Vakblad H2O nummer 12 / juni 2007 - H2O - Tijdschrift voor ...

Klimaatscenario’s moeten
meer rekening houden met
droogte
Meer aandacht voor droogte in de nieuwe klimaatscenario’s, eenheid in
het databeheer en één organisatie die de regie houdt. Deze drie aanbevelingen
deed klimaatonderzoeker professor Pier Vellinga (VU Amsterdam en
Wageningen Universiteit) tijdens de door NVA, KNMI en Klimaat voor Ruimte
verzorgde bijeenkomst op 8 juni over ervaringen met klimaatscenario’s in het
waterbeheer.
Vellinga maakte de aanwezigen
duidelijk dat de huidige klimaatscenario’s
binnen vijf tot tien jaar
toegepast moeten kunnen worden. Dat
betekent volgens hem dat nog wel wat
onduidelijkheden opgelost moeten worden.
Ook zou vanwege de verdere verstedelijking
van Nederland rekening gehouden moeten
worden met de dichtheid van de bebouwing.
Sowieso worden de discussies over de
mogelijke klimaatscenario’s de komende
tijd minder onschuldig. Vellinga denkt dat
men rekening moet houden met mogelijke
juridische gevolgen bij het toepassen van
een scenario op het waterbeheer en/of de
ruimtelijke ordening. Als voorbeeld noemde
hij de Provincie Zuid-Holland die binnen een
maand een werkbaar scenario op tafel wil
hebben liggen om toekomstplannen af te
kunnen wegen op hun haalbaarheid en kosten.
Vellinga vindt het van groot belang nu te
gaan investeren in een goed data-archief,
waardoor alle betrokken instanties met
dezelfde basisgegevens werken en één lijn
kunnen trekken. Op de modellen die vaak
gebruikt worden om berekeningen voor de
toekomst te maken, moet men niet te veel
leunen, aldus de klimaatonderzoeker, omdat
die modellen altijd allerlei onzekerheden
bevatten. Wel van belang is meer rekening te
houden met watertekorten naast eventuele
6 H 2O / 12 - 2007
wateroverlast. Een warmer klimaat zal
namelijk behalve meer zwaardere buien ook
perioden van droogte kunnen opleveren.
De rol van langdurige droogten kreeg alle
aandacht in een bijdrage van Marcel de Wit
van het RIZA. Volgende maand verschijnt
een nieuwe droogterapportage. Volgens De
Wit zal het aantal dagen dat bij Gouda zoet
water ingelaten moet worden in verband
met verzilting door een lager rivierpeil in het
westen van Nederland verdriedubbelen. Ook
de schade die de scheepvaart leidt, zal fors
toenemen. Hij meldde dat de temperatuur
van de grote rivieren de laatste 100 jaar met
een graad of drie gestegen is, waarvan één
graad veroorzaakt werd door de hogere
luchttemperatuur en twee graden door
lozingen van bijvoorbeeld koeltorens.
Peter Droogers van FutureWater haalde
twee casussen aan waarbij klimaatscenario’s
toegepast waren: één in het gebied
van Waterschap Rivierenland en één in
het gebied van Waterschap Hunze en
Aa’s. Daaruit bleek dat de uitkomsten erg
afhankelijk zijn van welk scenario gekozen
wordt. Ook wordt de uitkomst in landbouwgebieden
erg bepaald door de lengte van het
groeiseizoen en de prijzen die boeren krijgen
voor hun gewassen.
Regenmodellen in twijfel getrokken
Onderzoekers van remote sensingsystemen in Californië hebben ontdekt dat
de afgelopen 20 jaar significant meer regen is gevallen dan aan de hand van
gangbare klimaatmodellen is voorspeld. Onafhankelijk hiervan heeft de TU
Delft de atmosfeerradar TARA op één van de hoogste bergtoppen in het Zwarte
Woud geplaatst om het ontstaan van regen te onderzoeken. Aanleiding voor
dit onderzoek is de stelling van de TU Delft dat weermodellen niet goed zijn in
het voorspellen van regen.
De huidige klimaatmodellen gaan
ervan uit dat door de opwarming
meer water verdampt, maar dat dit
langzamer opstijgt. Maar uit satellietgegevens
over de afgelopen 20 jaar blijkt dat niet te
kloppen. De winden die het verdampte water
omhoog voeren, zijn in de praktijk iets sneller
gaan waaien, waardoor aanzienlijk meer
neerslag is gevallen dan de klimaatmodellen
hadden berekend.
De onderzoekers, onder leiding van
Frank Wentz, concluderen in het artikel
‘Warming may bring much more rain’ dat
in het tijdschrift Science verscheen, dat
de huidige modellen de temperaturen en
de hoeveelheid verdampt water redelijk
accuraat voorspellen, maar de hoeveelheid
neerslag niet. Eén van de oorzaken volgens
Wentz is de korte duur van een bui: in korte
tijd valt een grote hoeveelheid water, waarna
de bui weer verdwijnt. Aan de hand van de
Olivier Hoes (TU Delft en Nelen &
Schuurmans), die promoveerde op het
onderwerp wateroverlast in polders,
concludeerde dat de effecten van klimaatopwarming
versterkt worden door wijzigingen
in de ruimtelijke ordening en bodemdaling.
Bert Pijpers (DuoAdvies), die sprak over de
benodigde investeringen door de waterschappen,
zag weinig problemen qua
wateroverlast. Weliswaar ligt de huidige
versterking van de primaire waterkeringen
op een te laag tempo, maar de benodigde
werkzaamheden zijn overzichtelijk en
uitvoerbaar. Qua droogte hebben de waterschappen
veel minder geld gereserveerd.
Pijpers voorziet daarom wel problemen
met waterberging, het grondwaterpeil, de
temperatuur van het rivierwater en indirect
met de natuur. In versterking van de waterkeringen
hebben de waterschappen altijd
al veel geld geïnvesteerd. Naar het huidige
prijspeil werd in 1960 bijvoorbeeld al 500
miljoen euro in stevigere dijken gestoken,
aldus Pijpers.
Harry van Luijtelaar van Stichting RIONED
pleitte voor het zwaarder en doelmatiger
overdimensioneren van de rioolstelsels
op korte termijn. De nu in de riolering
toegepaste maatgevende bui is volgens hem
te eenzijdig. Op basis van nieuwe neerslagcijfers
van het KNMI moet het gedrag van de
riolering nauwkeuriger voorspeld kunnen
worden, waarbij het van belang is naar zowel
het onder- als bovengronds functioneren
van het rioolstelsel te kijken, aldus Van
Luijtelaar.
verzamelde gegevens en een extrapolatie
naar de toekomst stellen de onderzoekers
dat er méér regen gaat vallen dan de huidige
klimaatmodellen voorspellen.
Als de onderzoekers gelijk hebben, betekent dit
dat de voorspellingen van de klimaatmodellen
tot nu toe niet kloppen. Maar een andere reden
voor de afwijkende resultaten kan zijn dat
20 jaar een te korte periode is om conclusies
te trekken. Ook kunnen de gegevens van de
satellieten zelf niet in orde zijn.
Ontstaan van regen
Weersmodellen zijn niet goed in het
voorspellen van neerslag volgens de TU Delft.
Vooral in heuvelachtig terrein kan dit tot
overlast of schade leiden. Tot 1 september
doet de TU Delft daarom mee aan een groot