blok 15 lever en hepatobiliair systeem.pdf - VETserieus.nl

dus het onderscheid is te maken na verhitting op 65 graden. De parameter is gevoelig
maar niet erg specifiek. De halfwaarde tijd bij de kat en vogels is kort, dus daar is de
bepaling van minder belang. Jonge dieren in de groei en tijdens de dracht vertonen
sowieso een verhoogde waarde.
• Gammeglutamyl transpeptidae (gamma GT): het is zeer leverspecifiek, gelokaliseerd
in de galgangepithelen. Het komt daarnaast ook voor in de pancreas, maar
ontstekingen hiervan geven een ander ziektebeeld en komen minder vaak voor. Een
verhoogde waarde duidt op cholestase en komt in het bloed door beschadigingen
van het epitheel en teruglekken. Bij het paard is gamma GT meer specifiek voor
leverproblemen, maar bij vogels is een meting niet zinvol wegens de lage activiteit.
• Aspartaat aminotransferase (AST): dit is een transaminase met een T1/2 van 3-5 uur.
Het is niet leverspecifiek en veel hogere concentraties in de spieren. Het is intramitochondriaal
aanwezig en komt alleen bij necrose vrij. Bij vogels is de activiteit laag
maar een verhoging kan bij acute leverproblemen wel evident zijn. Een
spierbeschadiging kan dan door gelijktijdige C/K bepaling worden uitgesloten.
• Alanine aminotransferase (ALT): ook een transaminase met een T1/2 van 3-5 uur.
Het is zeer leverspecifiek en aanwezig in het cytoplasma van de hepatocyt. De cel
hoeft niet irreversibel beschadigd te zijn voor het vrijkomen. Een bepaling is wel
specifiek maar heeft een lage sensitiviteit bij het rund en paard en daarmee
ongeschikt. Ook bij vogels is de bepaling ongeschikt wegens een lage activiteit.
• Glutamaat lactaatdehydrogenase (GLDH): het lijkt op de transaminasen en ligt bij
zoogdieren qua specificiteit tussen AST en ALT in. Het komt zowel in het cytoplasma
als de organellen voor, dus ook hier een middenweg. De specificiteit en de
sensitiviteit zijn redelijk. Bij vogels wordt alleen bij zeer ernstige beschadigingen een
verhoging gezien, dus de gevoeligheid is daar laag.
• Lactaatdehydrogenase (LDH): wordt veel gebruikt bij het paard en het rund. Het is
een aspecifieke waarde dat verhoogd is bij algemeen en uitgebreid celverval, maar
vooral in de lever en spieren. De bepaling zit m dus niet in de specificiteit maar het
kan de gevoeligheid van andere specifieke bepalingen verhogen, en geeft informatie
over de ernst en uitgebreidheid van de aandoening.
Functionele parameters.
• Galzuren: gezien de grote reservecapaciteit van de lever is een verminderde
productie, klaring en conjugatie nooit een oorzaak voor verhogingen van
galzuurconcentraties. Het wordt met name veroorzaakt doordat ze ontsnappen aan
de normale enterohepatische kringloop: shunts en cholestase. Bij cholestase komen
de galzuren via de ruimte van Disse en het lymfesysteem in de circulatie. Cholestase
komt echter bij bijna alle leverziekten voor, dus de waarden zijn bij vrijwel alle
leverziekten verhoogd. Een shunt (portosystemische collaterale circulatie) zien we
bij bepaalde chronische leverziekten. Galzuren zijn functionele parameters, en
daarmee anders dan enzymen die alleen maar iets zeggen over een beschadiging.
Bijvoorbeeld bij chronische niet meer actieve aandoeningen zijn de galzuren nog wel
verhoogd, terwijl enzymen min of meer normaal kunnen zijn. De enzymen zijn juist
acuut verhoogd, terwijl er in de functies nog geen verschillen zijn te meten.
• Bilirubine en biliverdine: de concentratie kan verhoogd zijn bij massale hemolyse,
cholestase en verminderde leverfuncties. Er is altijd een mengsel van geconjugeerd
en ongeconjugeerd bilirubine. Bij vogels vinden we geen bilirubine maar biliverdine
en dus een groene verkleuring van uraten in de urinefractie, we zien geen icterus bij
vogels.
• Ammoniak: deze waarde is vrijwel alleen verhoogd bij collaterale shunts, dit door de
enorme reservecapaciteit van de lever. Een uitzondering hierop is de fulminante