F:\Wpdocs\WZOK\Kleine Reeks\Bundel Bergema\BundelBergema ...

www.cgfdejong.nl
slechts acht geïnstitueerde gemeenten. 124 Sumbanese predikanten en classicale
vergaderingen waren er nog niet. Het beleid lag nog geheel in handen van
de algemene vergadering van zendingsarbeiders (AV). Het zou nog jaren
duren voordat de bijbel in het Kamberaas of Wewewaas, de twee belangrijkste
Sumbanese talen, overgezet zou zijn. Men wist zo weinig van deze talen,
dat de zending lange tijd het Maleis als voertaal had gebruikt. Pas sedert het
begin van de jaren 1930 werd in het Sumbanees gepreekt ....
Het was dus wennen in allerlei opzichten! Toch krijgt men de indruk, dat
Bergema zich spoedig op Sumba thuis gevoeld heeft. Reeds een maand na
aankomst schreef hij, dat hij een groot deel van het eiland bezocht had en
“een buiten-gewoon goede indruk” had gekregen. Hij had de voortgang van
de komst van het koninkrijk Gods op het eiland bespeurd. 125 Een half jaar
later vertrouwde hij aan deputaten toe: “Wij mogen hier graag zijn, voelen
ons hier geheel thuis, al voelen wij nog vaak ’t gemis van een historisch in
de zendingszaken hier ingegroeid te zijn en van kennis van ’t Soembaneesch”.
Hij hoopte echter zo spoedig mogelijk te beginnen met lessen
Wewewaas bij Onvlee. 126
Een korte periode
Uiteindelijk heeft, vanwege de Japanse bezetting, het verblijf in Karuni maar
kort geduurd, namelijk van oktober 1938 tot mei 1942. In de brief van
september 1939, waarin hij de geboorte van zijn dochtertje Egbertha Helena
meedeelde, uitte Bergema zijn ongerustheid over de oorlogsberichten uit
Europa. Het zou één van de laatste brieven uit Sumba zijn, die in Nederland
aankwamen. 127 De inval van het Duitse leger in Nederland op 10 mei 1940
maakte een einde aan de banden tussen de zendingsarbeiders op Sumba en
de zendende kerken in Nederland. Door verregaande bezuinigingsmaatregelen
en kortingen op de traktementen kon het zendingswerk nog twee jaar
voortgezet worden met steun van de classis Batavia van de Gereformeerde
Kerken. De elf kerken van deze classis, die samen ongeveer 6.500 leden
124 Inclusief het in april 1938 door ds. S.J.P. Goossens tegen de zin van de BV geïnstitueerde
Kananggar. Zie: Jaap G. Luinstra, “Oorlog en zelfstandigwording”, in: W.B. van Halsema
e.a., ed., De zending voorbij. Terugblik op de relatie tussen de Gereformeerde Kerken in
Nederland en de Christelijke Kerk van Sumba. 1942-1992 (Kampen: Kok) 35-39.
125 Bergema aan Sumba-deputaten, Karuni 14 nov. 1938, ADS 131; vgl.: Bergema aan GDZ,
18 nov. 1938, AGDZ 536: “Ook mijn vrouw en kinderen maken het goed. Wij gevoelen
ons als waren we reeds enkele jaren op Soemba”.
126 Zie: Bergema aan Sumba-deputaten, 5 juli 1939, ADS 131. Dr. Louis Onvlee (1893-1986)
was vanaf 1926 bijbelvertaler op Sumba. Het Wewewaas is de taal van West-Sumba.
127 Bergema aan Sumba-deputaten, Waikabubak 5 sept. 1939, ADS 131.
95