Moge de beste overtuigen, een onderzoek naar de klassieke ...

Cicero houdt zich niet per se aan de opbouw van Hermagoras, die wordt gezien als dé
klassieke opbouw van een redevoering, maar hij laat de opbouw zich voegen naar de inhoud.
Cicero zelf vond die indeling van Hermagoras zinnig, maar hij meende dat het te schematisch
was en een verkeerde spreiding van ethos, pathos en logos suggereerde. Volgens hem moest
je door de gehele rede heen aan je ethos werken en dat van de ander ondergraven en
bovendien het gemoed van je toehoorders bewerken.
De verwoording komt daarentegen beter overeen met de klassieke richtlijnen. De redevoering
voldoet aan de vier stijldeugden: het taalgebruik is correct, de rede is duidelijk, aantrekkelijk
voor de luisteraars en passend bij de situatie. Ook wat betreft de leer van de stijlsoorten houdt
Cicero zich niet geheel aan de ‘regels’. In het exordium en de peroratio vinden we dan wel de
hoge stijl terug, maar in de narratio vinden we retorische vragen en exclamatio’s die eigenlijk
ook tot de hoge stijl behoren. Hier komt Cicero’s opvatting over de spreiding van ethos,
pathos en logos over de rede weer bovendrijven. Cicero blijft de gehele rede door Catilina’s
ethos te ondergraven en pathos bij de senatoren op de wekken. Dat is dus niet geheel
overeenkomstig de ideeën der klassieke retorica. Cicero baseert zijn redevoeringen wel op de
oude gebruiken, maar geeft er ondertussen ook zijn eigen draai aan.
23