F:\Wpdocs\WZOK\Kleine Reeks\Bundel Bergema\BundelBergema ...

96www.cgfdejong.nl
telden, namen tweederde van de zendingsbegroting voor Sumba – dit was
ongeveer ƒ 40.000,- per jaar – over. Toch besefte iedereen, dat het lot van
Nederlands-Indië bezegeld was. De schaduw van het Japanse imperialisme
hing dreigend boven het land en de Japanse aanval van 7 december 1941 op
de Amerikaanse marine- en vliegbasis op Pearl Harbour luidde het einde in.
Op 14 mei 1942 zetten de Japanners voet aan wal in Waingapu op Sumba.
De verwachting van de zendingsarbeiders, dat hun arbeid nu afgelopen was,
kwam uit. Kort na de landing van de Japanners werden zij geïnterneerd, ook
Bergema. Gelukkig hadden de zendingsarbeiders enkele weken eerder twee
Sumbanese evangelisten in het ambt van predikant bevestigd. 128
In het werk van Bergema op Sumba kan men twee concentrische cirkels
onderscheiden. De binnenste cirkel was de opleiding van evangelisten, toen
nog ‘helpers tot den Dienst des Woords’ genoemd. De buitenste cirkel
bestond uit het meedenken met en de bezinning op het zendingswerk op
Sumba. Deze twee cirkels waren onlosmakelijk met elkaar verbonden. Zoals
we hebben gezien, beschouwde Bergema zichzelf niet als docent aan een
theologische school of universiteit in het klein, maar als missionair predikant
voor de opleiding van helpers. De opleiding van de evangelisten moest zo
dicht mogelijk bij de praktijk staan en zich aansluiten aan de behoeften van
het zendingswerk. Anders gezegd: de theologische opleiding en de praktijk
van het zendingswerk moesten bevruchtend op elkaar inwerken. In vergelijking
met zijn Kebumense periode heeft Bergema in deze jaren maar
betrekkelijk weinig gepubliceerd. Dit hing niet alleen samen met de korte
duur van deze periode en de verbreking van het contact met Europa, maar
ook met de omschakeling op zijn nieuwe taak in een totaal andere
omgeving. 129
Opleiden van evangelisten
De Theologische Opleidingsschool te Karuni (TOS) was geopend op 2
januari 1924. De stichting ervan was een gevolg van de omstreeks 1920 op
Sumba doorgebroken nieuwe visie op de werkwijze van de zending. In het
begin hadden de zendelingen alleen gebruik gemaakt van inheemse onderwijzers.
Deze moesten als hulpkracht de dubbele functie van onderwijzer en
evangelist vervullen. Geleidelijk drong het besef door, dat het niet goed was
onderwijzers naast hun verantwoordelijkheid voor de school ook nog te
belasten met de taak van evangelist. Dit leidde in 1922 tot de opdracht aan
128 Luinstra, “Oorlog en zelfstandigwording”, 39-40.
129 Zie de bibliografie in dit boek.