F:\Wpdocs\WZOK\Kleine Reeks\Bundel Bergema\BundelBergema ...

www.cgfdejong.nl
voor het onderwerp “de boom des levens” in het Oude Testament en de
voorstellingen betreffende deze boom, die door het Oude Testament zijn
beïnvloed (joodse, christelijke en islamitische tradities) of misschien op de
vorm en inhoud van de Oud-Testamentische beschrijving invloed hebben
uitgeoefend (Sumerische, Babylonisch-Assyrische, Egyptische en Perzische
voorstellingen). 119 Hierdoor ontstond echter een zekere spanning tussen het
onderwerp van zijn dissertatie en zijn eigenlijke interesse: de geschiedenis
van de culturen en godsdiensten van het Midden-Oosten en Zuidoost-Azië.
Waarschijnlijk verklaart dit voor een belangrijk deel waarom hij meer tijd
nodig had dan verwacht. Ook de grote omvang van de dissertatie (680 pagina’s)
moet hiervan het gevolg zijn geweest. Bergema had er – heel begrijpelijk
– moeite mee zich te houden binnen het kader van de Oud-Testamentische
wetenschap en heeft de verleiding niet kunnen weerstaan om veel
materiaal uit het Austronesische cultuurgebied op te nemen. 120 Dit alles
neemt natuurlijk niet weg, dat het schrijven van deze omvangrijke en gedegen
dissertatie binnen een periode van twee jaar geen geringe prestatie was.
Missionair predikant voor de opleiding op Sumba, 1938-1942
Een hele overgang
Na een lange reis met een onderbreking van enkele weken vakantie in Kaliurang,
zette de familie Bergema op 4 oktober 1938 voet aan wal op Sumbanese
bodem in Waikelo. Vervolgens werd zij in Karuni feestelijk begroet door
de bevolking met erebogen, zang en toespraken. 121 Na een weekje logeren
ten huize van de ressortszendeling Wiebe van Dijk namen zij hun intrek in
een groot stenen huis, voorzien van bijgebouwen voor het onderwijs en de
huisvesting van de leerlingen.
Het was een hele overgang van Java naar Sumba en van Kebumen naar
Karuni. In 1914 had Klaas van Dijk, Bergema’s voorganger en collega in
Kebumen, Sumba bezocht. Het was hem opgevallen, hoe dun het eiland
bevolkt was: “Op Sumba rijdt men uren en ontmoet nauwlijks menschen;
hier kan men haast geen stap doen in eenige richting zonder Javanen te zien
...”. Hij vond de Sumbanezen achterlijk in vergelijking tot de Javanen:
119 Hendrik Bergema, De boom des levens in schrift en historie (Hilversum: J. Schipper Jr.,
1938) 55-59.
120 Zie de recensie van dr. J. Ridderbos over het boek in GTT 40 (1939) 419-421.
121 Het gezin was op 13 juli 1938 aan boord gegaan van de Johan van Oldenbarneveld. De reis
was op medisch advies onderbroken op Java voor een verblijf van enkele weken in Kaliurang
bij Yogya. Zie: ZB, juli 1938, 141-143.
93