Stap in de wereld van vis met Lars en Liz

Stap in de wereld
van vis met
Lars en Liz

Naam: Lars
Wens: VJ worden bij Vis-TV
Heeft een oogje op: Liz
Lievelingseten: gebakken schol met friet
Opvallend aan Lars: houdt van koken en
kweekt zelf zeegroenten (zeekraal, lamsoren,
zeeaster, zeesla en zeeboontjes
Wat is een vis?
Vissen zijn dieren die in het water leven. Ze halen met
hun kieuwen zuurstof uit het water. Door zijn vorm en
staartvin kan een vis snel zwemmen. Botten en graten
zorgen voor een stevig skelet. Schubben en een
slijmlaag beschermen de vis aan de buitenkant.
Naam: Liz
Wens: soapster en presentatrice worden
Lievelingskleur: zalmroze
Lievelingseten: broodje haring
Opvallend aan Liz: ze is wereldrecordhouder
‘haringhappen’
Als een vis in het water
Het eerste
hoofdstuk heet: Als een
vis in het water.
Stap in de wereld van vis.
Wij hebben Verstand van Vis!
Wij zijn Verzot op Vis!
Daarom willen we je in dit boekje van
alles vertellen over dit leuke
onderwerp.
Als mensen zich
als een vis in het water voelen,
dan bedoelen ze daarmee dat ze
het naar hun zin hebben. Maar, vissen
voelen zich écht lekker in
water.
Opdracht 1
Weet jij hoe een vis eruit ziet? Teken een
vis in het aquarium hiernaast.
Zorg ervoor dat de volgende uiterlijke
kenmerken van de vis in elk geval te zien
zijn: oog, schubben, kieuwspleet,
rugvin, borstvin en staartvin.
Sommige vissen leven alleen in zout water, dus in
oceanen en in zeeën. Bijvoorbeeld haringen, makrelen
en kabeljauwen. Andere vissen leven alleen in zoet
water, zoals in rivieren of meren. Bijvoorbeeld
snoeken, forellen en karpers. Er zijn ook vissen die in
zout én zoet water kunnen leven, zoals zalmen,
garnalen en palingen.
Vissen zijn koudbloedige dieren. Dat betekent dat hun
lichaamstemperatuur hetzelfde is als de temperatuur
van het water om hen heen. Mensen zijn warmbloedig.
Onze lichaamstemperatuur ligt meestal rond de
37 graden. De lichaamstemperatuur van een vis is
ongeveer gelijk aan de temperatuur van het water
waarin hij zwemt.
Vissen komen over de hele wereld voor.
Er bestaan meer dan 31.000 verschillende soorten.
In het water leven natuurlijk niet alleen maar vissen.
Er leven bijvoorbeeld ook schaaldieren en
schelpdieren in de zee.
Cool man! Ja, heel koel...
2 3

7
Opdracht 2
Hieronder zie je veertien afbeeldingen van waterdieren die door
mensen gegeten worden. Kijk goed hoe de dieren eruit zien.
Volg dan de lijn waaraan het waterdier vast zit. Bij welke soort
hoort welk waterdier?
Tot rondvissen behoren:
Tot platvissen behoren:
Tot schaaldieren behoren:
Tot schelpdieren behoren:
1
10
Zoals je kunt zien, zijn de waterdieren
genummerd. Dit zijn de namen van de
waterdieren:
1 garnaal
2 tong
3 kabeljauw
4 koolvis
5 haring
6 mossel
7 schol
8 zalm
9 oester
10 kreeft
11 makreel
12 forel
13 tarbot
14 krab
rondvissen platvissen schaaldieren schelpdieren
13
4
11
2
8
14
5
12
3
9
6
Wisten jullie dat
schollen die pas geboren zijn,
er net zo uitzien als rondvissen?
Pas na zes weken verhuist één oog
naar de andere kant en veranderen
ze in platvissen!
Aan de haak slaan!
‘
‘Iemand aan de haak slaan’ betekent dat je iemand
hebt versierd die je leuk vindt. Maar, in dit hoofdstuk
vertellen we hoe vissen letterlijk aan de haak geslagen
worden. Ofwel: hoe worden vissen gevangen?
Wow! Ik heb Liz aan de haak geslagen!
Visserij
Met visserij bedoelen we dat mensen, waterdieren
zoals vissen, schaal- en schelpdieren, uit het water
halen, met als doel ze op te eten. Deze waterdieren zijn
onderdeel van onze voeding.
Visserij bestaat al heel lang. Op oude tekeningen uit
Griekenland en Egypte zien we dat de mensen vroeger
ook visten. De vissersboten waren toen kleiner dan nu
en konden niet zo lang wegblijven. De gevangen vis at
men dezelfde dag op.
Nederland staat bekend als waterland. In ons land is
visserij altijd al erg belangrijk geweest. Dorpen
stonden meestal aan de rand van het water. Mensen in
het dorp konden zo eenvoudig aan eten komen. Later,
na 1500, werd vis ook verhandeld aan andere landen.
Over de hele wereld ontstonden Nederlandse handelsposten.
Vlaggetjesdag is de
mooiste feestdag van het jaar! Vroeger al
was het groot feest in de vissershavens als de
schepen na de winter weer haringen konden gaan
vangen. Want dan braken er betere tijden aan voor
de arme bevolking. De vissersschepen gingen
versierd te water en werden uitgezwaaid
door de thuisblijvers.
Nu is vlaggetjesdag het
feest van de nieuwe haring. Op de
eerste zaterdag na de aanvoer van de
nieuwe haring komen veel mensen naar de
kustplaats Scheveningen om een verse
‘Hollandse Nieuwe’ te proeven.
Vlaggetjesdag is altijd eind mei
of begin juni.
Waar vissen we? Mensen vissen overal ter wereld.
Nederlanders vissen in vier verschillende visgronden.
Visgrond is een ander woord voor een gebied in zee
waar vis gevangen wordt.
1 Diepzeevisserij
Dit is visserij op oceanen.
2 Noordzeevisserij
De Noordzee is een visrijk gebied rond Nederland.
Er zwemt veel haring, makreel, schol en tong.
De Noordzee is niet zo diep, gemiddeld zo’n
dertig meter. De meeste vissen vinden hun voedsel
in ondiepe zeeën.
3 Kustvisserij
Visserij die vlak bij een kust plaatsvindt, heet
kustvisserij. Nederlandse vissers vissen niet alleen
voor onze eigen kust, maar ook bijvoorbeeld voor de
zuidkusten van Engeland en Ierland.
4 Binnenvisserij
Dit is visserij op het IJsselmeer en op de binnenwateren.
Binnenwateren zijn onder andere rivieren,
meren en kanalen.
4 5

We hebben het over beroepsvisserij. De naam zegt het
eigenlijk al: beroepsvissers vissen voor hun beroep. Ze
verdienen er geld mee. Je hebt natuurlijk ook mensen
die voor hun plezier vissen. Vissen is dan een hobby.
Trawlers en kotters
De twee typen schepen die beroepsvissers voornamelijk
gebruiken, zijn trawlers en kotters. Trawlers zijn
heel grote vissersschepen. Zij varen verder dan kotters.
Trawlers kunnen wekenlang op zee blijven. Ze vangen
rondvissen met hun grote netten. De netten hebben de
vorm van een puntzak. De trawler sleept het net voort.
De schepen zijn zo groot omdat de vangst aan boord
wordt ingevroren. De vriesmachines en de opslag van
de vangst nemen veel ruimte in beslag. Kotters varen
vooral op de Noordzee. Kotters blijven maar één tot vijf
dagen op zee. Veel kotters vissen met boomkorren.
Vistechnieken
Een boomkor is een sleepnet dat opengehouden wordt
door een metalen buis, ook wel boom genoemd. Kor is
een ander woord voor ‘net’. Aan de onderkant van de
netten zitten kettingen, die over de zeebodem slepen.
De platvissen die zich ingraven in het zand, worden
door deze kettingen opgeschrikt, komen naar boven en
Opdracht 3
Staandwantvisserij is een verzamelnaam voor
vistechnieken waarbij het visnet stil staat in het water.
De netten worden ‘staand’ in het water opgesteld en
na een tijdje weer binnengehaald.
1
zwemmen het net in. Dit is een heel handige manier
om vissen te vangen die op de bodem van de zee leven.
Deze techniek heeft als nadeel dat het net de bodem
aanraakt, waardoor onbedoeld ook andere levende
wezens worden gevangen. Ook verbruiken deze
schepen veel brandstof, omdat ze moeizamer door het
water gaan vanwege hun slepende netten.
Daarom zijn er andere manieren van vissen bedacht.
Vissers vervangen bijvoorbeeld de kettingen door een
elektrische draad. Deze draad geeft zwakke stroomstootjes
af, waardoor de platvissen opschrikken uit de
zandbodem en in het net zwemmen. Er is geen contact
van het vistuig met de bodem. Ook een andere nieuwe
techniek zorgt ervoor dat het vistuig nauwelijks contact
met de bodem heeft. De boom wordt namelijk vervangen
door een zwevende vleugel. Zo zijn de vissers
steeds op zoek naar verbeteringen van hun manier van
vissen.
Bekijk de vier foto’s van verschillende vistechnieken.
Kruis aan welke onder staandwantvisserij vallen.
2
3
4
Mosselvisserij
Een mossel is een dier dat twee schelpen heeft.
Mosselen worden op een speciale manier gevangen.
Eerst worden heel kleine mosselen opgevist, bijvoorbeeld
in de Waddenzee. Die kleine mosseltjes heten
mosselzaad. Mosselkwekers verplaatsen deze schelpdieren
dan naar een beschutte plek om verder te
groeien: een mosselperceel. In veel gevallen worden ze
‘gezaaid’ op de bodem van het water. Als ze groot
genoeg zijn, vist de mosselkweker ze weer op. Vervolgens
worden de mosselen in grote porties (partijen)
verkocht op de veiling aan de handelaar die het meest
biedt. Nadat een handelaar een partij mosselen heeft
gekocht, wordt deze met de boot naar andere percelen
in de Oosterschelde gebracht en op de bodem neergelaten.
De mosselen blijven daar een paar dagen liggen
om het zand te verliezen, dat bij het opvissen van de
mosselen van het kweekperceel in de schelp terecht is
gekomen. Dit heet verwateren. Eigenlijk kun je deze
Opdracht 5
Hallo! Mag
ik er even tussendoor? Hier
wil ik even iets vertellen
over de mosselvisserij.
Hoe werken het echolood, de visloep en de sonar?
Lees de beschrijvingen en trek een streep naar het juiste apparaat.
Met behulp van dit apparaat kan een visser in de omgeving
van het schip zoeken naar vis. Een computerbeeldscherm
laat zien waar de vissen zwemmen.
Als het schip aangekomen is op de plek waar de vissen
zwemmen, dan berekent dit apparaat hoe diep de vis
zwemt. Een geluid wordt het water in gezonden. Aan de
hand van de echo van het geluid dat terug komt, berekent
het apparaat de diepte waarop de vissen zwemmen.
Met dit vergrootglas kunnen vissers een stukje van de zee
vergroten.
Opdracht 4
Leg uit waarom mosselvisserij ook
wel ‘natte landbouw’ heet.
percelen in het water zien als ‘natte pakhuizen’. Als de
handelaar ze uiteindelijk wil verkopen aan de winkels,
worden ze opgevist uit zijn ‘pakhuis’.
Moderne instrumenten
Een goede visser kan aan de kleur van het water zien
waar er vissen zwemmen. Vroeger was dat heel handig.
Het was de enige manier om vissen op te sporen.
Nu bevinden zich aan boord van een vissersschip
verschillende apparaten waarmee de visser kan zoeken
naar vis. Die apparaten staan in de stuurhut van het
schip. Drie belangrijke hulpinstrumenten zijn: het
echolood, de visloep en de sonar. Het is tegenwoordig
zelfs mogelijk om vanuit vliegtuigen en helikopters met
moderne apparaten vissen te ontdekken.
Wat doet het apparaat? Naam van het apparaat
6 7
Echolood
Visloep
Sonar

Boter bij de vis
Zijn jullie klaar
voor het derde hoofdstuk?
Nu komt: Boter bij
de vis!
De haven
Als een visser voldoende vis heeft gevangen, dan vaart
het schip weer terug naar een haven. Nederland ligt
aan de Noordzee en heeft daardoor veel havens.
Elk schip heeft een eigen thuishaven. Dat is de haven
waar het schip meestal naar terug vaart. Elke haven
heeft zijn eigen letters. Op elk schip staan de letters
van zijn thuishaven. Scheveningen heeft bijvoorbeeld
de letters ‘SCH’ en de haven Den Helder herken je aan
‘HD’. Elk vissersschip heeft ook nog een nummer achter
die letters. Aan deze nummers kun je zien van wie het
schip is.
Ik heb liever
frietjes bij de vis. Zal ik
wat lekkere visrecepten
doorgeven?
Dat mag straks.
Dit onderdeel gaat over het
verkopen van de vis. Boter bij
de vis betekent: meteen
afrekenen.
De visafslag
In de haven laadt de visser zijn schip uit. De vis zit in
kisten. Op de kisten staat het nummer van het schip.
Dan gaan de kratten naar de visveiling. De visveiling
heet visafslag. In een visafslag wordt de vis verkocht.
Nederland heeft meer dan tien visafslagen. Niet in alle
visafslagen worden dezelfde soorten vis verkocht.
Visafslag Urk verkoopt bijvoorbeeld vooral platvis,
terwijl je in de visafslag IJmuiden zowel veel platvis als
rondvis kunt kopen.
In de visafslag keuren
controleurs de kwaliteit van de vis.
Deze controleurs heten keurmeesters.
Keurmeesters kijken of de vis mals is, of
de ogen glanzend en helder staan en of de
kieuwen een mooi rode kleur hebben.
Als de keurmeester klaar is,
dan mag de vis verkocht
worden.
Het verkopen van de vis gebeurt met een grote
veilingklok. De klok wijst een startprijs voor een partij
vis aan. Een partij vis bestaat uit enkele kisten.
De wijzer van de klok loopt dan langzaam terug naar
een lagere prijs. Handelaren die een partij vis willen
kopen, kunnen op een knop drukken als zij de prijs
goed vinden. De handelaar die als eerste drukt, mag de
vis kopen. Tegenwoordig kunnen handelaren ook thuis
op hun computer via internet aan de veiling meedoen.
Hollandse Nieuwe
De Hollandse Nieuwe haring wordt ieder jaar op
een van tevoren afgesproken datum voor het eerst
verkocht. De aftrap van dit nieuwe haringseizoen is
volgens traditie op de veiling van het eerste vaatje
Hollandse Nieuwe. De opbrengst van het eerste vaatje
Hollandse Nieuwe wordt ieder jaar geschonken aan
een goed doel. In de afgelopen jaren hebben meerdere
goede doelen tienduizenden euro’s gekregen.
Als alle vis verkocht is, dan nemen de handelaren hun
Opdracht 6
Op visafslag Yerseke worden alleen mosselen verkocht.
De afslag heet ook ‘de mosselveiling’. De hoeveelheid
aangeboden mosselen kan verschillen per dag. Op een
dag zijn er weinig partijen mosselen op de veiling.
Wordt de kleine hoeveelheid mosselen op die dag voor
een hoge of een lage prijs verkocht?
gekochte vis mee. De vis wordt in koelwagens en
vrieswagens vervoerd naar viswinkels, viskramen,
supermarkten en restaurants. Vaak wordt vis gefileerd,
gepaneerd, gerookt, ingevroren, in blikjes gestopt,
verpakt of op een andere manier verwerkt voordat we
het kopen of bestellen. Zo zijn er bijvoorbeeld kant en
klare scholrolletjes en gemarineerde vis. Een deel van
de vis gaat naar het buitenland met de boot, de trein of
het vliegtuig.
Mooi weer en verse vis moet je
nemen als het er is
Voordat de
koelkast en de vriezer er waren,
was vis moeilijk lang te bewaren.
Verse vis was bijzonder. Net als mooi
weer in Nederland. De mensen zeiden
dan ’Mooi weer en verse vis moet
je nemen als het er is’.
Visverwerking
De verwerking van de vis, om de vis goed te kunnen
bewaren, begint al aan boord van het schip. Op kotters
gaat de visverwerking op een andere manier dan op
trawlers.
Kotters die maar één dag op het water zijn en ’s avonds
laat weer in de haven terugkomen, brengen een lading
vis aan land. Deze vis is nog helemaal heel en nog niet
Kies uit en vul de zin aan:
Ik denk dat een partij mosselen dan voor een
hoge/lage prijs verkocht wordt, omdat
Laten we ‘t nu
hebben over hoe mensen
de gevangen vis schoonmaken
en bewaren.
schoongemaakt. Aan boord bewaart de bemanning
van de kotter de vis op ijs. Aan boord van kotters die
voor een langere tijd weg zijn, moet meer gebeuren
om de vis vers te houden. De vissers maken de vis dan
schoon. Dat schoonmaken heet ‘strippen’. Strippen
betekent dat de buikinhoud van de vis weggehaald
wordt. De vis wordt daarna goed gewassen en bewaard
in een gekoelde ruimte of ingevroren.
8 9

Trawlers zijn vaak wekenlang van huis. Een trawler is
dan ook net een varende fabriek waarin de vis verwerkt
wordt. De vis wordt schoongespoeld. Dan gaat de vis
op een lopende band naar grote machines die de pas
gevangen vis sorteren op grootte. Daarna vriest de
bemanning de vis in grote blokken ijs in.
Na de keuring van de vis in de visafslag wordt de vis
zo snel mogelijk verkocht. Verse vis gaat meteen in
koelwagens naar zijn bestemming. Eenmaal in de
viskraam of viswinkel weet de visverkoper precies hoe
hij de verse vis verder moet schoonmaken en bewaren.
De verkoper houdt zijn viskraam natuurlijk keurig
schoon. Voor vragen over hoe je bepaalde verse
vissoorten kunt klaarmaken, kun je ook bij de visverkoper
terecht. Ook op internet bij visrecepten.nl
kun je deze informatie vinden.
Een ander deel van de visvangst gaat na de afslag
direct door naar de visverwerkingsbedrijven. Deze vis
wordt in die fabrieken verder bewerkt voordat ze in de
winkels komen. De vis wordt ingevroren, gezouten,
gerookt, in blikken of potten gedaan. Daarna gaat de
bewerkte vis met koelwagens naar de winkels, ook
naar winkels in het buitenland.
Opdracht 7
Garnalen worden meestal aan boord van het vissersschip
al gekookt. Aan land moeten ze dan nog
gepeld worden. Om het pellen automatisch te kunnen
uitvoeren, hebben mensen een garnalenpelmachine
gemaakt. Het grootste deel van de garnalen wordt
op dit moment nog steeds met de hand gepeld.
Kun jij zelf ook een goed werkende garnalenpelmachine
bedenken?
Lees hoe je een garnaal pelt. Teken daarna jouw
machine en zet erbij hoe de machine werkt.
Neem de kop van de garnaal tussen je duim en
wijsvinger. Pak dan met je andere hand de staart beet.
Knijp een beetje in de kop en trek tegelijk aan de
staart. Het staartschild laat los en je kunt dan de
garnaal uit het kopgedeelte trekken.
Beroep
Iedereen kan werken aan boord van een visserschip.
Houd je ervan om veel buiten te zijn, houd je van varen,
veel bewegen en ook techniek vind je interessant, dan
is werken aan boord van een vissersschip misschien
iets voor jou. Op grote schepen kun je ook werken als
machinist. Alle apparaten aan boord moet je draaiende
houden: van de motoren in de machinekamer, alle
computers in de stuurhut tot aan de koffiemachine in
de kombuis. Vroeger hadden vissers grote families,
waaruit veel jongens in de visserij gingen werken.
Nu de gezinnen kleiner zijn, worden veel mensen van
buiten de vissersfamilies gevraagd voor dit werk.
In dezelfde vijver vissen
Als er te veel
mensen in dezelfde vijver
vissen, dan bedoelen we daarmee
dat te veel personen hetzelfde
willen. Ze krijgen dan ruzie met
elkaar.
Een aantal jaren geleden probeerden de vissers met
steeds grotere en modernere schepen steeds meer vis
uit de zee te halen. Maar, stel je voor dat alle vissers
steeds op dezelfde plek alle vis van één soort vangen.
Dan noemen we dit overbevissing. Bepaalde vissoorten
zouden snel uitsterven! Dat mag niet. Daarom
is de visvangst al jaren aan regels gebonden. Tenslotte
willen vissers zelf ook dat in de toekomst nog voldoende
vissen in zee zwemmen, want anders kunnen zij hun
beroep niet meer uitoefenen.
Duurzame visserij
Duurzame visserij betekent dat de vissers zich houden
aan een aantal belangrijke afspraken. De hoeveelheid
van een vissoort moet op orde zijn, zodat de vis zich
door voortplanting in stand kan houden. De vangsttechniek
moet de natuur zo min mogelijk beïnvloeden.
En, de vistechniek moet zo gericht mogelijk kunnen
vissen: als je vis van een bepaalde soort wilt vangen,
mogen er niet te veel van andere vissoorten en andere
dieren in het net bij zijn.
Maar letterlijk
moeten de mensen ook niet
te veel in hetzelfde water
vissen. Dan kunnen vissoorten
uitsterven.
Opdracht 8
Los deze rebus op.
Vul hier je antwoord in:
Een visje uitgooien
Nu gaan we
het hebben over gekweekte vis.
Kweekvis wordt de laatste jaren
steeds populairder.
Dit is een manier van visserij. In het volgende
onderdeel lees je hier meer over.
10 11
x x
Als je een visje
uitgooit, dan bekijk je of er
belangstelling is voor iets nieuws.
Je probeert iets nieuws te
weten te komen.
- ieu
b=e

Kweekvis
Om meer mensen (nu en in de toekomst) vis te kunnen
laten eten, wordt naast het vangen van vis steeds meer
vis gekweekt. Ook in Nederland bestaat een groeiende
belangstelling voor kweekvis. Er worden hier bijvoorbeeld
vissoorten gekweekt die in het wild alleen maar
voorkomen aan de andere kant van de wereld.
Nu zijn deze vissoorten direct binnen ons bereik. In de
Nederlandse kwekerijen bestaat veel aandacht voor het
milieu en voor het welzijn van de vissen.
Het kweken van vis is niet heel gemakkelijk. Zo zijn er
vissoorten, waarvan men nog niet weet hoe je ze in een
kweekomgeving kunt laten voortplanten. Ook bestaan
er kweekvissen die zelf vaak vis eten in plaats van
alleen maar plantaardig voedsel. Om deze vissen eten
te kunnen geven, moet er dus toch nog in het wild vis
worden gevangen.
Het kweken van vis gebeurt op twee verschillende
manieren. Er bestaan open kweeksystemen en
gesloten kweeksystemen. Het kweken van vis in een
open systeem vindt plaats in binnenwateren, kustwateren
en zeegebieden waarbij een deel van het water
is afgezet met netten. Open kweek gebeurt onder andere
in de Noorse fjorden en in Azië. In Nederland kweken we
alleen vis in gesloten systemen. Dat zijn bakken water
die op het land staan. Deze kweeksystemen maken het
mogelijk om temperatuur en afvalstoffen in het water
heel goed te controleren. De vissoorten meerval en
tilapia komen uit gesloten kweeksystemen. Nederland
heeft heel moderne kweeksystemen.
Opdracht 9
Het verbouwen van aardappelen hoort bij de landbouw.
Een boer die melkkoeien houdt, doet aan veeteelt. Het
kweken van vis valt onder aquacultuur. Aquacultuur is
het kweken van vissen, schaaldieren, schelpdieren en
zelfs sommige planten in water, waaronder zeegroenten
(hobby van Lars). Het woord ‘aqua’ komt uit het
Latijn en betekent ‘water’. Hieronder lees je vier
beschrijvingen van woorden waarin het woord ‘aqua’
voorkomt. Om welke woorden gaat het?
1 Een brug voor water, die over een weg gebouwd is.
2 De naam van een zeeblauwe kleur en ook een
edelgesteente.
3 Een glazen bak met water waarin waterdieren en
waterplanten zitten.
4 Een ander woord voor een waterverfschilderij.
Zo gezond als een vis
Wat gaat de
tijd toch vlug, als je
het naar je zin hebt. We zijn nu
al over de helft van dit boekje!
Kom maar op met die visrecepten,
Lars! We beginnen nu aan:
Zo gezond als
een vis.
Oké!
Gezond lichaam
Vis eten is gezond. Vis bevat eiwitten, mineralen,
vitamines en vetten. Je lichaam gebruikt eiwitten om je
spieren, je organen, je zenuwstelsel en je bloed op te
bouwen. In vis zitten de vitamines A, B en D. Deze
vitamines helpen om je lichaam gezond te houden.
In vis komen mineralen voor. Deze mineralen zorgen
onder andere voor stevige botten en gezond bloed.
De vetten die in vis zitten, zijn gezonde
vetten. Deze vetsoort kan je lichaam niet
zelf aanmaken. De vetten vormen een
belangrijke bouwstof van de hersenen
en ze zijn gezond voor je hart en je
bloedvaten. Een van die vetten is de
bekende Omega 3. Door regelmatig vis
te eten, kun je zelfs hartklachten
voorkomen.
Opdracht 10
Om vis op een bepaalde manier klaar te maken, heb
je een speciaal voorwerp of een bepaalde pan nodig.
Welk voorwerp of welke pan hoort bij welke manier van
bereiden? Kies uit:
1 roken
2 frituren
3 grillen (bijvoorbeeld roosteren
op de barbecue)
4 bakken
5 stomen
Vis kun je op allerlei
manieren klaarmaken. Het is
mogelijk om haring rauw te eten.
Je hoeft er niets mee te doen. Vis uit
een blikje of gerookte vis kun je ook gewoon
eten zonder de vis verder te bereiden.
Je kunt snel en eenvoudig een heerlijk
visgerecht op tafel zetten. Je kunt
vis onder andere bakken, grillen,
frituren, roken en
stomen.
12 13
1

Uit onderzoek blijkt dat Nederlanders te weinig vis
eten. Bij de meeste mensen staat er maar ongeveer één
keer per drie weken vis op tafel. Ook eten we eigenlijk
nog maar weinig verschillende soorten. Haring wordt
in ons land het meest gegeten. Op nummer twee staat
zalm. Het is heel gezond om 2 maal per week vis te
Opdracht 11
Je las dat in de vette vissoorten de meeste goede
vetzuren zitten. Welke vier bekende vissoorten
behoren tot de vette vissoorten?
Los deze vispuzzel op en je weet het.
Hieronder zwemmen acht vissen. Welke vissen
horen bij elkaar? De letters die je bij de vissen
ziet, staan door elkaar.
De letters van de twee bij elkaar horende vissen
samen, vormen de naam van een vette vissoort.
lmz
gnhr
iea
eten, waarvan één keer een vette soort vis. In de vette
vissoorten zitten de meeste goede vetten. Je hoeft de
vis niet altijd als avondeten klaar te maken. Ook bij de
lunch of als hapje tussendoor kun je eens een broodje
of toastje met vis eten. Bijvoorbeeld een broodje met
makreel is lekker én heel gezond.
Schrijf de vier vette vissoorten hier op.
1
2
3
4
rdns
aee
klmr
a
ai
Lees de twee
visrecepten die ik hieronder
voor jullie verzameld heb.
Welk recept lijkt jou het lekkerst?
Liz, welk recept zal ik voor jou
klaarmaken?
Gebakken schol met
mangosaus en druiven
(hoofdgerecht voor vier personen)
Ingrediënten
600 gram scholfilet
1 limoen
1 mango
200 gram witte druiven (pitloos)
3 sneetjes oud wit brood of drie eetlepels
paneermeel
een halve eetlepel kerriepoeder
eigeel
4 eetlepels olie
zout en peper
Benodigdheden
twee pannen
Bereiden
Maak de limoen schoon en rasp de schil eraf. Pers
hem uit. Schil en snijd de mango. Pureer de helft van
de mango met het limoensap. Snijd de andere helft
in stukjes. Was de druiven en halveer ze. Verkruimel
de sneetjes wit brood. Wrijf de scholfilets in met zout
en kerriepoeder en haal ze dan door het eigeel en de
broodkruimels. Verwarm één eetlepel olie in de pan en
bak hierin de stukjes mango en de druiven ongeveer
twee à drie minuten. Bak de scholfilets met drie
eetlepels olie in de andere pan (een koekenpan) in
ongeveer drie tot vijf minuten gaar. Haal het fruit
uit de pan. Roer de mangosaus door het bakvet van
het fruit. Leg de schol op de borden. Giet de warme
mangosaus er overheen en leg het warme fruit
ernaast.
recepten
Broodje makreel met wortel en
dille (lunchgerecht voor vier
personen)
Ingrediënten
1 gerookte makreel
100 gram wortelsliertjes
1 eetlepel citroensap
1 eetlepel verse dille (fijngehakt)
2 zoetzure augurken (blokjes)
4 bruine pistolets of piramidebroodjes
100 gram bieslook zuivelspread
versgemalen zwarte peper
Bereiden
Maak de makreel schoon: verwijder het vel en de
graten. Verdeel het visvlees in stukken. Meng in een
kom de wortel met citroensap, 1 eetlepel dille en
augurk. Snijd de broodjes open en bestrijk ze met
de zuivelspread. Verdeel de wortelsalade over de
onderste helft en leg de stukken makreel erop.
Strooi hierover wat dille en peper en leg de bovenste
helften van de broodjes er schuin op.
Wisten jullie
dat makreel een heel lekkere
en gezonde vis is? Makreel
wordt vaak gestoomd of
gerookt gegeten.
Eh, mmm,
ik kan niet kiezen. Maak
ze allebei maar.
Kijk eens op
www.visrecepten.nl voor
veel meer heerlijke
visrecepten!
14 15

Wij krijgen
nooit genoeg van vis!
Jullie ook niet?
Colofon
Stap in de wereld van vis met Lars en Liz
werd gemaakt in opdracht van het Nederlands Visbureau en
het Productschap Vis.
Auteur: Pitti Redeker
Illustrator: John Schleipen
Vormgever: Vormgevers Arnhem
Distributie en ontwikkeling:
Zorn Uitgeverij B.V.
Postbus 4001
2301 RA Leiden
telefoon 071-5149141
e-mail info@zorn.nl
fax 071-5120278
www.kenmerk.nl
Bestelnummer: 3810
© 2009 Zorn B.V.
Deze uitgave is mede mogelijk gemaakt
door het Europese Visserij Fonds ter
investering in duurzame visserij en het Ministerie
van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit.