Hoge rantsoenefficiëntie: veel extra rendement - boerentaal.nl

en restvoer terugwegen via de voermengwagen,
of dit handmatig in de voercomputer invoeren.
Want een berekend rantsoen is nog geen geladen
en gevreten rantsoen.
Fokken op rantsoenefficiëntie
Het kengetal rantsoenefficiëntie, ook wel voerefficiëntie
genoemd, lijkt op het al veel langer
gebruikte kengetal voerconversie in de varkens-
en pluimveehouderij (het aantal kilo’s voer dat
nodig is per kilo groei). Het getal rantsoenefficiëntie
geeft voor melkvee weer hoeveel liters
meetmelk een koe of een melkgevende koppel
produceert per opgenomen kilo droge stof van
het totale rantsoen. Deze efficiëntie varieert
tussen bedrijven van 1,1 tot 1,7.
Ook de verschillen in voerbenutting tussen
koeien zijn groot. Volgens het Animal Breeding
and Genomics Centre in Wageningen is de geschatte
erfelijkheidsgraad van rantsoenefficiëntie
0,30. Oftewel: 30 procent van de variatie tussen
dieren is te verklaren door genetische aanleg.
Melkproductie heeft een vergelijkbare erfelijkheidsgraad,
en jarenlang fokken op melkgift lever-
Boerderij MELKVEE 100 PLUS oktober 2012
Rantsoenefficiëntie 0,2 omhoog bespaart €38.000
Hendrix UTD berekende
dat een bedrijf met 200
melkgevende koeien (9.000
kilo in 305 dagen) door verbetering
van de rantsoenefficiëntie
van 1,3 naar 1,5
jaarlijks €38.000 bespaart.
Uitgangspunten zijn kosten
voor ruwvoer- en bijproducten
van €0,12 per kilo droge
stof en krachtvoerkosten
van €25 per 100 kilo.
Het aandeel krachtvoer is
30 procent, ruwvoer 70
procent. De overige rantsoenkosten
(mineralen) zijn
€0,25 per koe per dag.
De totale voerkostenbesparing
van €38.000
(€297.000 min €259.000)
komt per koe neer op €95
voordeel per 0,1 punt rantsoenefficiëntie-verbetering.
13 hectare minder
Onderstaande berekening
toont dat bij een 0,2 punt
betere rantsoenefficiëntie
voor dezelfde melkproductie
bovendien 13 hectare
minder ruwvoer nodig is.
Beginsituatie: jaarrond
200 koeien aan de melk
(224 totaal aanwezig) bij
Efficiënt rantsoen, lage voerkosten
totale voerkosten melkgevende koeien afgezet tegen
rantsoenefficiëntie* (200 melkgevende koeien)
480
430
380
330
280
230
296
259
180
130
0
voerkosten melkgevende koeien, x €1.000
0,9 1 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6
rantsoenefficiëntie (kg melk/kg droge stof melkgevende koeien)
*) rantsoenefficiëntie = aantal liters meetmelk geproduceerd per opgenomen
kilo droge stof uit het totale rantsoen; bron: Hendrix UTD
de al veel vooruitgang op. Fokken op koeien met
een hoge rantsoenefficiëntie kan dus ook. De
verschillen in efficiëntie tussen koeien komen
voort uit verschillen in voervertering, of de efficiëntie
van benutting van het verteerde voer, of
beide. De intensieve veehouderij fokt al jaren met
succes op lage voerconversie; in de melkveehouderij
staat fokken op een efficiënte omzetting van
voer naar melk nog in de kinderschoenen.
Als een koppel gemiddeld 30 liter melk per
dag produceert, is een rantsoenefficiëntie van
1,4-1,6 goed. Hoe hoger het rantsoenefficiëntie-getal,
hoe beter koeien voer omzetten in
melk. Maar het kengetal is wel gebonden aan
een maximum: het is niet de bedoeling dat een
koe lichaamsreserves gaat gebruiken om melk
te maken. Bij veel krachtvoer in het rantsoen
stijgt de rantsoenefficiëntie automatisch, want
krachtvoer heeft een veel hogere energie- en
eiwitdichtheid per kilo dan ruwvoer. “Maar als
het melken van de laatste liters té veel krachtvoer
kost, is dat niet meer rendabel. Ook neemt
dan het risico toe dat koeien te veel conditie
verliezen, en dat vergroot weer de kans op zie-
1,3 rantsoenefficiëntie:
● In 365 dagen produceert
één koe 10.770 kilo melk
(= 9.000 kilo in 305 dagen).
● 10.770 kilo melk per 1,3
punt rantsoenefficiëntie =
8.285 kilo droge stof (ds)
voer per koe per jaar.
● Bij 30 procent krachtvoer
= 2.485 kilo ds × 200
= 497.000 kg ds = 565 ton
krachtvoer nodig.
● 70 procent ruwvoer =
5.800 kilo ds x 200 =
1.160.000 kilo ds ruwvoer
voor melkgevende koeien.
Rantsoenefficiëntieverbetering
1,3 naar 1,5:
● 10.770 kilo melk / 1,5
rantsoenefficiëntie = 7.180
kilo droge stof × 70 procent
= 5.025 kilo ds ruwvoer/koe/jaar
nodig x 200 =
1.005.000 kilo ds ruwvoer
voor melkgevende koeien.
● Dan is winst in ruwvoer
1.160.000 min 1.005.000
kilo ds ruwvoer = 155.000
kilo ds = 13 hectare ruwvoer
(bij 70 procent gras,
30 procent mais).
ke koeien en problemen met de vruchtbaarheid”,
stelt Bruin.
Veel voerfabrikanten nemen de rantsoenefficiëntie
mee in rantsoenberekeningen. Ook
Agrifirm doet dat op basis van de berekende
rantsoenen. “Dat is nog geen gevreten rantsoen,
dus wat minder nauwkeurig, maar het
geeft wel een indicatie of het rantsoen goed is
samengesteld en of het voer efficiënt wordt
omgezet in melk”, zegt Leo Tjoonk. Ook kan
een lage rantsoenefficiëntie een signaal zijn
voor diergezondheidsproblemen, zoals bijvoorbeeld
een BVD-besmetting in de veestapel.
M eer melk uit voer
Sec sturen op rantsoenefficiëntie is lastig, want
als deze laag is kan een veehouder niet direct
zien waar dat aan ligt. Verdere analyse van het
bedrijf is nodig om de oorzaken te achterhalen.
Het is wel zinvol om maatregelen te nemen
die het management verbeteren, want volgens
Hendrix UTD kan een 0,2 hogere rantsoenefficiëntie
bij een koppel van 200 melkgevende
koeien €38.000 opleveren (zie Rantsoeneffi- →
29