Moge de beste overtuigen, een onderzoek naar de klassieke ...

Nawoord
“Cicero en Obama vergelijken, wie doet dat nu weer?” was een opmerking die ik meer dan
eens heb gehoord. Toch ben ik zo gek geweest om onderzoek te doen naar de redevoeringen
van deze bekende rhetores. De kracht van woorden kan zo ontzettend groot zijn. Dat is mij
altijd al opgevallen en nu had ik eindelijk de kans om eens echt op onderzoek uit te gaan naar
de wereld achter een goede redevoering.
Ik heb veel meer geleerd dan ik van tevoren had verwacht. Omdat ik zoveel onderzoek deed
naar retorische middelen, werd ik me er bewuster van hoe wij dagelijks aan de kracht van de
retorica blootstaan. Aan de ene kant ging er echt een wereld voor me open: dat er zoveel
factoren bijdragen aan een geslaagde – en dus overtuigende – redevoering had ik niet voor
mogelijk gehouden. Aan de andere kant herkende ik wel het idee dat een spreker bepaalde
emoties bij je kan oproepen (pathos) en het feit dat ook de manier waarop je de spreker ziet
(ethos), invloed heeft op het al dan niet overtuigd worden. Ik ben me nu ook meer bewust van
de stijlmiddelen die ik zelf gebruik en ik begin me er ook op te betrappen dat ik nu ook andere
stijlfiguren in mijn ‘dagelijkse’ schrijven ben gaan gebruiken. Dan zie ik bijvoorbeeld opeens
een trikolon op mijn papiertje staan en dan weet ik dat dat grotendeels te danken is aan dit
profielwerkstuk.
Van tevoren had ik het gevoel dat het een behoorlijke kluif zou worden om dit verslag af te
krijgen. Ik heb wel het idee dat ik op tijd ben begonnen, maar toch valt dat aan het eind altijd
weer tegen. In de laatste weken heb ik er bijna dagelijks aan gewerkt, maar toch blijft dat
gevoel dat je in tijdnood komt, behoorlijk aan je knagen. Ik heb er echt geen nacht van wakker
gelegen, maar ik heb wel gemerkt dat ik er – vooral de laatste tijd – bijna continu mee bezig
ben. Het gesprek van de dag is het pws, maar dat is bij anderen ook zo.
Het moeilijkste vond ik om de informatie die ik had verzameld enigszins overzichtelijk te
ordenen en te verwerken in dit verslag. Ik heb over sommige deelvragen behoorlijk lang
gedaan om vervolgens tot de conclusie te komen dat ik bepaalde belangrijke zaken was
vergeten of onbelangrijke zaken juist breed had uitgemeten. Ik had eigenlijk ook graag nog
wat meer tijd gehad om mijn onderzoek betrouwbaarder te kunnen maken. Ik heb immers
slechts een redevoering per spreker onderzocht en dat geeft natuurlijk geen goed beeld van de
algemene kenmerken. Over Cicero’s retorische kenmerken heb ik veel kunnen lezen, maar
over die van Obama is nog weinig te vinden. Ik hoop daarom dat ik een redelijk realistisch
beeld van beide redenaars heb geschetst, maar het onderzoek blijft natuurlijk eigenlijk te
kleinschalig om echt tot betrouwbare conclusies te leiden. Dat vind ik erg jammer, maar ik
denk dat ik al een behoorlijk eind in de goede richting ben gekomen met mijn eigen
onderzoek.
Het contact met mijn begeleidster, mevrouw De Koning, verliep zeer goed. Ik kon altijd bij
haar terecht met vragen over Cicero of retorica. Zij heeft mij ook geholpen met het vinden van
de ordening van Cicero’s betoog, omdat ik daar nogal wat moeite bij had. Ze heeft mij
bovendien voorzien van adviezen, waar ik echt iets aan had. Toen ik andere leerlingen hoorde
over het contact met hun begeleiders, wist ik dat ik echt in mijn handen moest knijpen met
zo’n begeleidster.
Al met al was het een bijzondere ervaring om dit onderzoek te doen. Nooit eerder hebben wij
als leerlingen zoveel ruimte gekregen om zelf aan de slag te gaan. Het heeft veel discipline en
zelfstandigheid van ons geëist, maar dat was het – mijns inziens – ruimschoots waard.
42