WATERVAL twee

meer modern dan klassiek op, en (sorry!) veel meer man dan vrouw. Maar het is een
redelijke weergave van de thema's die in de Nederlandse literatuur aan de orde komen.
Een literatuur die, overigens, heel interessant is - als je de krenten uit de pap
haalt.
20. De man die werk vond - Herman Brusselmans, 1982
Een jongeman begint zijn werk als bibliothecaris. Hij wordt echter zelden bezocht wordt door zijn collega's, des te meer door
verveling en door angstaanvallen. Creatief en destructief gebruik van boeken. Veel aardappelromantiek, dat wil zeggen:
beschrijving hoe vervreemd en weemoedig het leven in de Lage Landen is. Wie ervan houdt leze ook: Han de Wit gaat in
ontwikkelingshulp van Heere Heeresma, en vooral het oerboek van deze stroming, De avonden (zie 2).
19. Van den vos Reynaerde - Willem die Madocke maecte, +1260
Middeleeuws dierenverhaal in dichtvorm, gebaseerd op vooral Franse fabels, waarin de gemene vos gebruik maakt (en gehakt
maakt) van de zwakheden van burgers, boeren, buitenlui, de adel en meneer pastoor. Grimmige humor overleefde de tijd. Boek
had invloed op bijvoorbeeld Chaucer en Shakespeare. Hertaling door Paul Biegel, Reinaart.
18. De uitvreter / Titaantjes - Nescio, 1918
Nescio (Latijn voor "Ik weet het niet", pesudoniem van Jan Hendrik Frederik Grönloh) is de schrijver van een klein maar
bijzonder oeuvre. Zijn verhalen gaan over de twee zielen in zijn borst - protest tegen de maatschappij en aanpassing daaraan. Zelf
was Grönloh bedrijfsdirecteur, maar superbohémien Japi (De uitvreter) stapt na een zwerversleven urteindelijk van de Waalbrug
in Nijmegen. En de schilder Bavink, uit Titaantjes, wordt gek wanneer hij uiteindelijk een meesterwerk schildert: hij scheurt het
doek aan flarden. Prachtige (begin)zinnen schreef Nescio:
Behalve den man, die de Sarphatistraat de mooiste plek van Europa vond heb ik nooit een wonderlijker kerel gekend dan den
uitvreter.
en
Jongens waren we - maar aardige jongens.
Uit iets latere tijd stamt het werk van Theo Thijssen (Kees de Jongen, De gelukkige klas), qua toon enigszins vergelijkbaar.
17. Hersenschimmen - J. Bernlef, 1983
Hoe ziet iemand de wereld wanneer zijn bewustzijn uit elkaar valt? Die vraag probeerde J. Bernlef te beantwoorden in zijn boek
over Maarten Klein, die met een snel doorzettende dementie te maken krijgt. Hij vergeet alles en iedereen, verwart
herinneringen, kan zich niet meer redden. Een pijnlijke kijk in een andere wereld, die ook de onze kan zijn. Pas veel later (2005)
had Bernlefs maatje K. Schippers succes met Waar was je nou, waarin het ook om verdwijnen gaat. In dit geval verdwijnt de
hoofdpersoon in oude foto's, naar de werkelijkheid die erop is vastgelegd.
16. Bint - F. Bordewijk, 1934
Korte roman over een leraar die, onder het gezag van het opperwezen, rector Bint, tucht en orde zal terugbrengen in een
ontspoorde schoolklas. De stijl "Nieuwe Zakelijkheid") is al net zo modernistisch-functionalistisch als Bints gedachtegoed.
Bordewijk betoont zich een meester in het verzinnen van namen, met name die met een K erin: Kiekertak, Bolmikolke,
Klotterbooke en Van der Karbargenbok. Lees ook Karakter, en Blokken.
15. Van oude mensen, de dingen die voorbijgaan - Louis Couperus, 1906
Als er "grote" en "kleine" schrijvers waren, dan was Couperus een grote. Zijn werk bevat dikke historische romans (Iskander) en
de Nederlandse pendant (=tegenhanger) van Madame Bovary, Effi Briest en Anna Karenina: Eline Vere. Veel decadentie, ook.
Meest opvallend waren zijn romans spelend in "Indië" (de kolonie Nederlands Indië, nu Indonesië), bijvoorbeeld De stille kracht.
In Van oude mensen... koesteren twee gerepatrieerde kolonisten, wonend in Den Haag, een gruwelijk geheim.
14. Het Achterhuis - Anne Frank, 1942-1944
Het fameuze dagboek van het meisje dat onderduikster werd en stierf in het concentratiekamp. Anne was vroegrijp en zag veel,
maar het dagboek werd beroemd door het gevaar dat steeds meespeelt, en de slechte afloop die je kent, maar niet in het
dagboek staat. Sinds de publicatie oorlog wordt Anne Frank misbruikt als symbool van waakzaamheid tegen het fascisme, iets
waar zijzelf nooit voor of tegen heeft kunnen kiezen.
13. In de bovenkooi - Maarten Biesheuvel, 1973
Zoals Gerard Reve (zie 2) Nederland literair confronteerde met homoseksualiteit, zo maakte Biesheuvel Nederland bekend met
de waanzin, zo zei Biesheuvel ooit zelf. Biesheuvel schrijft (schreef?) alleen verhalen, en zijn debuutbundel is klassiek: verhalen
over alledaagse waanzin, psychiatrische inrichtingen, Baylonische verwarringen, en over de man die met een brommer de zeeën
berijdt. Biesheuvel kreeg in 2006 de PC Hooftprijs, Nederlands Nobelprijs voor de literatuur.
12. Schaduwkind - P.F. Thomése, 2003
'Een vrouw die haar man begraaft, wordt weduwe genoemd, een man die zonder zijn vrouw achterblijft, weduwnaar. Een kind
zonder ouders is wees. Maar hoe heten vader en moeder van een gestorven kind?' Auteur probeert woorden te vinden voor het
verlies van zijn dochtertje. Dus ook over de verhouding van taal en ervaring. Voor de sterke maag.
11. Kleine Sofie en Lange Wapper - Els Pelgrom, 1985
Een kinderroman, maar wat voor een. Doodzieke Sofie wil de wereld kennen voor ze sterft, en wordt tijdens een koortsdroom
door haar pop(pen) meegenomen in een toneelvoorstelling: "Wat er in de wereld te koop is". Niet veel goeds dus. Een in alle
opzichten fantastisch boek, met dito ijle illustraties. Waar blijft de film?
10. Het verdriet van België - Hugo Claus, 1984
Dé klassieke België-roman van dé klassieke Belgische auteur, over Louis Seynaeve en zijn familie die ais het ware door de
geschiedenis rolt. Vlaanderen als het snijpunt van katholicisme, nationalisme, het Belgisch probleem, Europa, oorlog, benepen
burgerdom: alles zit erin. Claus is een speler, die alle literaire vormen - proza, poëzie, theater - even makkelijk afgaan. Té
makkelijk misschien? Heeft-ie daarom nooit de Nobelprijs gekregen?
9. Kartonnen dozen - Tom Lanoye, 1991
Nog een Vlaams boekske, maar nu klein en fijn: memoires van jonge auteur die een nooit geconsumeerde homoseksuele
jeugdliefde schildert. Zonder het homoseksuele van die liefde te verduisteren overstijgt het verhaal dat aspect, en wordt een
119