Markante pl Drentsche Aa: het beekdal van het Smalbroekenloopje ...
Markante pl Drentsche Aa: het beekdal van het Smalbroekenloopje ...
Markante pl Drentsche Aa: het beekdal van het Smalbroekenloopje ...
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
9<br />
(1921-2001), die veel voor <strong>het</strong> gebied heeft betekend.<br />
<br />
<br />
10<br />
Oudste boerderij: Hagenend 3 in Anderen. Het gebint uit<br />
1376 is voor zover bekend <strong>het</strong> oudste <strong>van</strong> West-Europa. De<br />
recent gerestaureerde boerderij is particulier eigendom.<br />
12<br />
<br />
<br />
<br />
11<br />
Drouwenerzand: dit bijzondere stuifzandgebied is<br />
<strong>het</strong> eerste aardkundige monument <strong>van</strong> Drenthe.<br />
13<br />
12<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Boomkroonpad: wandelen tussen de boomtoppen.<br />
14<br />
<br />
Herinneringscentrum Kamp Westerbork: houdt op<br />
indringende wijze de herinnering aan een zwarte<br />
bladzij levend.<br />
15<br />
<br />
11<br />
Uitkijktoren Holmers-Halkenbroek.<br />
Vanaf de veertien meter hoge houten<br />
toren heeft u een fascinerend uitzicht<br />
over twee boswachterijen, <strong>het</strong> <strong>beekdal</strong><br />
daartussen en de heide met vennen<br />
<strong>van</strong> <strong>het</strong> Halkenveen en <strong>het</strong><br />
Grollooërveen.<br />
13<br />
Vlonderpad door <strong>het</strong><br />
Grollooërveen: met<br />
droge voeten dwars<br />
door <strong>het</strong> veen.<br />
14<br />
<br />
<br />
<br />
16<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
17<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
17<br />
15<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
16<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
5
Za 5<br />
10.00 uur<br />
Za 12<br />
10.00 uur<br />
Zo 20<br />
14.00 uur<br />
Do 24<br />
14.00 uur<br />
Wandeling Ballooërveld<br />
Vertrekpunt: Schaapskooi, Crabbeweg 2 te Balloo<br />
Wandeling Strubben Kniphorstbosch<br />
Vertrekpunt: Parkeer<strong>pl</strong>aats Kymmelsberg, nabij kruising Borgweg-Esweg te Schipborg<br />
Wandeling Groote Zand<br />
Vertrekpunt: Herinneringscentrum Westerbork, Oosthalen 8 te Hooghalen<br />
Wandeling Wedbroeken<br />
Vertrekpunt: Parkeer<strong>pl</strong>aats Nationaal Park, langs de weg Tynaarlo naar Zuidlaren<br />
<strong>Aa</strong><br />
<strong>Aa</strong><br />
Zo 17<br />
14.00 uur<br />
Wandeling Loonerdiep<br />
Vertrekpunt: Schaapskooi, Crabbeweg 2 te Balloo<br />
<strong>Aa</strong><br />
<strong>Aa</strong><br />
<strong>Aa</strong><br />
FEBRUARI 2011<br />
Za 8<br />
14.00 uur<br />
Zo 16<br />
14.00 uur<br />
Za 22<br />
10.00 uur<br />
Zo 30<br />
14.00 uur<br />
Wandeling Ballooërveld<br />
Vertrekpunt: Schaapskooi, Crabbeweg 2 te Balloo<br />
Wandeling Strubben Kniphorstbosch<br />
Vertrekpunt: Parkeer<strong>pl</strong>aats Kymmelsberg, nabij kruising Borgweg-Esweg te Schipborg<br />
Wandeling Strubben Kniphorstbosch<br />
Vertrekpunt: Parkeer<strong>pl</strong>aats Kymmelsberg, nabij kruising Borgweg-Esweg te Schipborg<br />
Wandeling Strubben Kniphorstbosch<br />
Vertrekpunt: Parkeer<strong>pl</strong>aats Kymmelsberg, nabij kruising Borgweg-Esweg te Schipborg<br />
<strong>Aa</strong><br />
<strong>Aa</strong><br />
<strong>Aa</strong><br />
<strong>Aa</strong><br />
JANUARI 2011<br />
Za 5<br />
Wandeling Ballooërveld<br />
14.00 uur Vertrekpunt: Schaapskooi, Crabbeweg 2 te Balloo<br />
Zo 6<br />
Wandeling Holmers Halkenbroek<br />
14.00 uur Vertrekpunt: Oelmersweg ten noordwesten <strong>van</strong> Elp<br />
Za 12 Wandeling Grollooërveen<br />
10.00 uur Vertrekpunt: Parkeer<strong>pl</strong>aats Grollooërveen, <strong>van</strong>uit Grolloo de Elperweg naar zuiden toe uitrijden<br />
Za 19 Wandeling Elper Westerveld<br />
14.00 uur Vertrekpunt: Spankampen/hoek Hogebrinksweg te Elp<br />
Za 26 Wandeling Zwattepad<br />
10.00 uur Vertrekpunt: Parkeer<strong>pl</strong>aats Zwattewater te Elp<br />
APRIL 2011<br />
Za 2 Fiets en fotografeer de lente<br />
Opmerkingen: Voor aanmelden, starttijd en startlocatie: check www.drentscheaa.nl<br />
<strong>Aa</strong><br />
<strong>Aa</strong><br />
* aanmelden via Boomkroonpad: tel. 0592 - 37 73 05 of<br />
e-mail: boomkroonpad@staatsbosbeheer.nl<br />
<strong>Aa</strong><br />
HDL Het Drentse Landschap<br />
<strong>Aa</strong><br />
IVN Z IVN-afdeling Zuidlaren<br />
<strong>Aa</strong><br />
SBB Staatsbosbeheer<br />
<strong>Aa</strong><br />
<strong>Aa</strong> Nationaal Landschap <strong>Drentsche</strong> <strong>Aa</strong><br />
MAART 2011<br />
Zo 19<br />
14.00 uur<br />
Zo 19<br />
v.a. 11.00 uur<br />
Do 23<br />
20.15 uur<br />
Za 25<br />
10.00 uur<br />
Za 25<br />
10.00 uur<br />
Za 25<br />
20.00 uur<br />
Zo 26<br />
10.00 uur<br />
Schoonloo<br />
Café-restaurant Hegeman<br />
Hoofdstraat 16, 9443 PA | 0592 - 50 12 68<br />
Camping De Warme Bossen<br />
Warmenbossenweg 7, 9443 TN | 0592 - 50 15 11 | info@warmebossen.nl<br />
Taarlo<br />
Camping Appelo’s Farm<br />
Jagerstraat 13, 9485 TD | 0592 - 23 12 75 | info@appelosfarm.nl<br />
Tynaarlo<br />
Restaurant Perron3<br />
Zuidlaarderweg 14, 9482 TW | 0592 - 54 22 03 | info@perron3.nl<br />
Camping Veenmeer en Villapark Akenveen<br />
Zuidlaarderweg 37, 9482 TV | 0592 - 54 36 25 | camping@veenmeer.nl<br />
Zeegse<br />
De Clinge traininglocatie en conferentieoord<br />
Schapedrift 7, 9483 TT | 0592 - 58 03 02 | info@declinge.nl<br />
Golden Tulip Drenthe<br />
Schipborgerweg 8, 9483 TL | 0592 - 53 00 99 | info@goldentulipdrenthe.nl<br />
Logeerboerderij Scheibershof<br />
Hoofdweg 21, 9483 PA | 0592 - 54 29 53 | scheibershof@wanadoo.nl<br />
Eetcafé-zaal Het Witte Huis<br />
Schipborgerweg 7, 9483 PH Zeegse | 0592 - 54 44 62 | homan24@kpn<strong>pl</strong>anet.nl<br />
Boerderij De Zeegster Hoeve<br />
Hoofdweg 62, 9483 PD | 0592 - 54 20 21 | smeen86@<strong>het</strong>net.nl<br />
<strong>Aa</strong><br />
<strong>Aa</strong><br />
IVN Z<br />
IVN Z<br />
SBB<br />
<strong>Aa</strong><br />
Opmerkingen: <strong>Aa</strong>nmelden ver<strong>pl</strong>icht*<br />
Wandeling Dijkveld, Poepenhemeltje en Deurzerdiep<br />
Vertrekpunt: Café De <strong>Aa</strong>nleg te Deurze, langs de weg Assen-Rolde<br />
Staatsbosbeheerfair Vertrekpunt: Boomkroonpad, Steenhopenweg 4, Drouwen<br />
Opmerkingen: Vrije toegang<br />
Lezing over spinnen Vertrekpunt: Het Veerhuis, Havenstraat 2/4, Zuidlaren<br />
Opmerkingen: Kosten: € 2,50<br />
Excursie over spinnen<br />
Vertrekpunt: Dorpskerk naar Laarwoud te Zuidlaren<br />
Wandelexcursie Soppen door de Heest<br />
Vertrekpunt: Informatiepaneel De Heest, Gasterenseweg even ten westen <strong>van</strong> Gasteren<br />
Avondexcursie in maanlicht<br />
Vertrekpunt: Schaapskooi, Crabbeweg 2 te Balloo<br />
Wandeling Door <strong>het</strong> bos <strong>van</strong> <strong>het</strong> Zwanemeer<br />
Vertrekpunt: Hotel restaurant ’t Zwanemeer, Oude Groningerweg 1, Gieten<br />
<strong>Aa</strong><br />
Di 28<br />
10.00 uur<br />
Wo 29<br />
14.00 uur<br />
Stevige winterwandeling Vertrekpunt: Boomkroonpad, Steenhopenweg 4, Drouwen<br />
Opmerkingen: Kosten: € 8,50 p.p. incl. snert en roggebrood. <strong>Aa</strong>nmelden ver<strong>pl</strong>icht*<br />
Ballooërveld eindejaarswandeling<br />
Vertrekpunt: Schaapskooi, Crabbeweg 2 te Balloo<br />
<strong>Aa</strong><br />
SBB<br />
Opmerkingen: <strong>Aa</strong>nmelden ver<strong>pl</strong>icht*<br />
Di 28<br />
13.00 uur<br />
Wandeling Werk in uitvoering Strubben Kniphorstbosch<br />
Vertrekpunt: Parkeer<strong>pl</strong>aats speelweide en hunebed (middenin Strubben Kniphorstbosch en bij<br />
fi etstunneltje Annen)<br />
SBB<br />
Zo 5<br />
14.00 uur<br />
Za 11<br />
10.00 uur<br />
Zo 12<br />
14.00 uur<br />
Zo 12<br />
10.00 uur<br />
Za 12<br />
19.00 uur<br />
Za 18<br />
14.00 uur<br />
Za 18<br />
9.30 uur<br />
<strong>Aa</strong><br />
HDL<br />
<strong>Aa</strong><br />
<strong>Aa</strong><br />
<strong>Aa</strong><br />
<strong>Aa</strong><br />
Do 2<br />
19.30 uur<br />
Za 4<br />
9.00 uur<br />
SEPTEMBER<br />
Thema-avond Muizen Vertrekpunt: Boomkroonpad, Steenhopenweg 4, Drouwen<br />
Opmerkingen: Kosten: € 7,50 p.p.<br />
Wandeling Rupsmaaiers <strong>Drentsche</strong> <strong>Aa</strong><br />
Vertrekpunt: Start<strong>pl</strong>aats: zie www.drentscheaa.nl of <strong>pl</strong>aatselijke krant<br />
Opmerkingen: <strong>Aa</strong>nmelden ver<strong>pl</strong>icht*<br />
Wandeling Wedbroeken<br />
Vertrekpunt: Parkeer<strong>pl</strong>aats Nationaal Park, langs de weg Tynaarlo-Zuidlaren<br />
Wandeling rond Anreep<br />
Vertrekpunt: Brug over Anreperdiep, tussen Anreep en Schieven<br />
Wandeling langs houtwallen<br />
Vertrekpunt: Café de Amer te Amen<br />
Wandeling Doorkijkjes en veldnamen <strong>van</strong> <strong>het</strong> Anlooërdiep<br />
Vertrekpunt: Kerk te Anloo, auto’s parkeren bij Café Popken-Hollander of Homanshof<br />
Rondleiding Kampsheide met verhalen Vertrekpunt: Boerderij Kamps, Kamps 1 te Rolde<br />
Opmerkingen: Kosten: volwassenen € 20,-, kinderen tot 16 jaar € 15,- <strong>Aa</strong>nmelden ver<strong>pl</strong>icht*<br />
Excursie rond de kerk <strong>van</strong> Rolde<br />
Vertrekpunt: Kerk <strong>van</strong> Rolde, auto’s parkeren bij TIP Onder de Molen<br />
Wandeling Werk in uitvoering in Strubben Kniphorstbosch Vertrekpunt: Parkeer<strong>pl</strong>aats speelweide<br />
en hunebed (midden in Strubben Kniphorstbosch bij fi etstunneltje naar Annen)<br />
SBB<br />
Wo 8<br />
Wandeling Op zoek naar de eekhoorn Vertrekpunt: Boomkroonpad, Steenhopenweg 4, Drouwen<br />
14.00 uur Opmerkingen: Kosten: volwassenen € 4,-, kinderen € 2,-. <strong>Aa</strong>nmelden ver<strong>pl</strong>icht*<br />
Wo 15 Nachtbelevingstocht Vertrekpunt: Boomkroonpad, Steenhopenweg 4, Drouwen<br />
19.00 uur Opmerkingen: Kosten: volwassenen € 5,-, kinderen € 2,50. <strong>Aa</strong>nmelden ver<strong>pl</strong>icht*<br />
Za 18 Fiets en fotografeer de winter Vertrekpunt: Brink te Loon<br />
Opmerkingen: Voor aanmelden en starttijd: check www.drentscheaa.nl<br />
<strong>Aa</strong><br />
SBB<br />
SBB<br />
DECEMBER<br />
SBB<br />
<strong>Aa</strong><br />
<strong>Aa</strong><br />
Za 28<br />
19.30 uur<br />
Nooitgedacht<br />
Hof <strong>van</strong> Saksen<br />
Veldweg 22-24, 9449 PW | 0592 - 24 59 59 | info@hof<strong>van</strong>saksen.nl<br />
Rolde<br />
Streekmuseum Dorp <strong>van</strong> Bartje<br />
Balloërstraat 2a, 9451 AK | 0592 - 24 26 74 | dorp<strong>van</strong>bartje@<strong>pl</strong>anet.nl<br />
Hotel Erkelens<br />
Grolloërstraat 1, 9451 KA | 0592 - 24 12 21 | info@hotel-erkelens.nl<br />
Kaasmakerij Karwij<br />
Hunebedweg 4, 9451 AP | 0592 - 24 28 63 | info@drentseaazuivel.nl<br />
TIP ‘Onder de Molen’<br />
Grote Brink 22a, 9451 BR | 0592 - 24 15 02 | vvvrolde@alescon.nl<br />
Camping de Weyert<br />
Ballooërstraat 2, 9451 AK | 0592 - 24 15 20 | info@deweyert.nl<br />
Schipborg<br />
Restaurant en partycentrum De <strong>Drentsche</strong> <strong>Aa</strong><br />
Ruiterweg 2, 9469 PN | 050 - 409 16 72 | info@de-drentsche-aa.nl<br />
Eigen Erf Vleesvee<br />
Borgweg 29, 9469 PG | 050 - 409 50 27 | info@eigenerf.nl<br />
Kampeerterrein de Vledders<br />
Leemakkers 10, 9469 PS | 050 - 409 42 27 | info@devledders.nl<br />
SBB<br />
SBB<br />
<strong>Aa</strong><br />
SBB<br />
Zo 7<br />
10.00 uur<br />
Zo 7<br />
14.00 uur<br />
Wo 10<br />
14.00 uur<br />
Za 13<br />
10.00 uur<br />
Zo 14<br />
10.00 uur<br />
Wo 17<br />
19.00 uur<br />
Za 20<br />
10.00 uur<br />
<strong>Aa</strong><br />
Zo 7<br />
11.00 uur<br />
do 5<br />
14.00 uur<br />
Za 7<br />
10.00 uur<br />
Zo 8<br />
14.00 uur<br />
Wo 11<br />
14.00 uur<br />
Wo 11<br />
21.00 uur<br />
Do 12<br />
21.00 uur<br />
Za 14<br />
10.00 uur<br />
Wo 18<br />
14.00 uur<br />
Zo 22<br />
14.00 uur<br />
Wo 25<br />
14.00 uur<br />
Do 26<br />
9.30-17.00 uur<br />
Vrij 27<br />
19.30 uur<br />
Vrij 27<br />
14.00 uur<br />
<strong>Aa</strong><br />
SBB<br />
HDL<br />
Marwijksoord<br />
Fruitbedrijf Goense<br />
Marwijksoord 21a, 9448 XA | 0592 - 24 27 69 | keesgoense@<strong>het</strong>net.nl<br />
SBB<br />
HDL<br />
SBB<br />
<strong>Aa</strong><br />
<strong>Aa</strong><br />
SBB<br />
SBB<br />
<strong>Aa</strong><br />
<strong>Aa</strong><br />
Wo 4<br />
21.00 uur<br />
Zo 1<br />
10.00 uur<br />
Wo 4<br />
14.00 uur<br />
AUGUSTUS<br />
Wandeling Appelbergen<br />
Vertrekpunt: Paviljoen Appelbergen, Hoge Hereweg 33 te Glimmen<br />
Zomerwandeling voor jong en oud<br />
Vertrekpunt: Boomkroonpad, Steenhopenweg 4, Drouwen<br />
Opmerkingen: Kosten: volwassenen € 4,-, kinderen € 2,-. <strong>Aa</strong>nmelden ver<strong>pl</strong>icht*<br />
Thema-avond Nachtdieren<br />
Vertrekpunt: Boomkroonpad, Steenhopenweg 4, Drouwen<br />
Opmerkingen: Kosten € 7,50 p.p. <strong>Aa</strong>nmelden ver<strong>pl</strong>icht*<br />
Wandeling Hingsteveen<br />
Vertrekpunt: Camping Dianaheide, Amen 53 te Amen<br />
Wandeling Schoonloo<br />
Vertrekpunt: Café restaurant Hegeman, Hoofdstraat 16 te Schoonloo<br />
Wandeling Amerdiep<br />
Vertrekpunt: Café De Amer te Amen<br />
Zomerwandeling voor jong en oud Vertrekpunt: Boomkroonpad, Steenhopenweg 4, Drouwen<br />
Opmerkingen: Kosten: volwassenen € 4,-, kinderen € 2,-. <strong>Aa</strong>nmelden ver<strong>pl</strong>icht*<br />
Thema-avond De bosuil Vertrekpunt: Boomkroonpad, Steenhopenweg 4, Drouwen<br />
Opmerkingen: Kosten € 7,50 p.p. <strong>Aa</strong>nmelden ver<strong>pl</strong>icht*<br />
Wandeling Avondturen<br />
Vertrekpunt: Schaapskooi te Balloo<br />
Wandeling Loonerdiep<br />
Vertrekpunt: Brink te Loon<br />
Zomerwandeling voor jong en oud Vertrekpunt: Boomkroonpad, Steenhopenweg 4, Drouwen<br />
Opmerkingen: Kosten: volwassenen € 4,-, kinderen € 2,-. <strong>Aa</strong>nmelden ver<strong>pl</strong>icht*<br />
Fietsexcursie Kampsheide<br />
Opmerkingen: Opgave via aanmelden@drentslandschap.nl of tel. 0592-313552<br />
Zomerwandeling voor jong en oud Vertrekpunt: Boomkroonpad, Steenhopenweg 4, Drouwen<br />
Opmerkingen: Kosten: volwassenen € 4,-, kinderen € 2,-. <strong>Aa</strong>nmelden ver<strong>pl</strong>icht*<br />
Tour des Cimetières: bustocht langs kerken en begraaf<strong>pl</strong>aatsen Vertrekpunt: NS-station Assen<br />
Opmerkingen: Kosten: € 39,50 p.p. Opgave via aanmelden@drentslandschap.nl of tel. 0592-313552<br />
Nacht <strong>van</strong> de vleermuis Vertrekpunt: Boomkroonpad, Steenhopenweg 4, Drouwen<br />
Opmerkingen: Kosten: € 7,50 p.p. <strong>Aa</strong>nmelden ver<strong>pl</strong>icht*<br />
Scootmobiel excursie<br />
Vertrekpunt: Café De <strong>Aa</strong>nleg te Deurze langs de weg tussen Assen en Rolde<br />
Nacht <strong>van</strong> de Vleermuis Vertrekpunt: Boomkroonpad, Steenhopenweg 4, Drouwen<br />
Opmerkingen: Kosten: € 7,50 p.p. <strong>Aa</strong>nmelden ver<strong>pl</strong>icht*<br />
SBB<br />
SBB<br />
Do 4<br />
20.15 uur<br />
Lezing over natuurbeheer, begrazing en grazers Vertrekpunt: Het Veerhuis, Havenstraat 2/4 te<br />
Zuidlaren<br />
Opmerkingen: Kosten: € 2,50 p.p.<br />
Met de hond op stap<br />
Vertrekpunt: Boomkroonpad, Steenhopenweg 4, Drouwen<br />
Opmerkingen: Kosten: € 4,- per hond. <strong>Aa</strong>nmelden ver<strong>pl</strong>icht *<br />
Wandeling Langs <strong>het</strong> Zwattepad<br />
Vertrekpunt: Parkeer<strong>pl</strong>aats Zwattewater te Elp, langs N374 <strong>van</strong> Schoonloo naar Elp<br />
Wandeling Landgoederen <strong>van</strong> de <strong>Drentsche</strong> <strong>Aa</strong><br />
Vertrekpunt: Parkeer<strong>pl</strong>aats voor Vennebroek, Hoofdweg 251a, langs de weg Eelde-Paterswolde<br />
Diersporentocht Vertrekpunt: Boomkroonpad, Steenhopenweg 4, Drouwen<br />
Opmerkingen: Kosten: volwassenen € 4,-, kinderen € 2,-. <strong>Aa</strong>nmelden ver<strong>pl</strong>icht*<br />
Wandeling Geschiedenis <strong>van</strong> Amelte<br />
Vertrekpunt: Café-restaurant De <strong>Aa</strong>nleg te Deurze<br />
Wandeling Doorkijkjes en veldnamen <strong>van</strong> <strong>het</strong> Anlooërdiep<br />
Vertrekpunt: Voor de kerk <strong>van</strong> Anloo, auto’s parkeren bij Café Popken Hollander, Brinkstraat 7<br />
Nachtbelevingstocht Vertrekpunt: Boomkroonpad, Steenhopenweg 4, Drouwen<br />
Opmerkingen: Kosten: volwassenen € 5,-, kinderen € 2,50. <strong>Aa</strong>nmelden ver<strong>pl</strong>icht*<br />
Wandeling Strubben Kniphorstbosch<br />
Vertrekpunt: Parkeer<strong>pl</strong>aats Kymmelsberg nabij kruising Borgweg-Esweg te Schipborg<br />
<strong>Aa</strong><br />
<strong>Aa</strong><br />
NOVEMBER<br />
Za 30<br />
v.a. 19.00 uur<br />
Nacht <strong>van</strong> de Nacht Vertrekpunt: Boomkroonpad, Steenhopenweg 4, Drouwen<br />
Opmerkingen: Vrije toegang<br />
SBB<br />
<strong>Aa</strong><br />
SBB<br />
<strong>Aa</strong><br />
SBB<br />
IVN Z<br />
IVN Z<br />
Gasselte<br />
Oosting Rijwielverhuur<br />
Markeweg 7, 9462 PP | 0599 - 56 46 86<br />
Jaap Vos Rijwieltechniek<br />
Dorpsstraat 20, 9462 PL | 0599 - 56 46 07 | jaapvos@<strong>pl</strong>anet.nl<br />
Gasteren<br />
Pannenkoekenboerderij Brinkzicht<br />
Brink 1, 9466 PE | 0592 - 23 13 85 | emmymulderij@hotmail.com<br />
Gieten<br />
Camping Op ‘t Kalkamp<br />
Verlengde Asserstraat 83a, 9461 TV | 0592 - 26 13 68 | optkalkamp@<strong>het</strong>net.nl<br />
Camping Zwanemeer<br />
Voorsteland 1, 9461 AP | 0592-261317 | info@zwanemeer.nl<br />
Glimmen<br />
Paviljoen Appelbergen<br />
Hoge Hereweg 33, 9756 TG | 050 - 406 15 49 | boverhof@wxs.nl<br />
Grolloo<br />
Camping De Berenkuil<br />
De Pol 15, 9444 XE | 0592 - 50 12 42 | info@berenkuil.nl<br />
Café-restaurant Gerrie<br />
Hoofdstraat 15, 9444 PA | 0592 - 50 14 71 | info@cafe-restaurant-gerrie.nl<br />
Haren<br />
Paviljoen Sassenhein<br />
Lutsborgsweg 53, 9752 VT | 050 - 534 49 32 | secretariaat@stichtingsassenhein.nl<br />
<strong>Aa</strong><br />
<strong>Aa</strong><br />
IVN Z<br />
SBB<br />
SBB<br />
SBB<br />
<strong>Aa</strong><br />
<strong>Aa</strong><br />
<strong>Aa</strong><br />
OKTOBER<br />
Zo 3<br />
Wandeling De natuur rond Gasteren<br />
10.00 uur Vertrekpunt: Brink te Gasteren<br />
Za 9<br />
Wandeling Herfstkleuren<br />
14.00 uur Vertrekpunt: Café-restaurant De <strong>Aa</strong>nleg te Deurze, langs de weg <strong>van</strong> Assen naar Rolde<br />
Di 19<br />
Paddenstoelentocht Vertrekpunt: Boomkroonpad, Steenhopenweg 4, Drouwen<br />
14.00 uur Opmerkingen: Kosten: volwassenen € 4,-, kinderen € 2,-. <strong>Aa</strong>nmelden ver<strong>pl</strong>icht*<br />
Zo 10 Natuurspeurtocht voor gezinnen<br />
11.00 uur Vertrekpunt: Dorpskerk, Kerkbrink 3 te Zuidlaren<br />
Zo 10 Wandeling Elper Westerveld<br />
14.00 uur Vertrekpunt: Spankampen/hoek Hogebrinksweg te Elp<br />
Do 21 Lezing Have en Goed Vertrekpunt: Het Veerhuis, Havenstraat 2/4 te Zuidlaren<br />
20.15 uur Opmerkingen: Kosten: € 2,50 p.p.<br />
Zo 24 Tocht langs Have en Goed<br />
11.00 uur Vertrekpunt: Dorpskerk, Kerkbrink 3 te Zuidlaren<br />
Zo 24 Vissenexcursie voor gezinnen Vertrekpunt: Parkeer<strong>pl</strong>aats Molensteeg Oudemolen<br />
11.00 uur Opmerkingen: <strong>Aa</strong>nmelden ver<strong>pl</strong>icht*<br />
Zo 24 Wandeling Herfstkleuren<br />
14.00 uur Vertrekpunt: Homanshof te Anloo<br />
Di 26<br />
Paddenstoelentocht Vertrekpunt: Boomkroonpad, Steenhopenweg 4, Drouwen<br />
14.00 uur Opmerkingen: Kosten: volwassenen € 4,-, kinderen € 2,-. <strong>Aa</strong>nmelden ver<strong>pl</strong>icht*<br />
Wo 27 Wandeling Jeneverbessen en paddenstoelen bij Siepelveen<br />
14.00 uur Vertrekpunt: Parkeer<strong>pl</strong>aats Café De <strong>Drentsche</strong> <strong>Aa</strong> te Schipborg<br />
Do 28 Paddenstoelentocht Vertrekpunt: Boomkroonpad, Steenhopenweg 4, Drouwen<br />
14.00 uur Opmerkingen: Kosten: volwassenen € 4,-, kinderen € 2,-. <strong>Aa</strong>nmelden ver<strong>pl</strong>icht*<br />
Za 30 Fiets en fotografeer de herfst Vertrekpunt: Brink te Loon<br />
Opmerkingen: Voor aanmelden en starttijd: check www.drentscheaa.nl<br />
Za 30 Nacht <strong>van</strong> de Nacht<br />
19.30 uur Vertrekpunt: Schaapskooi, Crabbeweg 2 te Balloo<br />
<strong>Aa</strong><br />
<strong>Aa</strong><br />
SBB
Wandel langs de <strong>Drentsche</strong> <strong>Aa</strong><br />
<br />
IJsvogel<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Wanneer u op de parkeer<strong>pl</strong>aats staat<br />
met uw rug naar de weg toe, loopt<br />
u naar een informatiezuil. Op deze <br />
zuil vindt u informatie over Tynaarlo <br />
en de bijzondere gebieden <strong>van</strong><br />
Staatsbosbeheer waar u doorheen<br />
komt. U kijkt uit over een weide die<br />
ingezaaid is met kleurige akkerbloemen.<br />
U slaat linksaf een keienweg<br />
in en gaat rechtsaf <strong>het</strong> fietspad op<br />
(1). Het pad wordt geflankeerd door<br />
houtwallen. Links liggen door houtwallen<br />
omzoomde weilandjes. Vlak<br />
voordat <strong>het</strong> fietspad licht afbuigt naar<br />
rechts, gaat u linksaf <strong>het</strong> klaphekje<br />
door (2). Hier komt u in <strong>het</strong> <strong>beekdal</strong><br />
<br />
<br />
<strong>van</strong> <strong>het</strong> kronkelende Zeegserloopje.<br />
Dit gebied <strong>van</strong> Staatsbosbeheer,<br />
<br />
de ‘Wedbroeken’, is nat, zompig<br />
en bloemrijk. Zo groeien er diverse<br />
<br />
orchideeënsoorten. U steekt <strong>het</strong><br />
bruggetje <strong>van</strong> <strong>het</strong> Zeegserloopje over<br />
en gaat direct naar links (3). Bij de<br />
eerste bomen aan uw linkerhand gaat<br />
u rechtsaf <strong>het</strong> maaipad op. U komt bij<br />
een klaphekje en zodra u daar doorheen<br />
bent, staat u tussen twee mooie,<br />
brede houtwallen. U loopt deze laan<br />
uit tot aan de zandweg. Hier kunt u<br />
linksaf voor een kop koffie bij café De<br />
<strong>Drentsche</strong> <strong>Aa</strong>. Als u verder wilt lopen,<br />
steekt u <strong>het</strong> zandpad over. U staat nu<br />
met uw rug naar de zandweg die u<br />
uitkwam. Vóór u ligt een tweesprong<br />
en een zandpad naar links. U neemt<br />
dit linker zandpad (4) en u komt bij<br />
een kruising met een picknicktafel<br />
aan uw rechterhand. U gaat de bocht<br />
om naar links en dan meteen weer<br />
naar rechts (5). Hier beginnen de<br />
Zeegserduinen, een geliefd recreatie-<br />
<br />
Het <strong>Drentsche</strong> <strong>Aa</strong>-gebied<br />
is een wandelparadijs.<br />
<br />
<br />
Het Groote Zand (bij<br />
Hooghalen)<br />
Talloze oude wandel-<br />
<br />
Boswachterij Hooghalen,<br />
drie paaltjesroutes<br />
paadjes, zandwegen en<br />
<br />
Boswachterij Grolloo, vier<br />
paaltjesroutes<br />
stille weggetjes door een<br />
steeds wisselend decor<br />
<br />
Boswachterij Schoonloo,<br />
drie paaltjesroutes<br />
maken wandelen er tot een<br />
feest. U kunt natuurlijk<br />
aan de hand <strong>van</strong> een kaart<br />
<br />
zelf uw route uitstippelen,<br />
maar ook kiezen uit een<br />
groot aanbod aan uitgezette<br />
wandelroutes. Op<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
deze pagina vindt u een<br />
overzicht <strong>van</strong> wandelingen<br />
waar<strong>van</strong> de routebeschrij-<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
vingen gratis verkrijgbaar<br />
<br />
<br />
<br />
zijn. Veel gemarkeerde<br />
routes vindt u op de Staats- <br />
bosbeheer/Falk<strong>pl</strong>ankaarten Wandeling door de Wedbroeken en langs <strong>het</strong> Siepelveen<br />
<br />
<strong>Drentsche</strong> <strong>Aa</strong> (nummer 09)<br />
Deze wandelroute <strong>van</strong> 5 kilometer laat u verschillende facetten <strong>van</strong> <strong>het</strong> landschap <strong>van</strong> de <strong>Drentsche</strong> <strong>Aa</strong> zien: een ven, een<br />
en Midden-Drenthe (10).<br />
kronkelende beek, houtwallen, jeneverbessen en zandverstuivingen. De ongemarkeerde route begint op de parkeer<strong>pl</strong>aats<br />
Verscheidene wandelroutes <strong>van</strong> Toegangspoort Wedbroeken bij Tynaarlo, in <strong>het</strong> noorden <strong>van</strong> <strong>het</strong> Nationaal beek- en esdorpenlandschap <strong>Drentsche</strong> <strong>Aa</strong>.<br />
zijn digitaal beschikbaar<br />
via www.drentscheaa.nl<br />
(klik op ‘Verkennen’ en dan<br />
‘Wandelen’).<br />
gebied. De duinen <strong>van</strong> deze zandverstuiving<br />
zijn afwisselend bedekt<br />
met heide en bos. Waar een weitje<br />
In deze krant bieden<br />
wij u alvast een mooie<br />
aan uw linkerhand ligt, neemt u <strong>het</strong><br />
paadje naar rechts. Daar schittert <strong>het</strong><br />
Siepelveen tussen de bomen, een<br />
wandelroute aan, door de<br />
Wedbroeken en langs <strong>het</strong><br />
Siepelveen bij Zeegse.<br />
schilderachtig ven met een brede<br />
gordel <strong>van</strong> gagelstruiken eromheen <br />
(6). U loopt links rond <strong>het</strong> ven,<br />
<br />
totdat u <strong>het</strong> gepasseerd <br />
bent. <strong>Aa</strong>n uw<br />
Foto: Saxifraga/Ad Witgen<br />
<br />
linkerkant staan enkele mooie jeneverbessen;<br />
daar gaat u rechtsaf <strong>het</strong><br />
stuifzand op. U houdt <strong>het</strong> Siepelveen<br />
aan uw rechterhand en steekt <strong>het</strong><br />
stuifzandgebied met zijn mooie grote<br />
bomen over (7).<br />
<strong>Aa</strong>n de rechterkant ziet u weer een<br />
paar oude jeneverbessen. Waar <strong>het</strong><br />
Siepelveen een ronding krijgt naar<br />
rechts, vervolgt u uw pad rechtdoor.<br />
U komt bij een afrastering uit en<br />
gaat rechtsaf (8). U loopt op een<br />
picknickbank af en gaat hier linksaf<br />
<strong>het</strong> fietspad op (9). Links ziet u al<br />
Wandelroutes<br />
In steile oevers in de buitenbochten <strong>van</strong> de beek graaft de exotisch gekleurde ijsvogel zijn nesthol. Overhangende takken<br />
<strong>van</strong> bomen en struiken gebruikt hij als uitkijkpunten voor zijn jacht op visjes. Bij de <strong>Drentsche</strong> <strong>Aa</strong> is de kleine visser in zijn<br />
element. Ondanks zijn felle kleuren is hij niet zo makkelijk te vinden. Meestal verraadt hij zich door zijn ijselijk schelle roep,<br />
waarna je een blauwe flits over <strong>het</strong> water ziet scheren.<br />
De natuurbeheerorganisaties<br />
Staatsbosbeheer,<br />
Natuurmonumenten en Het<br />
Drentse Landschap hebben<br />
wandelroutes uitgezet waar<strong>van</strong> de<br />
routebeschrijvingen gratis verkrijgbaar<br />
zijn.<br />
Routenaam / gebied km org<br />
Noordelijk deel<br />
Vennebroek en Friesche<br />
Veen<br />
Lemferdinge /<br />
Landgoederen Eelde*<br />
Noordlaarderbos en Vijftig<br />
Bunder<br />
2,5 - 6 NM<br />
5 HDL<br />
4,5 NM<br />
Centrale deel (Nationaal Park <strong>Drentsche</strong><br />
<strong>Aa</strong>)<br />
Elf paaltjesroutes verspreid<br />
over gebied met accent op<br />
<strong>beekdal</strong>en<br />
Boswachterij Anloo =<br />
5 - 8,5 SBB<br />
Landgoed Terborgh, twee<br />
routes (natuur- resp.<br />
geschiedenisroute).<br />
3 – 4,5 SBB<br />
Kampsheide (bij Balloo) 5 HDL<br />
Rolder esroute (omgeving<br />
Rolde)<br />
8 ANWB<br />
Zuidelijk deel (o.a. boswachterijen)<br />
‘Acht <strong>van</strong> Amen’ ± 4 SBB<br />
Boswachterij Gieten-Borger,<br />
drie paaltjesroutes<br />
3 - 4 SBB<br />
Gieten-Borger, Beek- en<br />
bosroute<br />
17 SBB<br />
Gieten-Borger, route ‘De<br />
Hondsrug’ *<br />
17,5 SBB<br />
Drouwenerzand 5 HDL<br />
4,5 HDL<br />
4- 5 SBB<br />
3 - 7 SBB<br />
3-4 SBB<br />
Elper Westerveld (bij Elp) * 4 HDL<br />
* route niet gemarkeerd in <strong>het</strong> veld<br />
HDL Het Drentse Landschap<br />
www.drentslandschap.nl<br />
T (0592) 31 35 52<br />
NM Natuurmonumenten<br />
www.natuurmonumenten.nl<br />
T (035) 655 99 55<br />
SBB Staatsbosbeheer<br />
www.staatsbosbeheer.nl,<br />
bezoekers centra Homanshof<br />
en Boomkroonpad<br />
snel <strong>het</strong> Golden Tulip Hotel. U gaat<br />
hier rechtsaf <strong>het</strong> ‘Karrenspoor’ in<br />
en betreedt een bungalowterrein<br />
(10). Neem hier <strong>het</strong> tweede pad<br />
naar links (11). Bij de s<strong>pl</strong>itsing<br />
gaat u rechtsaf en loopt u verder<br />
tot u bij de weg komt (12). Voor u<br />
strekt <strong>het</strong> laaggelegen <strong>beekdal</strong> <strong>van</strong><br />
<strong>het</strong> Zeegserloopje zich uit. U slaat<br />
rechtsaf (13) en neemt <strong>het</strong> eerste<br />
pad linksaf, dit is een fietspad (14).<br />
In <strong>het</strong> veld staat een land artobject,<br />
een kunstwerk gemaakt <strong>van</strong><br />
zwerfkeien.<br />
Wanneer u dit fietspad vervolgt,<br />
komt u weer uit bij de parkeer<strong>pl</strong>aats.<br />
9
De vuistbijl <strong>van</strong><br />
Anderen<br />
De bewoning <strong>van</strong> <strong>het</strong> <strong>Drentsche</strong><br />
<strong>Aa</strong>-gebied gaat nog veel verder<br />
terug dan de tijd <strong>van</strong> de hunebedbouwers.<br />
Een <strong>van</strong> de bekendste<br />
archeologische vondsten uit <strong>het</strong><br />
gebied is de vuistbijl <strong>van</strong> Anderen.<br />
Rond 1960 vond iemand hem bij<br />
<strong>het</strong> rooien <strong>van</strong> een houtwal aan de<br />
rand <strong>van</strong> de Scheebroekenloop.<br />
Jaren later gaf hij de roodbruine,<br />
driehoekige steen aan een vriend.<br />
Pas toen werd duidelijk dat <strong>het</strong><br />
om een vuistbijl ging. Het was de<br />
eerste vondst die erop wees dat er<br />
Neanderthalers in Drenthe hebben<br />
geleefd. Hij is namelijk al zo’n<br />
55.000 tot 80.000 jaar geleden<br />
gemaakt, in <strong>het</strong> tijdperk <strong>van</strong> de<br />
Neanderthalers. Het aantal vuistbijlen<br />
dat naderhand nog in Drenthe<br />
is gevonden, is op de vingers <strong>van</strong><br />
één hand te tellen. Tegenwoordig<br />
maakt de vuistbijl <strong>van</strong> Anderen deel<br />
uit <strong>van</strong> de collectie <strong>van</strong> <strong>het</strong> Drents<br />
Museum in Assen.<br />
Karrensporen<br />
Delen <strong>van</strong> <strong>het</strong> Ballooërveld zien<br />
eruit alsof een reusachtige <strong>pl</strong>oeg<br />
voren door <strong>het</strong> land heeft getrokken.<br />
De langgerekte, evenwijdige<br />
groeven zijn middeleeuwse karrensporen.<br />
Het gebied lag op de<br />
belangrijkste verkeersverbinding in<br />
Noord-Nederland, de handelsroute<br />
<strong>van</strong> Groningen naar Coevorden.<br />
Een verkeersweg in de huidige zin<br />
was dat niet. De paardenkarren en<br />
koetsen kozen <strong>het</strong> spoor <strong>van</strong> hun<br />
voorgangers. Als een spoor zo diep<br />
werd dat zij vastliepen, gingen ze er<br />
naast rijden. Zo zijn bundels sporen<br />
<strong>van</strong> soms honderden meters<br />
breed ontstaan.<br />
Waar?<br />
Behalve op <strong>het</strong> Ballooërveld<br />
zijn bundels karrensporen ook<br />
te zien in de Vijftig Bunder, <strong>het</strong><br />
Kniphorstbosch en de Gasterse<br />
Duinen.<br />
10<br />
Dansende<br />
juffers<br />
Een tochtje door Strubben Kniphorstbosch is een reis door <strong>het</strong> verre verleden. Het fietspad <strong>van</strong> Anloo naar Schipborg dat <strong>het</strong> bos<br />
doorkruist, is de moderne opvolger <strong>van</strong> een oeroude route over de kruin <strong>van</strong> de Hondsrug. Dat hier ruim vijfduizend jaar geleden<br />
al mensen woonden, daar<strong>van</strong> getuigt <strong>het</strong> hunebed langs <strong>het</strong> pad ongeveer halverwege <strong>het</strong> traject. Verder fietsend richting Schipborg<br />
maak je een sprong in de tijd <strong>van</strong> een jaartje of duizend. Op een steenworp afstand <strong>van</strong> <strong>het</strong> hunebed ligt, pal naast <strong>het</strong> pad,<br />
een prehistorische grafheuvel. Verderop kom je er nog meer tegen (<strong>het</strong> gebied telt er zo’n zestig), maar deze heeft iets extra’s.<br />
Bovenop staat een merkwaardige kei. Deze ‘markensteen’ geeft de middeleeuwse grens aan tussen de dorpsgebieden <strong>van</strong> Anloo,<br />
Schipborg en Zuidlaren. De naam <strong>van</strong> de heuvel voegt nog een historische dimensie toe. Hij heet Galgenberg: in de middeleeuwen<br />
werd er een galg op neergezet. Opgeknoopte misdadigers dienden als waarschuwing voor alle voorbijgangers op deze<br />
drukke route. Zo’n concentratie <strong>van</strong> prehistorische resten als hier vind je bijna nergens. Maar ook op veel andere <strong>pl</strong>aatsen in <strong>het</strong><br />
<strong>Drentsche</strong> <strong>Aa</strong>-gebied kun je <strong>het</strong> verre verleden zien en aanraken.<br />
Voel <strong>het</strong> verre verleden<br />
Drieduizend jaar grafheuvels<br />
Behalve de hunebedden zijn in <strong>het</strong> <strong>Drentsche</strong> <strong>Aa</strong>-gebied ook opmerkelijk veel<br />
prehistorische grafheuvels bewaard gebleven. De oudste dateren <strong>van</strong> 2900 voor<br />
Christus, de jongste <strong>van</strong> rond <strong>het</strong> begin <strong>van</strong> de jaartelling. Het opwerpen <strong>van</strong> een<br />
heuveltje boven een graf is dus bijna drieduizend jaar in zwang geweest. Vondsten<br />
<strong>van</strong> urnen en brandsporen maken duidelijk dat men in de loop <strong>van</strong> die periode <strong>van</strong><br />
begraven overging op cremeren. De jongste grafheuvels zijn simpelweg over de<br />
resten <strong>van</strong> de brandstapel met de as <strong>van</strong> de dode opgeworpen.<br />
Waar?<br />
Het gebied telt meer dan honderd grafheuvels, waar<strong>van</strong> er veel zorgvuldig gerestaureerd<br />
en duidelijk herkenbaar zijn. Op enkele <strong>pl</strong>aatsen zijn concentraties grafheuvels<br />
te vinden.<br />
• In Strubben Kniphorstbosch vormen ze een mystieke combinatie met de eeuwenoude<br />
knoestige eiken.<br />
• Ook in landgoed Terborgh liggen verscheidene grafheuvels, met hun lichtgroene<br />
grasdek bijna o<strong>pl</strong>ichtend in <strong>het</strong> donkere naaldbos.<br />
• In <strong>het</strong> open landschap <strong>van</strong> <strong>het</strong> Ballooërveld zijn veel grafheuvels al <strong>van</strong> verre<br />
zichtbaar.<br />
• In <strong>het</strong> Tumulibosch bij Rolde slingert <strong>het</strong> wandelpad tussen de tientallen grafheuvels<br />
uit de IJzertijd door.<br />
Meer weten?<br />
• Bent u nieuwsgierig naar de<br />
achtergronden <strong>van</strong> hunebedden<br />
en hun makers, bezoek dan <strong>het</strong><br />
Hunebedcentrum in Borger.<br />
• Wilt u meer weten over de prehistorie<br />
of de latere geschiedenis <strong>van</strong><br />
Drenthe, dan is een bezoek aan<br />
<strong>het</strong> Drents Museum in Assen een<br />
aanrader.<br />
Adressen en openingstijden vindt u<br />
op de achterpagina.<br />
Hunebedden: granieten<br />
graven<br />
Ze vormen de oudste zichtbare<br />
sporen <strong>van</strong> de prehistorische mens<br />
in ons land en ze zijn hét symbool<br />
<strong>van</strong> Drenthe. Van de 53 hunebedden<br />
liggen er twintig in <strong>het</strong> Nationaal<br />
Landschap <strong>Drentsche</strong> <strong>Aa</strong>. Meer<br />
dan vijfduizend jaar geleden zijn ze<br />
gebouwd, met keien <strong>van</strong> graniet die in<br />
de voorlaatste ijstijd met de ijsmassa’s<br />
uit Scandinavië waren meegevoerd.<br />
De oeroude monumenten zijn<br />
nog altijd omgeven met mysteries.<br />
Vast staat wel dat ze de constructie<br />
vormen <strong>van</strong> grafkamers, waar<br />
meerdere mensen, misschien ook uit<br />
meerdere generaties, in zijn begraven.<br />
Waarschijnlijk zijn er boomstammen<br />
gebruikt om de stenen, waar<strong>van</strong><br />
sommige meerdere tonnen wegen,<br />
op hun <strong>pl</strong>aats te krijgen.<br />
Waar?<br />
De <strong>pl</strong>ekken <strong>van</strong> de hunebedden vindt<br />
u op de kaart op de middenpagina.<br />
Een paar bijzondere hunebedden:<br />
• <strong>Aa</strong>n de zuidrand <strong>van</strong> Eext is <strong>het</strong><br />
enige hunebed te zien dat nog in<br />
zijn aarden heuvel is ‘verpakt’.<br />
• Bij Loon is een <strong>van</strong> de meest<br />
com<strong>pl</strong>eet bewaarde hunebedden<br />
te vinden. Zelfs de kring <strong>van</strong><br />
kransstenen rond dit hunebed is<br />
grotendeels intact.<br />
• In Rolde liggen twee hunebedden<br />
vlak bij elkaar achter de middeleeuwse<br />
kerk.<br />
• Ook ten westen <strong>van</strong> Drouwen<br />
liggen twee hunebedden direct bij<br />
elkaar.<br />
’s Zomers dansen er diepblauw gekleurde libellen boven de beek. Het zijn de mannetjes(!) <strong>van</strong> de weidebeekjuffer, die met<br />
hun gefladder indruk willen maken op elkaar en vooral op de vrouwtjes. Deze gracieuze libel houdt <strong>van</strong> schoon en helder<br />
water. Dat er bij de <strong>Drentsche</strong> <strong>Aa</strong> de laatste jaren steeds meer weidebeekjuffers te zien zijn, is dan ook een goed teken.<br />
Het ijs legde de basis<br />
Het prachtige landschap <strong>van</strong> de<br />
<strong>Drentsche</strong> <strong>Aa</strong> danken we aan onze<br />
zwoegende voorouders, maar <strong>het</strong><br />
was de natuur die hun speelruimte<br />
bepaalde. De basis voor <strong>het</strong> landschap<br />
is gelegd in de laatste twee<br />
ijstijden.<br />
In de voorlaatste ijstijd, grofweg<br />
tweehonderdduizend jaar geleden,<br />
walsten reusachtige ijspakketten uit<br />
Scandinavië over Drenthe, de bodem<br />
vervormend en <strong>van</strong> alles meesleurend.<br />
Grind, zand, klei en stenen<br />
werden vermalen tot een compacte<br />
massa. Toen <strong>het</strong> ijs zich terugtrok<br />
bleef een soort hoogvlakte <strong>van</strong> dit<br />
‘keileem’ achter. Woeste rivieren <strong>van</strong><br />
smeltwater groeven er diepe geulen<br />
in. Zo ontstonden de dalen waardoor<br />
nu de beken <strong>van</strong> de <strong>Drentsche</strong> <strong>Aa</strong><br />
lopen.<br />
In de laatste ijstijd, die ongeveer<br />
tienduizend jaar geleden afliep, kwam<br />
<strong>het</strong> landijs niet tot hier. Wel was <strong>het</strong><br />
extreem koud en droog. Er ontstond<br />
een soort poolwoestijn, overgeleverd<br />
aan weer en wind. Het hele gebied<br />
raakte bedolven onder een laag zand,<br />
op de hoogste keileembulten en de<br />
diepste delen <strong>van</strong> de <strong>beekdal</strong>en na.<br />
Dit ‘dekzand’ voegde aan <strong>het</strong> patroon<br />
<strong>van</strong> ruggen en dalen nieuwe, kleinere<br />
hoogteverschillen toe. Zo kwam de<br />
afwisseling tot stand waarmee de<br />
mens zijn voordeel deed. Hier vond je<br />
overal zandruggen om hoog en droog<br />
te wonen en gewassen te verbouwen,<br />
met altijd <strong>het</strong> water <strong>van</strong> een beek binnen<br />
handbereik.
Het landschap <strong>van</strong> de <strong>Drentsche</strong> <strong>Aa</strong> heeft iets <strong>van</strong> een levend geschiedenisboek. Telkens worden er nieuwe bladzijden uit <strong>het</strong><br />
verleden opengeslagen voor wie met open ogen <strong>het</strong> gebied doorkruist. De prehistorie is rijk vertegenwoordigd met haar grafmonumenten,<br />
evenals de Middeleeuwen met hun kerken, galgenbergen en karrensporen. Het esdorpenlandschap draagt de<br />
sporen <strong>van</strong> de eeuwen die volgden. Maar ook <strong>van</strong> de jongere geschiedenis is veel bewaard gebleven dat de moeite waard is<br />
om even bij stil te staan.<br />
Herken de historie<br />
Zandverstuivingen: eens gevreesd, nu gekoesterd<br />
“Een dorre en doodsche zandzee, allerakeligst <strong>van</strong> een rei naakte duinen en belten<br />
doorsneden en ingesloten.” De Drie Podagristen beleefden weinig <strong>pl</strong>ezier aan <strong>het</strong><br />
Drouwenerzand op hun voettocht door Drenthe in 1843. Het kan verkeren: ruim<br />
een eeuw later was <strong>het</strong> Drouwenerzand een geliefd doel <strong>van</strong> schoolreisjes en dagjes<br />
uit met <strong>het</strong> gezin. En in 2009 is <strong>het</strong> benoemd tot ‘aardkundig monument’, <strong>het</strong><br />
eerste <strong>van</strong> Drenthe. De golvende zandduinen zijn inmiddels grotendeels begroeid<br />
met heide, dennen en jeneverbessen. Ze worden gekoesterd om hun bijzondere<br />
natuur. Nog zo’n rare wending <strong>van</strong> de geschiedenis, want de zandverstuiving is<br />
juist ontstaan door roofbouw op de natuur: door te intensieve begrazing en <strong>pl</strong>aggen<br />
verdween de heide en kreeg de wind vat op <strong>het</strong> kale zand.<br />
Waar?<br />
Behalve <strong>het</strong> Drouwenerzand zijn ook de Zeegser Duinen en <strong>het</strong> Ballooërveld fraaie<br />
stuifzandgebieden.<br />
<strong>Drentsche</strong> <strong>Aa</strong><br />
uit de kraan<br />
Foto: Aerophoto Eelde<br />
Littekens uit WO II<br />
Tot de talloze sporen <strong>van</strong> <strong>het</strong> verleden die in <strong>het</strong> <strong>Drentsche</strong> <strong>Aa</strong>-gebied te vinden<br />
zijn, behoren ook de littekens <strong>van</strong> de Tweede Wereldoorlog. Verreweg <strong>het</strong> bekendste<br />
daar<strong>van</strong> is <strong>het</strong> voormalige Kamp Westerbork. Maar wie weet waar hij moet kijken,<br />
kan nog meer sporen vinden die herinneren aan de jaren 1940-45.<br />
Kamp Westerbork<br />
Vlak voor de oorlog stelde<br />
Staatsbosbeheer dit eenzame<br />
heideterrein beschikbaar om joodse<br />
asielzoekers uit Duitsland op te<br />
<strong>van</strong>gen. De bouw <strong>van</strong> <strong>het</strong> Centraal<br />
Vluchtelingenkamp Westerbork<br />
begon in juli 1939. De regering had<br />
er bij de initiatiefnemers op aangedrongen<br />
de barakken niet te mooi te<br />
maken, omdat de huisvesting anders<br />
te gunstig zou afsteken bij die <strong>van</strong> de<br />
bewoners <strong>van</strong> deze arme streek…. In<br />
juli 1942 veranderde de bestemming<br />
in Polizeiliches Durchgangslager<br />
Westerbork. Meer dan honderdduizend<br />
joden en enkele honderden<br />
zigeuners verbleven er voor ze op<br />
transport gesteld werden naar de gaskamers<br />
<strong>van</strong> Auschwitz en Sobibor. Na<br />
de oorlog zijn er korte tijd NSB’ers<br />
geïnterneerd. Van 1951 tot 1971 deed<br />
<strong>het</strong> als ‘Kamp Schattenberg’ dienst<br />
als woonoord voor zo’n tweeduizend<br />
Zuid-Molukkers. Eind jaren zestig<br />
verhuisden de Molukkers naar nieuwe<br />
woonwijken elders. Het kamp werd<br />
afgebroken en maakte <strong>pl</strong>aats voor<br />
de radiotelescoop <strong>van</strong> Westerbork.<br />
In de jaren tachtig werd <strong>het</strong> kampterrein<br />
heringericht in relatie met<br />
<strong>het</strong> Herinneringscentrum Kamp<br />
Westerbork.<br />
Tankgrachten op <strong>het</strong> Ballooërveld<br />
Dwars door de heide <strong>van</strong> <strong>het</strong><br />
Ballooërveld lopen kaarsrechte diepe<br />
banen. Vanuit de lucht is goed te<br />
zien dat ze samen een zigzagpatroon<br />
vormen. Het zijn tankgrachten uit<br />
de Tweede Wereldoorlog. Ze zijn op<br />
bevel <strong>van</strong> de bezetter door dwangarbeiders<br />
gegraven en waren bedoeld<br />
om geallieerde tanks de pas af te<br />
snijden. De twee tot drie meter diepe<br />
grachten hebben een schuine en<br />
een steile kant. Een tank kon er in<br />
rijden maar raakte vervolgens klem.<br />
De verdedigingslinie is echter nooit<br />
gebruikt.<br />
Onderduikershol en monument<br />
Op <strong>het</strong> heideveld op <strong>het</strong> landgoed<br />
Terborgh zijn de resten te zien <strong>van</strong><br />
een onderduikershol. Hier verborgen<br />
zich vijf verzetsstrijders uit Anloo, tot<br />
de Duitsers hen ontdekten. Het verhaal<br />
gaat dat de geur <strong>van</strong> gebraden<br />
vlees de onderduikers verraadde. Eén<br />
verzetsman werd gegrepen, de andere<br />
vier wisten te ontkomen. Op 11 april<br />
1945 werden in <strong>het</strong> hol de stoffelijke<br />
resten <strong>van</strong> tien gefusilleerde verzetsmensen<br />
gevonden. De volgende<br />
dag werden ze voorlopig bijgezet in<br />
Anloo. Na de oorlog zijn ze door hun<br />
familie herbegraven. De gedenksteen<br />
aan <strong>het</strong> pad bevat hun namen.<br />
Bomkraters<br />
In en bij <strong>het</strong> Grollooërveen in de<br />
boswachterij Grolloo liggen bomkraters<br />
uit WO II. Het makkelijkst te zien<br />
is de krater aan <strong>het</strong> fietspad net ten<br />
zuiden <strong>van</strong> <strong>het</strong> veen. Het is een rond<br />
gat <strong>van</strong> een paar meter doorsnee.<br />
Vlakbij bevinden zich nog een paar<br />
<strong>van</strong> zulke kraters; uit de lucht is goed<br />
te zien dat ze in een rechte lijn liggen.<br />
Een Britse Lancaster bommenwerper<br />
die bij een bombardement op een<br />
Duitse stad in problemen kwam,<br />
heeft hier noodgedwongen zijn lading<br />
afgeworpen.<br />
Schoon water, niet vervuild door industrie of bebouwing, is wat de <strong>Drentsche</strong> <strong>Aa</strong> biedt. Het is schoon genoeg om er<br />
drinkwater <strong>van</strong> te maken, al is daar eerst nog wel een flinke zuivering voor nodig. Bij De Punt, op de grens <strong>van</strong> Drenthe en<br />
Groningen, wordt <strong>het</strong> water ‘afgetapt’. Het kraanwater in de stad Groningen komt nog steeds, al sinds mensenheugenis, voor<br />
een deel uit de <strong>Drentsche</strong> <strong>Aa</strong>.<br />
Veenputten: turf voor<br />
eigen gebruik<br />
Lange tijd wonnen bewoners <strong>van</strong><br />
de omliggende dorpen uit de vele<br />
vennen turf voor eigen gebruik als<br />
brandstof. Ieder gezin kocht de<br />
rechten om turf te mogen steken<br />
uit een bepaald ven. Soms draagt<br />
een ven nog de naam <strong>van</strong> de familie<br />
die de rechten bezat, zoals <strong>het</strong><br />
Dillingveen <strong>van</strong> de familie Dilling in<br />
de buurt <strong>van</strong> Grolloo. Om de turf<br />
te kunnen steken moest een deel<br />
<strong>van</strong> <strong>het</strong> ven ontwaterd worden. Dat<br />
gebeurde met tjaskermolentjes,<br />
uitgerust met een wormschoep. In<br />
verschillende vennen zijn nog de<br />
staanders <strong>van</strong> zulke molentjes te<br />
vinden. Naast <strong>het</strong> vlonderpad door<br />
<strong>het</strong> Grollooërveen staat een gerestaureerde<br />
tjasker. Het turfsteken is<br />
doorgegaan tot in de jaren vijftig<br />
<strong>van</strong> de vorige eeuw, toen men<br />
overschakelde op kolen. Nadat <strong>het</strong><br />
turfsteken was gestaakt, zijn de<br />
veenputjes al snel weer dichtgegroeid<br />
met veenmos en hoogveen<strong>pl</strong>anten.<br />
Foto: Herinneringscentrum Kamp Westerbork<br />
Foto: SBB<br />
11
Boomkroonpad met<br />
informatiecentrum<br />
(Houtvester Kuhn<br />
Huis)<br />
Op <strong>het</strong> Boomkroonpad in de<br />
boswachterij Gieten-Borger ziet<br />
u <strong>het</strong> bos door de ogen <strong>van</strong> een<br />
eekhoorn. De wandeling begint in<br />
een tunnel waar u de boomwortels<br />
kunt voelen. Daarna gaat <strong>het</strong> over<br />
loopbruggen hoger en hoger tot u<br />
tussen de toppen <strong>van</strong> de bomen<br />
loopt. Vanaf de uitkijktoren ziet u<br />
boomtoppen tot aan de horizon.<br />
Naast <strong>het</strong> Boomkroonpad is in <strong>het</strong><br />
Houtvester Kuhn Huis een informatiecentrum<br />
<strong>van</strong> Staatsbosbeheer<br />
gevestigd met een aansprekende<br />
presentatie over <strong>het</strong> bosleven en<br />
een boswinkel. Het informatiecentrum<br />
is toegankelijk voor mindervaliden.<br />
Er starten diverse gemarkeerde<br />
wandelroutes door <strong>het</strong> bos<br />
en er zijn regelmatig activiteiten<br />
voor <strong>het</strong> hele gezin.<br />
Het Boomkroonpad,<br />
Steenhopenweg 4, 9533 PN Drouwen,<br />
tel. 0592 - 37 73 05,<br />
www.<strong>het</strong>boomkroonpad.nl.<br />
Openingstijden:<br />
<strong>van</strong> 1 apr t/m 31 okt<br />
dagelijks 10.00 - 17.00 uur.<br />
Van 1 nov t/m 31 mrt op zondag en in<br />
schoolvakanties 10.00 - 16.00 uur.<br />
Gesloten op 25 en 31 dec en 1 jan<br />
Kinderdoedagen<br />
Van 13 juli tot en met 26 augustus<br />
is er bij <strong>het</strong> Boomkroonpad iedere<br />
dinsdag en donderdag een kinderdoedag<br />
voor kinderen <strong>van</strong> 6-12<br />
jaar. De start is om 11.00 uur en<br />
om 14.00 uur. De kosten zijn € 7,50<br />
per kind. In september en oktober<br />
worden twee keer per maand<br />
kindermiddagen georganiseerd.<br />
<strong>Aa</strong>nmelden is noodzakelijk. Zie<br />
voor informatie: www.staatsbosbeheer.nl<br />
Drents Museum, Assen<br />
Voor wie meer wil weten over de<br />
geschiedenis <strong>van</strong> Drenthe, is een<br />
bezoek aan <strong>het</strong> Drents Museum<br />
een must. Het museum heeft een<br />
grote verzameling voorwerpen uit<br />
de prehistorie, met als topstukken<br />
<strong>het</strong> meisje <strong>van</strong> Yde en de Kano <strong>van</strong><br />
Pesse, de oudste boot ter wereld.<br />
De vuistbijl <strong>van</strong> Anderen (zie<br />
pagina 10) behoort eveneens tot<br />
de collectie. Ook voor kinderen is<br />
<strong>het</strong> museum een belevenis. In de<br />
Ontdekkingskamer kunnen zij de<br />
geschiedenis <strong>van</strong> de prehistorie tot<br />
en met de middeleeuwen op een<br />
spannende manier ervaren.<br />
Drents Museum, Brink 1,<br />
9401 HS Assen, tel. 0592 - 37 77 73.<br />
Openingstijden:<br />
di t/m zo 11.00 - 17.00 uur.<br />
Op feestdagen ook op maandag open.<br />
Gesloten op 25 dec en 1 jan<br />
Roemloos<br />
einde<br />
Foto: Waterschap Hunze en <strong>Aa</strong>’s<br />
Informatiecentrum<br />
Homanshof, Anloo<br />
Informatiecentrum De Homanshof<br />
is een <strong>van</strong> de toegangspoorten <strong>van</strong><br />
<strong>het</strong> Nationaal Park <strong>Drentsche</strong> <strong>Aa</strong>.<br />
Het onbemande informatiecentrum<br />
<strong>van</strong> Staatsbosbeheer is gevestigd in<br />
de oudste boerderij <strong>van</strong> Anloo. Er<br />
draait een film over de <strong>Drentsche</strong> <strong>Aa</strong><br />
en u vindt er informatie over natuur,<br />
landschap en recreatie in <strong>het</strong> gebied.<br />
Wat binnen te zien is, kunt u buiten<br />
beleven. In <strong>het</strong> informatiecentrum<br />
zijn verschillende wandel- en fietsroutes<br />
te verkrijgen.<br />
De Homanshof, Lunsenhof 20,<br />
9467 PM Anloo, tel. 0592 - 23 13 07.<br />
Openingstijden:<br />
<strong>van</strong> 1 apr t/m 31 okt 9.00 - 17.00 uur.<br />
Van 1 nov t/m 31 mrt 10.00 - 17.00 uur.<br />
Op maandag gesloten.<br />
Herinneringscentrum Westerbork<br />
In Herinneringscentrum Kamp Westerbork wordt de geschiedenis <strong>van</strong><br />
Durchgangslager Westerbork verteld. Tussen 1942 en 1945 zijn <strong>van</strong> hieruit<br />
107.000 mensen weggevoerd naar vernietigingskampen als Auschwitz en Sobibor;<br />
voornamelijk Joodse Nederlanders, maar ook zigeuners en verzetsstrijders. In <strong>het</strong><br />
Herinneringscentrum brengen verhalen <strong>van</strong> overlevenden, filmbeelden, een gedeeltelijk<br />
ingerichte barak, een uit de trein geworpen laatste afscheidsgroet, een grote<br />
maquette <strong>van</strong> <strong>het</strong> kamp en tekeningen <strong>van</strong> spelende kinderen dit verleden tot leven.<br />
Het voormalige kampterrein zelf ligt op drie kilometer afstand <strong>van</strong> <strong>het</strong><br />
Herinneringscentrum. Hier is een aantal monumenten te zien, waaronder<br />
<strong>het</strong> bekende Nationaal Monument Westerbork: een stuk spoorlijn waar<strong>van</strong> de<br />
rails aan <strong>het</strong> eind omhoog gebogen zijn. Het kampterrein is te voet (via educatieve<br />
wandelroutes) of per fiets te bereiken en tijdens de openingsuren <strong>van</strong> <strong>het</strong><br />
Herinneringscentrum is er een busverbinding met <strong>het</strong> kampterrein.<br />
Herinneringscentrum Kamp Westerbork,<br />
Oosthalen 8, 9414 TG Hooghalen,<br />
tel. 0593 - 59 26 00,<br />
www.kampwesterbork.nl.<br />
Openingstijden:<br />
ma t/m vr 10.00 - 17.00 uur,<br />
za en zo 13.00 - 17.00 uur<br />
(in juli en aug 11.00 - 17.00 uur).<br />
Informatiecentrum en<br />
schaapskooi Ballooërveld<br />
In <strong>het</strong> informatiecentrum <strong>van</strong> de<br />
Stichting Schaapskooi Ballooërveld<br />
komt u meer te weten over de natuur,<br />
de geschiedenis en de schaapskudde<br />
<strong>van</strong> <strong>het</strong> Ballooërveld. Het informatiecentrum<br />
staat naast de schaapskooi<br />
aan de weg <strong>van</strong> Balloo naar <strong>het</strong><br />
Ballooërveld. Het gebouw is toegankelijk<br />
voor minder validen en er is een<br />
aangepast toilet.<br />
Van november tot en met april<br />
vertrekt de schaapskudde dagelijks<br />
<strong>van</strong>uit de kooi. ‘s Zomers blijven<br />
de schapen meestal ook ’s nachts<br />
buiten, maar is de herder iedere<br />
woensdagmiddag om vier uur met<br />
de kudde bij de schaapskooi present.<br />
Op een informatiepaneel bij de kooi<br />
wordt dagelijks aangegeven waar u de<br />
kudde kunt vinden.<br />
Voor meer informatie: www.schaapskuddeballoerveld.nl.<br />
Informatiecentrum en schaapskooi<br />
Ballooërveld, Crabbeweg 2,<br />
9458 TE Balloo.<br />
Openingstijden: <strong>van</strong> 1 mrt t/m 31 okt<br />
dagelijks 9.00-18.00 uur;<br />
<strong>van</strong> 1 nov tot 1 mrt alleen op za en zo<br />
Hunebedcentrum, Borger<br />
In <strong>het</strong> Hunebedcentrum krijgt u een<br />
beeld <strong>van</strong> <strong>het</strong> dagelijkse leven in de prehistorie,<br />
de tijd waarin de hunebedden<br />
zijn gebouwd. Het grootste hunebed<br />
staat pal naast <strong>het</strong> centrum. Wie waren<br />
de mensen die deze imposante grafmonumenten<br />
bouwden, hoe deden ze dat<br />
en vooral: waarom? Hoe leefden deze<br />
eerste boeren <strong>van</strong> Drenthe? Veel vragen<br />
zijn nog niet eenduidig beantwoord,<br />
maar <strong>het</strong> Hunebedcentrum licht een tip<br />
<strong>van</strong> de sluier op. Daarnaast organiseert<br />
<strong>het</strong> centrum regelmatig speciale activiteiten<br />
zoals markten en wandelingen.<br />
Kijk voor meer informatie op<br />
www.hunebedcentrum.nl.<br />
Hunebedcentrum, Bronnegerstraat 12,<br />
9531 TG Borger, tel. 0599 - 23 63 74.<br />
Openingstijden:<br />
ma t/m vr 10.00 - 17.00 uur,<br />
za, zo en feestdagen 11.00 - 17.00 uur.<br />
Gesloten op 25 en 31 dec en 1 jan.<br />
Eeuwen geleden stroomde de <strong>Drentsche</strong> <strong>Aa</strong> door de stad Groningen om uit te monden in de<br />
Waddenzee. Maar dat laatste deel <strong>van</strong> haar loop is allang geschiedenis, die alleen nog voortleeft in<br />
de namen <strong>van</strong> de Der <strong>Aa</strong> Kerk en de straten Hoge en Lage der <strong>Aa</strong> in ‘Stad’. De beek vindt nu een vrij<br />
abrupt einde aan de Meerweg tussen Haren en Paterswolde, waar ze via een visvriendelijk gemaal<br />
uitkomt in een bescheiden vaart.<br />
Andere nuttige adressen<br />
Secretariaat Nationaal beek- en<br />
esdorpenlandschap <strong>Drentsche</strong> <strong>Aa</strong><br />
Kees Folkertsma, Herman Thije<br />
Provinciehuis Drenthe,<br />
Westerbrink 1, Assen<br />
postbus 122, 9400 AC Assen<br />
T 0592 - 36 58 64 / 60<br />
F 0592 - 36 54 22<br />
E drentscheaa@drenthe.nl<br />
I www.drentscheaa.nl<br />
IVN Consulentschap Drenthe<br />
André Brasse, coördinator voorlichting<br />
en educatie Nationaal beeken<br />
esdorpenlandschap <strong>Drentsche</strong> <strong>Aa</strong><br />
Postbus 125 | 9400 AC Assen<br />
T 0592 - 37 17 40<br />
E consulentschap.drenthe@ivn.nl<br />
I www.ivn.nl<br />
Staatsbosbeheer Balloo<br />
Balloo 67 | 9458 TB Balloo<br />
T 0592 - 24 89 84<br />
I www.staatsbosbeheer.nl<br />
Staatsbosbeheer Oudemolen<br />
Molensteeg 2 | 9484 TE Oudemolen<br />
T 0592 - 23 13 07<br />
Staatsbosbeheer Elp<br />
Ieberen 1 | 9442 TJ Elp<br />
T 0592 - 29 21 90<br />
Staatsbosbeheer Drouwen<br />
(Boomkroonpad)<br />
Steenhopenweg 4 | 9533 PN Drouwen<br />
T 0592 - 37 73 00<br />
Natuurmonumenten regio<br />
Groningen, Friesland en Drenthe<br />
Postbus 764 | 9400 AT Assen<br />
T 0592 - 30 50 50<br />
I www.natuurmonumenten.nl<br />
Stichting Het Drentse Landschap<br />
Postbus 83 | 9400 AB Assen<br />
T 0592 - 31 35 52<br />
I www.drentslandschap.nl<br />
Nederland heeft 20 nationale parken<br />
en 20 nationale landschappen<br />
www.drentscheaa.nl<br />
Het meest com<strong>pl</strong>ete en actuele<br />
overzicht <strong>van</strong> alle activiteiten in <strong>het</strong><br />
<strong>Drentsche</strong> <strong>Aa</strong>-gebied is te vinden op de<br />
website www.drentscheaa.nl. Deze site<br />
biedt ook veel achtergrondinformatie<br />
over <strong>het</strong> gebied, zijn geschiedenis, zijn<br />
kenmerken en <strong>het</strong> beheer. Impressies<br />
<strong>van</strong> <strong>het</strong> landschap vindt u in de fotogalerij.<br />
Ook úw foto’s en bijzondere<br />
waarnemingen zijn <strong>van</strong> harte welkom!<br />
Colofon<br />
Teksten: André Brasse, Henk <strong>van</strong> den Brink,<br />
Evert Thomas, Maroesja Veken<br />
Eindredactie: Henk <strong>van</strong> den Brink<br />
Vormgeving: Albert Rademaker BNO<br />
Fotografie: Archief NP <strong>Drentsche</strong> <strong>Aa</strong>, tenzij anders vermeld<br />
Cartografie: Sectie GIS/CAD provincie Drenthe<br />
Druk: Koninklijke Van Gorcum<br />
O<strong>pl</strong>age: 30.000 ex.<br />
© Secretariaat Nationaal beek- en esdorpenlandschap<br />
<strong>Drentsche</strong> <strong>Aa</strong> 2010
Change language