Bekijk het inkijkexemplaar - Cross Media Nederland

Madeleine de Vilder
Medewerker bij MamaKits in Haarlem
Een ingrijpende of soms zelfs levensbedreigende
gebeurtenis kan aanleiding zijn voor
een posttraumatische stressstoornis (PTSS).
Een PTSS is een angststoornis die zich vaak
uit in het steeds maar weer herbeleven van
de gebeurtenis. Vaak zijn de klachten zo heftig
dat ze het dagelijks functioneren behoorlijk
belemmeren. Vrouwen die in het verleden
lichamelijk of seksueel misbruikt zijn, kunnen
tijdens de bevalling hevige angsten hebben en
het misbruik herbeleven. Hierbij spelen factoren
als pijn en controleverlies een belangrijke
rol. Bij vrouwen zonder trauma’s of psychische
problemen in het verleden kan de bevalling
zelf leiden tot een PTSS. Het kan bijvoorbeeld
optreden na een spannende zwangerschap
met medische complicaties of na een
zware bevalling waarbij dingen ernstig misgaan.
De kans op een PTSS na een bevalling
is 1,5 tot 2 procent. Er zijn drie soorten klachten
die horen bij een PTSS: herbelevingen,
stress en prikkelbaarheid, en vermijdingsgedrag.
Herbelevingen zijn levendige herinneringen
aan een traumatische gebeurtenis. Het
trauma wordt als het ware steeds opnieuw beleefd.
Deze herbelevingen komen vaak onver-
ECOMPLICEERD
‘Praten over traumatische bevalling helpt’
‘In de kraamperiode is natuurlijk nog niet te zeggen of er sprake is van een
PTSS, maar vaak is al wel snel duidelijk of er iets verwerkt moet worden. Een
moeder zal dan nog erg met de bevalling bezig zijn. Ze vraagt veel over de
bevalling en heeft haar partner nodig om het verhaal compleet te maken. Ze
mist delen van de bevalling. Opvallend is dat ze haar verhaal steeds maar
weer wil vertellen. Ik adviseer altijd haar vooral te laten praten, ook al heeft ze
hetzelfde al tien keer verteld. Het is voor de moeder belangrijk over dit ingrijpende
gebeuren te praten. Luister daarom steeds aandachtig en erken dat
de bevalling zwaar en heftig is geweest. En laat haat merken dat het begrijpelijk
is dat ze zich voelt zoals ze zich voelt. Het hebben van nachtmerries is ook
een belangrijk signaal. Veel vrouwen hebben na de bevalling hevige dromen,
maar na een trauma zijn deze dromen angstiger. De moeder droomt bijvoorbeeld
dat het kindje doodgaat of dat er geen arts komt. Meestal weet de
kraamverzorgende wel of de moeder een heftige bevalling heeft meegemaakt.
Is dat inderdaad zo, maar de moeder praat niet over de bevalling,
begin er dan af en toe zelf over. Bij een traumatische bevalling kan een
kraamverzorgende een belangrijke rol spelen. Door de moeder zover te krijgen
dat ze praat en door te signaleren of er misschien professionele hulp
nodig is. Want dat is nodig als het dagelijks leven verstoord raakt. Vertel dat
dan eerlijk aan de vrouw en haar partner. Benadruk dat praten echt helpt, ook
om het plaatje compleet te maken.’
wacht, overdag maar vaak ook ’s nachts, in
de vorm van nachtmerries. Iets wat de vrouw
meemaakt of op televisie ziet kan aanleiding
zijn voor de herbelevingen. Bijvoorbeeld het
zien van een bevalling op tv, of een vraag uit
de omgeving naar een tweede kindje.
Bang
De constante stress en verhoogde prikkelbaarheid
die vrouwen met een PTSS voelen uit zich
vaak in slecht slapen, toegenomen schrikreacties
en overdreven waakzaamheid of alertheid.
Het is bekend dat spanning en stress ook
effect hebben op de pasgeborene. Het kindje
voelt de onrust van moeder en huilt hierdoor
bijvoorbeeld veel. Vrouwen met een geschiedenis
van lichamelijk of seksueel misbruik zijn
vaak voortdurend op hun hoede en houden de
omgeving nauwlettend in de gaten. Het is voor
hen vaak moeilijk om in slaap te vallen. Zeker
als ze in hun eigen slaapkamer zijn misbruikt.
Ook vrouwen met een traumatische bevalling
hebben vaak moeite met inslapen. Ze zijn bang
voor de nachtmerries waarin de bevalling weer
terugkomt. Ook zullen vrouwen met een PTSS
vaak situaties vermijden die hen herinneren
aan het trauma. Bewust en onbewust. Vrouwen
die seksueel of lichamelijk misbruikt zijn denken
vaak liever niet aan de bevalling die komen
gaat. Ze stoppen hun gedachten weg. Vaak treden
de herbelevingen aan het misbruik dan
juist heviger op. Vrouwen die een PTSS oplopen
door een traumatische bevalling vermijden
bijvoorbeeld kraambezoeken. Ze zijn bang om
over bevallingen – en in het bijzonder over hun
eigen bevalling – te praten en te worden herinnerd
aan hun eigen traumatische bevalling.
Onzekerheid
Veel vrouwen zullen de bevalling enigszins als
‘traumatisch’ ervaren. Hiermee proberen ze te
zeggen dat de bevalling zwaar en pijnlijk was.
Toch zullen de meeste van hen geen PTSS ontwikkelen.
Waarom de ene vrouw wel en de andere
vrouw niet een PTSS krijgt hangt van veel
factoren af. Zeker een eerste bevalling verloopt
grotendeels onbekend. Het betekent
verlies van controle en tegelijkertijd is het onvermijdelijk.
Hoe de vrouw in staat is deze onzekerheid
te verdragen is waarschijnlijk van
invloed. Als een vrouw tijdens de zwangerschap
al heel angstig kijkt naar de bevalling
KRAAMSUPPORT 4 / 2012
15