F:\Wpdocs\WZOK\Kleine Reeks\Bundel Bergema\BundelBergema ...

www.cgfdejong.nl
massale werkloosheid en armoede. Dit gold in het bijzonder voor Kebumen
en omgeving, dat vanouds een economisch minus-gebied en één van de
dichtstbevolkte gebieden ter wereld was. Ook veel Javaanse christenen
werden getroffen. Sommigen kregen niet meer dan één maaltijd per dag.
Bergema stelde met hulp van de evangelisten een lijst samen van de armste
gezinnen. Hij hielp ze door rijst uit te delen, schulden af te betalen of werk
te verschaffen. In 1932 liet hij vier nieuwe kerken bouwen. Deze bouw was
niet alleen een goede belegging vanwege de gedaalde prijzen voor bouwmaterialen,
maar verschafte ook werk aan gemeenteleden. 48 Toen de crisis nog
ernstiger werd en zelfs tot enkele gevallen van ondervoeding leidde, riep
Bergema een nieuwe hulpdienst voor de zending in het leven: de sociaaleconomische
hulpdienst. Deze hulpdienst huurde sawahs voor een lage prijs
en stelde ze vervolgens aan armlastigen ter beschikking om ze te bewerken.
Op die manier konden in 1934 meer dan veertig gezinnen in twaalf desa’s
geholpen worden. 49
De economische crisis bracht ook de zending in ernstige financiële moeilijkheden,
omdat de overheid bezuinigde op de subsidies voor particuliere
scholen en ziekenhuizen. 50 Voor Bergema was dit een stimulans om de
colportage – “de goedkoopste hulpdienst” – uit te breiden. Hij vermeerderde
het aantal colporteurs van twee tot zes. 51 Verder stimuleerde hij de bezinning
op de betekenis van het christelijk onderwijs en de medische dienst. Waren
deze hulpdiensten niet veel te westers opgezet? Zouden de scholen niet beter
overgedragen en bestuurd kunnen worden door een Javaanse schoolvereniging
dan door de zending? En moest de medische dienst niet veel meer in
overeenstemming gebracht worden met de draagkracht van de Javanen? Zou
deze dienst zich in plaats van op dure ziekenhuizen niet beter kunnen concentreren
op wijkverpleging? 52
De jaren 1930 werden niet alleen gekenmerkt door de economische wereldcrisis,
maar ook door het groeiende Indonesische nationalisme en de zelfstandigwording
van de Javaanse kerken. Het drong steeds meer tot de
bevolking van Nederlands-Indië door dat de westerse overheersing van de
wereld ten einde liep. Het verlangen naar vrijheid en onafhankelijkheid nam
toe en ging gepaard met een herwaardering van de eigen cultuur en gods-
48 Zie het 2e, 3e, 4e en 5e jaarverslag.
49 Zie het 4e jaarverslag.
50 Zie het 2e, 3e jaarverslag.
51 Zie het 4e jaarverslag.
52 Zie het 4e jaarverslag
75