E - Hearst Magazines

In het midden van de door
Unesco beschermde dorpskern
van Le Locle, ligt een klein
marktplaatsje met daarop een
vrolijk fonteintje. Wie daar naast
gaat zitten en goed om zich heen
kijkt, ziet meer dan een zoveelste,
Zwitsers dorp. De straten zijn rechter, de
dorpsplanning is doordachter. Sinds de grote
branden van 1833 en 1844 heeft de planologie
in dienst van het horlogemaken gestaan.
Le Locle en La Chaux-de-Fonds liggen in
een Jura-dal. Tegen de heuvels van die gebieden,
zijn nog veel meer horlogemakers
gevestigd. De meesten daarvan, echter, zijn
gehuisvest in moderne, vierkante glaspaleizen
die aan alle eisen van de moderne horlogerie
voldoen.
Karl Markx noemde La Chaux-de-Fonds
ooit een ‘enorme fabrieksstad’. In zijn standaardwerk,
Das Kapital, analyseerde hij
daarom de divisie van werk in de Zwitserse
horloge-industrie. Vanaf dat kleine marktplaatsje
zie je ook een van de gebouwen
die bijna een fabriek lijkt, groot is, uit de jaren
dertig stamt en waar de naam Zenith op
staat.
De handgewonden worldtime chronograaf
van Zenith uit 1955. Dit was een van de
historische horloges die door ceo Duff our
in het archief werden gevonden en de
inspiratie vormden voor de Pilot collectie
die Zenith op Baselworld 2012 presenteerde
Le Locle verscheen pas in de late middeleeuwen
op de kaart, maar het einde
van de zeventiende eeuw begon het
vlot te groeien toen een horlogemaker
genaamd Daniel Jean-Richard
een atelier in het dorpje opende.
Het merk JeanRichard, overigens,
bestaat nog steeds, al figureert het
in de marge van de grote meesters
om zich heen.
Die hele regio, zag ook Marx,
stond in het teken van een industrie:
horlogemaken. Op dat moment
ging dat voor een groot deel
nog op de traditionele manier; kleine
zzp’ers die ’s winters de akkers niet
konden bewerken, maakten thuis onderdelen
voor horloges. Die werden
door een horlogemaker in elkaar
gezet en daarna in Parijs of
Genève verkocht.
Toen in 1865, ongeveer een
eeuw later, ene Georges Favre-
Jacot zich in Le Locle vestigde,
werkte pakweg negentig procent
van de Zwitserse horlogemakers
vanuit huis. Dat was vier jaar nadat
een andere slimme horlogemaker,
Ernest Francillon, zo’n
twintig kilometer verderop een weiland had
opgekocht dat Longines heette.
Beide horlogiers zouden de historie
ingaan omdat ze het traditionele
horlogemaken zouden veranderen: ze industrialiseerden.
Ze richtten een manufactuur
op, waar onderdelen gemaakt én geassembleerd
werden, daarna in een kast geplaatst
en zelfs een merknaam kregen.
Precies daarom is dat fabriek-achtige gebouw
aan de rand van Le Locle, dat je vanuit
bijna alle hoeken van het dorp kunt zien, zo
belangrijk geweest. Daar vestigde Georges
Favre-Jacot zijn manufactuur.
Het gebouw verbeeldt zo’n beetje de hele
horlogegeschiedenis sinds het begin van
de twintigste eeuw. Hij begon kleinschalig,
maar bouwde daarna een groots, prestigieus
gebouw. Het merk was innovatief; in de
jaren zestig kwam daar het eerste echt goede
automatische chronograafuurwerk* vandaan
– het historische El Primero-uurwerk
dat nog steeds het hart vormt van de Zenithcollectie.
Maar vlak daarna, met de opkomst van
quartz-horloges en grote, buitenlandse in-
THE INTERNATIONAL WATCH TRIBUNE |
00: 43
REPORTAGE
Karl Markx
noemde
La Chaux-de-
Fonds ooit een
‘enorme
fabrieksstad’
...