F:\Wpdocs\WZOK\Kleine Reeks\Bundel Bergema\BundelBergema ...

74www.cgfdejong.nl
opende hij in 1931 een Maleis-Chinese school in Kebumen om de Chinese
jeugd met het christendom in aanraking te brengen. 43 Verder gaf hij eenmaal
in de week lessen kerkgeschiedenis aan de hoogste klassen van de Nederlandstalige
scholen te Gombong en Kebumen. 44
Als coördinator van het zendingswerk in Kebumen moest de missionair
predikant niet alleen het beleid uitstippelen, maar ook van alles organiseren
en administreren. Tegen dat laatste had Bergema bezwaar. Hij heeft er steeds
naar gestreefd de administratie van de hoofddienst en van de scholen aan
iemand anders over te dragen om zelf meer tijd over te houden voor bezoeken
in de desa, de toerusting van medewerkers en de bestudering van de
Javaanse taal en cultuur. 45 Dat hij leiding moest geven aan de zendingsscholen,
hoewel hij geen verstand had van onderwijskunde of pedagogiek, vond
hij onjuist. Dit werk zou volgens hem veel beter gedaan kunnen worden door
één van de Europese onderwijzers in Kebumen. Na lang aandringen kreeg
hij de zendende kerk in 1935 zover, dat A. Antheunisse, het hoofd van de
Hollands-Chinese school te Kebumen, tijdelijk de leiding en administratie
van de schooldienst op zich nam. 46
Uit de jaarverslagen blijkt, dat de verantwoordelijkheid voor het zendingswerk
Bergema zwaar viel. Vandaar dat hij haar graag met anderen deelde en
in het gebed aan God wilde voorleggen. Eén van de eerste veranderingen die
hij in Kebumen invoerde, was dat met ingang van oktober 1931 de Europese
onderwijzers, verpleegsters en artsen vier maal per jaar bijeenkwamen om de
problemen van het werk met elkaar te bespreken en in het gebed voor God
neer te leggen. 47
Visie op de ontwikkelingen op het zendingsveld
In de eerste helft van de jaren dertig stond het zendingswerk in Midden-Java
in het teken van de economische wereldcrisis, de groei van het Indonesische
nationalisme, de zelfstandigwording van de Javaanse kerken en de vereniging
van deze kerken met de gemeenten van Kyai Sadrach.
De economische wereldcrisis van de jaren 1930 ging aan Nederlands-Indië
niet voorbij. De sluiting van suikerfabrieken en rubberplantages leidde tot
43 Zie het 1e, 2e en 3e jaarverslag.
44 Zie het 1e en 3e jaarverslag.
45 Ibidem, 5 aug., 6 dec. 1930, ZKH 292.
46 Zie het 4e en 5e jaarverslag. Bij zijn promotie verdedigde Bergema de stelling: “Het
verdient ten zeerste aanbeveling, dat op de verschillende zendingsterreinen een Europeesch
onderwijsdeskundige wordt benoemd voor de leiding van den schooldienst” (st. XVII).
47 Zie het 1e en 2e jaarverslag.