F:\Wpdocs\WZOK\Kleine Reeks\Bundel Bergema\BundelBergema ...

78www.cgfdejong.nl
christenen over tot de zendingsgemeenten, bijvoorbeeld in Grujugan en
Kalenggedong. 60 De zaak kwam in een stroomversnelling, toen Jotham in het
voorjaar van 1933 aan ds. Van Dijk meedeelde, dat hij de tijd gekomen
achtte om zich met de zending te verenigen. Bergema, die met de twaalf Sadrach-gemeenten
op zijn terrein en hun voorgangers kennis had gemaakt,
werd door de Bijzondere Vergadering van missionaire predikanten in de
commissie van overleg met Jotham benoemd. 61 Hoewel hierna enkele gemeenten
in hun geheel overkwamen, liep de vereniging toch minder vlot dan
gehoopt en verwacht. Tegenstanders van Jotham verspreidden het gerucht,
dat hij de gemeenten aan de zending had verkocht. Door deze vertraging in
het verenigingsproces kreeg de zending meer tijd voor catechetisch onderwijs
aan de overgekomen Sadrachianen en voor de toerusting van hun
voorgangers en oudsten door Bergema en Soesena. De plaatselijke organisatie
van de voormalige Sadrach-gemeenten werd zoveel mogelijk intact
gelaten. De gemeenten bleven afzonderlijk bijeenkomen onder leiding van
hun imam, maar hielden tegelijk zoveel mogelijk contact met de zendingsgemeente
ter plaatse. Als gevolg van dit verstandige beleid leefden veel voormalige
Sadrach-gemeenten op. 62
Studie en publicaties
In zijn Kebumense periode ontpopte Bergema zich als iemand die gedreven
werd door een grote dorst naar kennis en er behoefte aan had anderen in deze
kennis te laten delen. Studie behoorde tot zijn taak overeenkomstig artikel 5
van zijn instructie: “Voortdurende studie van het Javaansch en de Elenctiek
wordt U ernstig aanbevolen”. 63 Zij paste echter ook bij zijn aanleg en karakter.
Hij heeft zich er daarom ook op toegelegd met een enorme werkkracht.
Volgens Hendrik Kraemer had hij ergens aan de zuidkust van het regentschap
Kebumen een vertrek, waarin hij zich terugtrok om te studeren. 64 Deze
studie ging echter nooit ten koste van de praktijk, maar zij stond in dienst
60 Reenders, Midden-Java, 718-719 en 804-805; 1e jaarverslag.
61 Bergema aan krd Heeg en Fr. zendingsdeputaten, 22 mei 1933, De Jong, Midden-Java,
119-122.
62 Bergema aan krd Heeg en Fr. zendingsdeputaten, 18 jan. 1934, De Jong, Midden-Java,
122-124; het 3e, 4e en 5e jaarverslag.
63 Instructie ds. H. Bergema, 29 mei 1929, ZKH 291.
64 In een “In memoriam” in het dagblad Trouw van 16 mei 1969 vertelt dr. J. Verkuyl, dat hij
Kraemer eens had horen zeggen: “Die Bergema, die na zijn praktische werk zich opsluit
in dat studeervertrek op het strand in Keboemen, is één van de knapste geleerden van de
gereformeerde zending”.