F:\Wpdocs\WZOK\Kleine Reeks\Bundel Bergema\BundelBergema ...
F:\Wpdocs\WZOK\Kleine Reeks\Bundel Bergema\BundelBergema ... F:\Wpdocs\WZOK\Kleine Reeks\Bundel Bergema\BundelBergema ...
Inleiding Bergema over Oecumene, Israël en Islam D.C. Mulder Vanzelfsprekend was Henny Bergema een kind van zijn tijd. Heel zijn leven was hij lid van de Gereformeerde Kerken in Nederland en vele jaren heeft hij die kerken gediend in Indonesië en Nederland. Maar hij was ook zijn tijd vooruit. Lang voordat zijn kerk de vensters naar de oecumene openzette, was Bergema al open voor de ontmoeting en samenwerking met andere kerkgenootschappen. Ook over Israël en de islam had hij al vroeg opvattingen die zijn kerk pas later ging aanhangen en zo heeft hij ontwikkelingen in die kerk mede voorbereid. In deze bijdrage besteden we aandacht aan de visies van Bergema op de oecumene, Israël en de islam. Bergema en de oecumene Als we de chronologische volgorde aanhouden, heeft het zin eerst iets te zeggen over Bergema’s houding jegens de Rooms-Katholieke Kerk. Twee artikelen van zijn hand over dit onderwerp vragen de aandacht, een uit 1931 en een uit 1961. In 1931 werkte Bergema als missionair predikant op Midden-Java. Het was een tijd dat de zending van de Gereformeerde Kerken aardig op gang begon te komen. Een netwerk van christelijke scholen en ziekenhuizen was opgebouwd, het aantal christenen groeide langzaam maar gestadig en een kerkelijke organisatie begon van de grond te komen. Maar in diezelfde tijd begon ook de rooms-katholieke missie-arbeid zich te ontplooien. Niet tot vreugde van de Gereformeerde zendingsarbeiders. Zij lieten zich bij gelegenheid nog al eens negatief of zelfs vijandig tegenover de katholieken uit, in wie zij een concurrerende instantie zagen. Dan is het opmerkelijk om een artikelenreeks te lezen van Bergema in het zendingsblad De Opwekker van 1931. Bergema schrijft over de roomse missie-actie en dat naar aanleiding van een bezoek aan Muntilan, een klein stadje – of liever een groot dorp – gelegen tussen Magelang en Yogyakarta op Midden-Java. Daar was door de roomse missie een groot gebouwencomplex neergezet, waarin een Hollands-Inlandse Kweekschool, een Normaalschool (school voor opleiding van onderwijzers), lagere en middelbare scholen en een ziekenhuis voor inheemse kinderen. Het was typerend voor Bergema dat hij de moeite
www.cgfdejong.nl nam om aan dit complex een bezoek te brengen. Het verslag over dit bezoek in De Opwekker greep hij meteen aan om inlichting te geven over de roomskatholieke missie in Indonesië, die al in 1859 gestart was en vooral vanuit de Nederlandse kerkprovincie werd bedreven. Vooral het slot van deze artikelenreeks is interessant. Bergema citeert met instemming een passage uit een boek van Schmidlin over de roomse missie uit 1925. 1 Daarin schrijft Schmidlin dat ook christenen van andere confessie (dan de rooms-katholieke) zullen toegeven dat de katholieke missies bezield worden door de edelste bedoelingen en dat zij zich onsterfelijk verdienstelijk hebben gemaakt voor de mensheid. In een noot voegt Bergema toe: Laten wij trachten op de hoogte te blijven van elkanders arbeid en die, waar mogelijk, te waarderen ... ik hoop iets te hebben bijgedragen tot een beter verstaan en waarderen van het vele goede, dat Rome door haar missie in Indië heeft tot stand gebracht. Met een wederzijdsche verdachtmaking, maar al te vaak de eenige bron van informatie omtrent elkanders arbeid, komen we niet verder bij het vervullen van onzen gemeenschappelijken taak: de prediking van Jezus, onzen Heiland, den eenigen Naam, die onder de menschen gegeven is, door welken ook de Indonesiërs [sic!] moeten zalig worden. Voor het begin van de jaren dertig van de vorige eeuw was dit in Gereformeerde kring wel een heel bijzonder geluid! Dertig jaar later wordt een artikel van Bergema geplaatst in Sint Adelbert, het officiële orgaan van de Sint Adelbert-Vereeniging, jrg. 1961, nummer 7. De titel luidt “Raakpunten tussen Missie en Zending”. Het motto van dit artikel is meteen al treffend. De schrijver haalt Amos 3: 3 aan, eerst in de vertaling van het Nederlands Bijbelgenootschap (NBG): “Gaan er twee tezamen, zonder dat zij het eens geworden zijn?” en dan in de Petrus Canisius vertaling: “Wandelt men ooit tezamen, zonder iets met elkaar te bespreken?” Bergema denkt meer in de geest van het tweede citaat. Hij noteert overeenkomsten tussen de visies van de Rooms-Katholieke Kerk en het wereldprotestantisme en wijst daarbij op publicaties als van Hans Küng, Yves Congar, H. de Lubac en in Nederland van W.H. van de Pol en H.A.M. Fiolet. Maar hij ziet ook op de meest essentiële punten theologische verschil- 1 Joseph Schmidlin, Die Katholischen Missionen von der Völkerwanderung bis zur Gegenwart. Sammlung Göschen, 913; Berlin [etc.]: De Gruyter, 1925. 49
- Page 1 and 2: www.cgfdejong.nl Een rechtvaardig m
- Page 3 and 4: www.cgfdejong.nl Inhoud Verantwoord
- Page 5 and 6: Verantwoording Als lerares in ruste
- Page 7 and 8: Woord vooraf D.C. Mulder Het doet m
- Page 9 and 10: Introductie Hendrik Bergema, 1902-1
- Page 11 and 12: www.cgfdejong.nl open en gemakkelij
- Page 13 and 14: www.cgfdejong.nl pelen met name van
- Page 15 and 16: www.cgfdejong.nl thema van de wajan
- Page 17 and 18: www.cgfdejong.nl Voor Jitske was de
- Page 19 and 20: www.cgfdejong.nl Jitske en de kinde
- Page 21 and 22: www.cgfdejong.nl In Makassar liepen
- Page 23 and 24: www.cgfdejong.nl Henny ging meteen
- Page 25 and 26: www.cgfdejong.nl over: “de weerba
- Page 27 and 28: www.cgfdejong.nl Het was weer goed
- Page 29 and 30: www.cgfdejong.nl resultaat was dat
- Page 31 and 32: www.cgfdejong.nl gedacht over deze
- Page 33 and 34: www.cgfdejong.nl Verder bleef hij z
- Page 35 and 36: Dansen om de levensboom. Hendrik Be
- Page 37 and 38: www.cgfdejong.nl schap” daarenteg
- Page 39 and 40: www.cgfdejong.nl ren: de koers staa
- Page 41 and 42: www.cgfdejong.nl materiaal over de
- Page 43 and 44: www.cgfdejong.nl naar de letter cor
- Page 45 and 46: www.cgfdejong.nl dacht te vragen vo
- Page 47: www.cgfdejong.nl Aan het eind van z
- Page 51 and 52: www.cgfdejong.nl meerde Kerken in N
- Page 53 and 54: www.cgfdejong.nl meegemaakt, maar n
- Page 55 and 56: www.cgfdejong.nl de spanningen in h
- Page 57 and 58: www.cgfdejong.nl Uit Keboemen, vert
- Page 59 and 60: www.cgfdejong.nl monotheïstische g
- Page 61 and 62: www.cgfdejong.nl wil zeggen dat Jez
- Page 63 and 64: Inleiding Henny Bergema als mission
- Page 65 and 66: www.cgfdejong.nl maar ook toen kond
- Page 67 and 68: www.cgfdejong.nl van Ronkel (1870-1
- Page 69 and 70: www.cgfdejong.nl Hollands-Javaanse
- Page 71 and 72: www.cgfdejong.nl ma nauw met hem mo
- Page 73 and 74: www.cgfdejong.nl waarin met andersg
- Page 75 and 76: www.cgfdejong.nl massale werklooshe
- Page 77 and 78: www.cgfdejong.nl verslag over Kebum
- Page 79 and 80: www.cgfdejong.nl van haar. 65 Dit w
- Page 81 and 82: www.cgfdejong.nl in korte tijd gewe
- Page 83 and 84: www.cgfdejong.nl In deze artikelen
- Page 85 and 86: www.cgfdejong.nl Dit gold ook voor
- Page 87 and 88: www.cgfdejong.nl zich thuis in de k
- Page 89 and 90: www.cgfdejong.nl Yogya werkzaam war
- Page 91 and 92: www.cgfdejong.nl ningen gemaakt en
- Page 93 and 94: www.cgfdejong.nl voor het onderwerp
- Page 95 and 96: www.cgfdejong.nl slechts acht geïn
- Page 97 and 98: www.cgfdejong.nl de missionair pred
www.cgfdejong.nl<br />
nam om aan dit complex een bezoek te brengen. Het verslag over dit bezoek<br />
in De Opwekker greep hij meteen aan om inlichting te geven over de roomskatholieke<br />
missie in Indonesië, die al in 1859 gestart was en vooral vanuit de<br />
Nederlandse kerkprovincie werd bedreven.<br />
Vooral het slot van deze artikelenreeks is interessant. Bergema citeert met<br />
instemming een passage uit een boek van Schmidlin over de roomse missie<br />
uit 1925. 1 Daarin schrijft Schmidlin dat ook christenen van andere confessie<br />
(dan de rooms-katholieke) zullen toegeven dat de katholieke missies bezield<br />
worden door de edelste bedoelingen en dat zij zich onsterfelijk verdienstelijk<br />
hebben gemaakt voor de mensheid. In een noot voegt Bergema toe:<br />
Laten wij trachten op de hoogte te blijven van elkanders arbeid en die,<br />
waar mogelijk, te waarderen ... ik hoop iets te hebben bijgedragen tot<br />
een beter verstaan en waarderen van het vele goede, dat Rome door haar<br />
missie in Indië heeft tot stand gebracht. Met een wederzijdsche verdachtmaking,<br />
maar al te vaak de eenige bron van informatie omtrent<br />
elkanders arbeid, komen we niet verder bij het vervullen van onzen<br />
gemeenschappelijken taak: de prediking van Jezus, onzen Heiland, den<br />
eenigen Naam, die onder de menschen gegeven is, door welken ook de<br />
Indonesiërs [sic!] moeten zalig worden.<br />
Voor het begin van de jaren dertig van de vorige eeuw was dit in Gereformeerde<br />
kring wel een heel bijzonder geluid!<br />
Dertig jaar later wordt een artikel van Bergema geplaatst in Sint Adelbert,<br />
het officiële orgaan van de Sint Adelbert-Vereeniging, jrg. 1961, nummer 7.<br />
De titel luidt “Raakpunten tussen Missie en Zending”. Het motto van dit<br />
artikel is meteen al treffend. De schrijver haalt Amos 3: 3 aan, eerst in de<br />
vertaling van het Nederlands Bijbelgenootschap (NBG): “Gaan er twee<br />
tezamen, zonder dat zij het eens geworden zijn?” en dan in de Petrus Canisius<br />
vertaling: “Wandelt men ooit tezamen, zonder iets met elkaar te bespreken?”<br />
Bergema denkt meer in de geest van het tweede citaat. Hij noteert<br />
overeenkomsten tussen de visies van de Rooms-Katholieke Kerk en het<br />
wereldprotestantisme en wijst daarbij op publicaties als van Hans Küng,<br />
Yves Congar, H. de Lubac en in Nederland van W.H. van de Pol en H.A.M.<br />
Fiolet. Maar hij ziet ook op de meest essentiële punten theologische verschil-<br />
1 Joseph Schmidlin, Die Katholischen Missionen von der Völkerwanderung bis zur Gegenwart.<br />
Sammlung Göschen, 913; Berlin [etc.]: De Gruyter, 1925.<br />
49