F:\Wpdocs\WZOK\Kleine Reeks\Bundel Bergema\BundelBergema ...

Woord vooraf
D.C. Mulder
Het doet mij groot genoegen om deze bundel over Henny Bergema met een
woord vooraf in te leiden. Als student maakte ik in 1938 zijn promotie mee.
Na de oorlog ontmoette ik hem regelmatig als collega in Indonesië en werd
hij een oudere vriend. Na zijn vertrek uit Indonesië in 1957 kwam ik hem
opnieuw tegen tijdens verlof in Nederland en vanaf 1965 als collega aan een
bevriende hogeschool. Ik heb de beste herinneringen aan zijn eruditie, zijn
veelzijdigheid, zijn beminnelijkheid en zijn bescheidenheid.
Bergema begon zijn loopbaan in het interbellum, een tijd toen de verhoudingen
in de Nederlandse maatschappij, in kerk, politiek en samenleving nog
onwrikbaar vast leken te liggen. De verzuiling vierde hoogtij en de Gereformeerde
kerken, waartoe hij met overtuiging behoorde, vormden nog een
gesloten bastion. Bergema was een kind van die tijd, dat zult U telkens in de
bijdragen aan deze bundel horen, maar hij was toch ook iemand die verder
wilde zien dan eigen kring en die grenzen doorbrak. Zo speelde hij een rol
in de fundamentele veranderingen die de Nederlandse samenleving en ook
de Gereformeerde kerken na de Tweede Wereldoorlog hebben doorgemaakt.
Op de achtergrond, maar met een groeiende invloed wees hij een weg naar
de toekomst.
Mevrouw Ineke Bergema nam het initiatief om een bundel over haar vader
samen te stellen. Daarin is zij ongetwijfeld geslaagd. Zelf droeg zij een
biografie bij, die van binnen uit is geschreven. Leertouwer behandelt de
dissertatie van Bergema over ‘de boom des levens’. Bij alle waardering voor
dit enorme werk laat Leertouwer ook zien hoe Bergema’s streven naar een
‘gereformeerde godsdienstwetenschap’ een onmogelijke onderneming was.
Mulder behandelt Bergema’s visie op de oecumene, Israël en de islam.
Daarop volgt Reenders met de eerste periode van Bergema’s werk in Indonesië
(1929-1945) op Java, Sumba en in het Japanse gevangenkamp. Na de
nederlaag van Japan kon Bergema zijn werk in Indonesië weer voortzetten.
Hij leverde een beslissende bijdrage aan de oprichting van de Middelbare
Theologische School te Makassar en speelde ook een rol in de kortstondige
deelstaat Oost-Indonesië. Holtrop en De Jong schrijven over Bergema’s rol
in respectievelijk de Indonesische oecumene en de politiek van de deelstaat
Oost-Indonesië kort na de oorlog. In zijn tweede bijdrage beschrijft Reenders
de jaren dat Bergema hoogleraar was in Kampen en rector van het
zendingsseminarie te Baarn. Huizenga laat zien hoe Bergema actief was in
de Nederlandse politiek, vooral wat betreft de houding die Nederland aan-