Waterplanten - Landschapsbeheer Nederland

Waterplanten
Krabbescheer
Krabbescheer is een kenmerkende plant met spitse, getande bladeren en soms een kleine
witte bloem. De plant groeit aan de luwe zijde van wateren of in wateren met een relatief geringe
waterdiepte van 50 tot 150 cm. In de winter rust de plant op de bodem. In het voorjaar
zorgen de nieuwe bladeren ervoor dat de plant langzaam boven water komt. Bloeien doet de
plant in juni en juli en de bestuiving vindt plaats door vliegen die op de aasgeur van de bloemen
afkomen. De plant vermeerdert zich vooral via rozetten die groeien aan de top van uitlopers
vanuit de bladoksels. Krabbescheer komt in Nederland vooral voor in wateren met een
ondergrond van veen en een beetje klei, met name in Friesland, Groningen, Drenthe en Overijssel.
Daarnaast in Zuid- en Noord-Holland, Utrecht, Gelderland en de kop van Noord-Brabant
Winst voor de natuur
Krabbescheer levert een bijdrage aan een landschap met wateren, veenweide- en moerasgebieden.
Als plantenbegeleiders komen andere planten voor, zoals kikkerbeet en gedoornd
hoornblad. De plant biedt nectar aan vliegen en geeft een plek voor nestbouw aan de zwarte
stern. Tevens is de krabbescheer een voedselplant voor enkele insectensoorten, zoals een
snuitkeversoort en een soort bladmineerder. Het meest specifiek aan krabbescheer gebonden
insect is de groene glazenmaker, een libellensoort. Deze soort legt haar eieren bijna uitsluitend
op krabbescheerplanten.
Meest geschikte lokaties
- aan de luwe zijde van plassen, watergangen en petgaten op plaatsen met weinig golfslag;
- op plaatsen waar vanouds krabbescheer voorkwam omdat dan meer kans is op succesvolle
herintroductie;
- op plaatsen waar sloten niet rigoureus worden geschoond;
- in watergangen met een goede waterkwaliteit, het juiste bodemtype, met voldoende breedte
en die tevens ruim zon ontvangen.
Jan Kerkvliet, melkveehouder te Hazerswoude (ZH): “Vroeger hadden we hier veel sloten met
krabbescheer, maar zeven jaar geleden nog maar één sloot. Ik ben toen begonnen een flinke hand
vol planten uit de sloot te trekken en met wortel en bagger naar een andere sloot over te brengen.
Met de loonwerker heb ik de afspraak gemaakt dat hij af en toe wat planten laat staan bij het schonen.
Ik heb geen last van slechte waterafvoer. Ik vind het een prachtige plant die staat voor schoon
water en bovendien zwarte sterns aan een broedplek kan helpen. Op een modern bedrijf moet zoiets
kunnen.”
Aanplant en beheer van krabbescheer
• Gebruik planten uit uw eigen omgeving
Als u al sloten hebt met krabbescheer, kunt u daar planten uit halen. Zijn er geen sloten met
krabbescheer in de buurt, dan kunt u zich wenden tot handelaren en tuincentra. Vraag wel naar
inheems plantmateriaal.
• Kies een sloot of plas met schoon water
Krabbescheer groeit vooral goed in sloten en plassen met een goede waterkwaliteit. Zet daarom
geen planten uit in vervuild boezemwater of op korte afstand van een inlaat.
• Zet de planten uit in het water
Krabbescheer kunt u heel goed om de 1 tot 2 meter in de sloot uitzetten. De plant redt zich-
Handboek Agrarisch Natuurbeheer 4.4.6–1 MEI 1998

zelf. Het belangrijkste wat u verder kunt doen, is er bij het beheer van de sloot rekening mee
houden.
• Plant eenmalig
Zet krabbescheer slechts eenmalig uit want als de planten zich niet kunnen handhaven, zijn de
groeiomstandigheden niet goed. Opnieuw uitzetten heeft geen zin.
• Schoon de sloot
Voor het instandhouden van krabbescheer moet worden voorkomen dat de sloot verlandt.
Verwijder daarom regelmatig een groot deel van de planten. Schoon liefst elk jaar een deel
omdat krabbescheer voor veel kleine dieren van belang is voor hun overleven. Zo overwintert
onder andere de larve van de groene glazenmaker op de bladeren van de plant.
• Laat bij schonen wat planten in de sloot achter
Krabbescheer vormt via de uitlopers snel nieuwe planten. Het is daarom niet erg als u bij het
schonen een flink deel van de planten uit de sloot haalt. Let er echter op dat er wat planten
achterblijven in de sloot, want voortplanting via zaad is zeer beperkt. U kunt de verwijderde
planten eventueel in een andere sloot uitzetten.
• Schoon de helft van de sloot
Hoewel krabbescheer de waterafvoer niet echt belemmert, is het zinvol om toch de helft van de
sloot te schonen. Een vegetatie van enige omvang biedt betere kansen aan zwarte stern en
insecten dan een vegetatie die zich volledig moet opbouwen vanuit enkele achtergebleven planten.
Mocht schonen niet echt nodig zijn, overweeg dan om gefaseerd te schonen, bijvoorbeeld
elk jaar een derde deel. Overleg hierover met het waterschap.
• Bagger de sloot voldoende diep uit
Krabbescheer groeit liefst in water met een diepte van 50 tot 150 cm. Dan is er weinig kans op
kapot vriezen in de winter. Heeft u krabbescheer staan in een sloot, diep die voldoende uit. Doe
het zo mogelijk gespreid over meer jaren.
• Zorg voor een goede waterkwaliteit
Krabbescheer groeit niet in sloten met zeer voedselrijk water. Ontzie de sloten bij bemesten en
zorg dat er geen voedselrijk boezemwater doorheen stroomt. Plaats desnoods een schutje.
Schonen van sloten met krabbescheer
Arbeid en financiering
Er is geen specifieke regeling ten behoeve van de krabbescheer. Wilt u meer weten over krabbescheer,
informeer dan bij uw adviseur.
Handboek Agrarisch Natuurbeheer 4.4.6–2 MEI 1998