F:\Wpdocs\WZOK\Kleine Reeks\Bundel Bergema\BundelBergema ...

www.cgfdejong.nl
verslag over Kebumen van mei 1936. De zending zou het syncretisme
moeten voorkomen of op zijn minst moeten beperken. Niet door de Nederlandse
gereformeerde geloofsleer aan de Javaanse christenen op te leggen,
maar door hen dieper in te leiden in Gods openbaring en door zichzelf meer
in te leven in de Javaanse gedachtewereld. Het baarde hem zorgen, dat men
in gereformeerde zendingskringen te weinig oog had voor dit gevaar. Volgens
hem was syncretisme niet zozeer een gevolg van de neiging het evangelie
aannemelijk te maken voor de Javanen door het aan te passen aan hun
cultuur, maar van een gebrek aan belangstelling voor deze cultuur en godsdienst.
Veel missionair predikanten beseften onvoldoende, dat hun prediking
vanuit de Javaanse gedachtewereld dikwijls heel anders werd opgevat dan zij
bedoelden. Zij zouden zich meer moeten afvragen, of en hoe hun boodschap
overkwam en met het oog daarop zich in de Javaanse cultuur en mentaliteit
moeten verdiepen. Het gaat tenslotte om de confrontatie van de boodschap
van het evangelie met de Javaanse gedachtewereld. Bergema’s grote zorg
was, dat bij de Javaanse christenen oude godsdienstige inzichten voort zouden
leven naast het min of meer uit respect voor de Nederlandse pandita
aanvaarde christelijke geloof. 57 Elders schreef hij “dat het toch niet onze
bedoeling is onze Christen-Javanen op te voeden tot schizophrenen, in wier
wereldbeschouwing de christelijke gedachten onverwerkt voortleven naast
hun oorspronkelijke pseudo-religieuze gedachten-complexen. Zal het komen
tot een levend, d.w.z. met hun levenswerkelijkheid verweven geloof, dan
zullen die twee met elkander moeten worden geconfronteerd”. 58
Tenslotte was Bergema tijdens zijn werk in Kebumen ook getuige van de
hereniging van gemeenten van Sadrach met de uit de zending voortgekomen
gemeenten. Tot Sadrachs dood in 1924 bestonden er vrijwel geen contacten
tussen de gereformeerde zending en de meer dan tachtig Sadrach-gemeenten,
die aangesloten waren bij de Hersteld Apostolische Zendingsgemeente in de
Eenheid der Apostelen. 59 Sadrachs opvolger en geadopteerde zoon Jotham
Martaredja, een oud-leerling van de zending, streefde naar vereniging met de
zending, maar zijn volgelingen voelden er niet voor. Omstreeks 1930 veranderde
dit echter. Heel geleidelijk kwamen hier en daar groepjes Sadrach-
57 Zie het 5e jaarverslag.
58 H. Bergema, “Javaansche cultuur en levensvisie”, De Opwekker, 79e jrg. (1934) 75.
59 Zie voor Sadrach Soerapranata (ca 1835-1924) en diens volgelingen: Reenders, Midden-Java,
26-28 en 73-74; een visie van Hersteld Apostolische zijde in: J. Waerts, “Apostelen op
Java. De arbeid van de Hersteld Apostolische Zendingsgemeente in de eenheid der Apostelen
in Nederlands-Indië”, in: Documentatieblad voor de Geschiedenis van de Nederlandse
Zending en Overzeese Kerken, 8/1 (2001) 2-39.
77