blok 15 lever en hepatobiliair systeem.pdf - VETserieus.nl

Verschijnselen: de hersenfuncties raken verstoord, ingedeeld in 4 stadia.
1. Apathie en verminderde alertheid, meestal wordt dit stadium pas achteraf herkend. De
verschijnselen zijn immers niet direct neurologisch van aard en kunnen bij tal van
ziektebeelden passen.
2. Ataxie en onwillekeurig gedrag, het dier lijkt vaak blind (het dier is zich niet bewust van de
betekenis van obstakels), slikken gaat moeilijk en speekselen.
3. Stupor
4. Coma
In verschillende stadia kunnen epileptische aanvallen optreden evenals gedragsveranderingen. Voor
het paard zijn er twee gebruikte terme: stille (fase 1) en razende (fase 2) kolder. De neurologische
verschijnselen treden vaak periodiek op, enkele weken zonder verschijnselen. Naast de
neurologische verschijnselen zijn er ook niet specifieke verschijnselen zoals braken, ascites, icterus en
bij de hond polydipsie.
Pathogenese van HE:
Bij de meeste dieren ontstaat dit ziektebeeld bij shunts, welke aangeboren of verkregen kan zijn. Bij
een verkregen shunt is dit vaak het gevolg van een ophopende druk in de poortader (bijv. bij cirrose)
waardoor het bloed een andere uitweg gaat zoeken. Bij paarden en de kat is naast shunting ook nog
een andere oorzaak, het onvermogen van de zieke lever om ammoniak om te zetten. Bij katten is die
kans groter omdat ze arginine in de ureumcyclus nodig hebben en dit een essentieel aminozuur voor
ze is. Een vierde en laatste oorzaak is dat paarden en katten erg gevoelig zijn voor leververvetting bij
vasten.
Bij het ontstaan van HE zijn veel factoren betrokken maar uiteindelijk leiden ze allemaal tot een
verstoring van de neurotransmitters in de hersenen:
• Glutamaat: het is de meest voorkomende excitatoire neurotransmitter in de hersenen, en
door een verhoogd ammoniak gehalte kan een tekort aan glutamaat optreden. Ammoniak
wordt vooral in de darm gevormd en opgenomen in de vena porta. Dit ammoniak wordt
gevormd door bacteriële omzetting van eiwitten, amines en ureum en bovendien wordt het
gevormd uit de omzetting van glutamine in glutamaat in de darmen waarbij ammoniak
vrijkomt. Glutamine wordt gebruikt om ammoniak te vervoeren van het ene naar het andere
orgaan. In de lever wordt het opgenomen ammoniak op twee manieren omgezet, in ureum
(leverspecifiek) en glutamine (gebeurt ook in andere weefsels). Het ureum gaat vooral via de
nieren het lichaam uit, een klein deel komt in het speeksel en zo weer in de darmen waar het
weer tot ammoniak wordt omgezet (enterohepatische cyclus). Het glutamine komt via de
circulatie in de darmwand en maakt dus ook de cirkel rond.
De twee manieren waarop ammoniak wordt omgezet is belangrijk bij de regulatie van de pH
van het bloed. Bij een acidose schakelt de lever over op glutaminevorming waardoor
bicarbonaat wordt gespaard, bij een alkalose wordt het deel van de ammoniak dat nog via
de nieren weggaat weer teruggeresorbeerd en komt terug in de circulatie.
Ammoniak kan daarbij gemakkelijk de bloedhersenbarrière passeren waarbij het in de
atrocyten komt (laag cellen tussen bloedvat en neuronen). Dit ammoniak wordt in de
astrocyten ingebouwd in glutamine (glutaminesynthetase) waarna het in de neuronen kan
komen en weer omgezet wordt in glutamaat + ammoniak (glutaminase). Hierbij wordt een
deel van het glutamaat omgezet in GABA. Normaal is dit niet erg omdat GABA en glutamaat
in evenwicht zijn maar bij een te hoog aanbod ammoniak wordt niet alles in de astrocyten
goed omgezet, komt er vrij ammoniak in de neuronen, wordt hierdoor glutaminase
onderdrukt en er ontstaat dus een tekort aan glutamaat en een teveel aan GABA.
• GABA: wanneer er te veel GABA is dan resulteert dit in een opening van de chloridekanalen
in de membranen van de neuronen. Dit geeft een hyperpolarisatie van de cel en een
verminderde stimuleerbaarheid. Een punt om in gedachte te houden is dat veel sedativa en
anesthesiemiddelen ook van het GABA systeem gebruik maken en bij dieren met HE de
situatie dus snel kunnen verslechteren of zelfs dodelijk zijn.