F:\Wpdocs\WZOK\Kleine Reeks\Bundel Bergema\BundelBergema ...

42www.cgfdejong.nl
ingespannen om ook zijn secundaire bronnen up to date te houden. Het lijkt
de moeite waard na te gaan, wat Bergema waardeerde in Vriezen’s studie,
die de historisch-kritische methode volgt en dus haaks op het gereformeerde
paradigma stond.
De eerste twee citaten 15 prijzen Vriezen, omdat hij veel aandacht geeft aan
de verschillen tussen de bijbelse overlevering en de tradities van “de volken”
en zo afscheid neemt van de vergelijkende methode van het sinds het begin
van de twintigste eeuw heersende Panbabylonisme, dat juist de nadruk legde
op de overeenkomsten, omdat men in die school Bergema’s methode in
omgekeerde richting toepaste: alles, wat in de omgeving van Sumer en
Akkad werd aangetroffen, moest wel aan die imposante bron ontleend zijn.
Of deze meer genuanceerde visie van Vriezen op hetzelfde neerkomt als
Bergema’s onderscheid tussen openbaring en pseudo-religie, zoals laatstgenoemde
claimt, waag ik te betwijfelen; zulke ferme taal valt noch in Vriezen’s
dissertatie, noch in zijn latere werk aan te treffen, ook niet, als hij
nadrukkelijk met bijbelse theologie bezig is en zichzelf als christen dus niet
buiten schot kan houden. 16 Ook als hij van mening blijkt te zijn, dat “de
Theologie van het Oude Testament zowel naar haar object als naar haar
methode een theologische wetenschap is en moet zijn” dan blijft hij niettemin
de historisch-kritische methode trouw:
Dat wil niet zeggen, dat zij [de theologie van het O.T.,LL] de empirischhistorische
methode van het verdere oudtestamentische onderzoek
verloochent, maar dat zij de resultaten van dit onderzoek in haar eigen
onderzoek opneemt, m.a.w. dat zij haar eigen taak volbrengt met inachtneming
en verwerking van de resultaten, die de oudtestamentische
wetenschap in haar meest diverse geledingen heeft bereikt. 17
Bergema heeft dit principiële verschil tussen de methode van Vriezen en die
van de gereformeerde wetenschap scherp gezien; naarmate zijn studie vordert
blijkt Vriezen door hem dan ook vooral als waardig tegenstander te
worden opgevat. Als hij aan het eind van zijn boek de pogingen om de
verschillende bronnen van het paradijsverhaal te reconstrueren, naar de
prullenbak verwijst, citeert hij wederom Vriezen’s dissertatie. Dat citaat is
15 Bergema, De Boom des Levens, 53, 87.
16 Vgl. Th.C. Vriezen, Hoofdlijnen der Theologie van het Oude Testament. 2e dr., Wageningen:
Veenman, 1954.
17 Vriezen, Hoofdlijnen, 132.