F:\Wpdocs\WZOK\Kleine Reeks\Bundel Bergema\BundelBergema ...

66www.cgfdejong.nl
voor te dragen. Nog diezelfde dag werd de beroepsbrief ondertekend. 12 Op
21 oktober 1927 nam hij het beroep aan.
De zendingsopleiding en de reis naar Kebumen
Bergema was de eerste gereformeerde missionair predikant, die een behoorlijke
opleiding ontving in de Javaanse taal en cultuur, het Arabisch, de islam
en de missionaire vakken. 13 Dit was vooral op zijn eigen verzoek. Voordat
hij het beroep van Heeg aannam, had hij aangedrongen op een voortgezette
studie aan de universiteit van Leiden en de zendingsschool te Oegstgeest.
Ds. W. Breukelaar, de voorzitter van de generale zendingsdeputaten, ondersteunde
dit verzoek en de zendende kerk ging ermee akkoord. Zij bepaalde
de duur van de opleiding voorlopig op twee jaar. 14 Toen ds. Van Dijk ervan
hoorde maakte hij bezwaar. Volgens hem was de spoedige overkomst van
Bergema dringend gewenst. Grondige kennis van de islam en het Arabisch
vond hij niet nodig en Maleis en Javaans kon je sneller in Nederlands-Indië
leren dan in Nederland. Toch handhaafde de zendende kerk haar besluit, niet
alleen omdat zij een spoedig vertrek van Bergema minder urgent achtte,
maar ook omdat zij met de andere zendende kerken van mening was, dat de
opleiding van de missionair predikanten nodig verbeterd moest worden. 15
Zo kreeg Bergema de gelegenheid ruim anderhalf jaar te studeren aan de
universiteit van Leiden. Hij volgde colleges aan de Verenigde Faculteiten
(letteren en rechten), die vanaf 1922 de studierichting indologie verzorgden
waaraan de toekomstige bestuursambtenaren voor Nederlands-Indië werden
opgeleid. Deze studierichting had een literaire en een staatkundig-economische
kant. Bergema koos voor de eerste richting en volgde onder meer
colleges Oud- en Nieuwjavaans bij C.C. Berg (1900-1990), Maleis bij Ph.S.
12 Notulen van de vergadering van de kerkenraad van Heeg en de Friese zendingsdeputaten,
3 okt. 1927, ZKH 271.
13 In januari 1922 was Frederik Lambertus Bakker (1893-1971) aan de VU gepromoveerd op
een onderwerp betreffende de islam. Zijn studie in het Arabisch en de islamologie werd
echter als een uitzondering op de normale zendingsopleiding beschouwd met het oog op
de bijzondere taak die Bakker zou krijgen op Java, namelijk als zendingsadviseur en docent
aan de Theologische Opleidingsschool te Yogya. Zie: Reenders, Midden-Java, 857.
14 Notulen commissie voor lopende zaken, 17 okt. 1927, ZKH 279.
15 Notulen van de vergadering van de kerkenraad van Heeg en de Friese zendingsdeputaten,
23 april 1928, ZKH 271. De synode van Groningen 1927 had enkele maanden eerder onder
grote aandrang uit de kerken besloten de zaak van een betere vooropleiding van missionair
predikanten en andere zendingsarbeiders in studie te nemen. Zie betreffende de opleiding:
H. Reenders, “De gereformeerde missionaire predikant in de eerste helft van de twintigste
eeuw”, in: Jaarboek voor de geschiedenis van het Nederlands Protestantisme na 1800, jrg.
5 (Kampen, 1997) 227-253; Idem, Midden-Java, 44.