F:\Wpdocs\WZOK\Kleine Reeks\Bundel Bergema\BundelBergema ...

230www.cgfdejong.nl
dat Bergema verwachtte. Maar Bergema wijst nog op iets anders als hij deze
bewegingen bespreekt: het belang van cultuurstudie en het belang van bestudering
van de relatie tussen evangelie en cultuur. Op dit punt had hij een vérziende
blik, want uiteindelijk zijn het niet deze messianistische bewegingen
geweest die de grote uitdaging voor de zending zijn gaan vormen, maar
eerder die kerken welke op een andere wijze dan men in kerk en zending
gewend was, een relatie legden tussen evangelie en cultuur. 8 De onafhankelijke
kerken in Afrika, waarvan de Kimbanguïsten er één zijn 9 – men kan
zich afvragen of ze terecht door Bergema in deze categorie zijn geplaatst –
en de Pinksterkerken in Latijns-Amerika gaven aan een andere relatie tot de
plaatselijke cultuur te beleven dan alleen een relatie van negatie, zoals vaak
het geval leek te zijn. Het ging voor hen op een vanzelfsprekende wijze; het
was geen acculturatiestudie, die hen tot deze nieuwe houding had gebracht
– die was het resultaat van levende, cultureel bepaalde mensen die in geloof
hun handen uitstrekten naar God. In hun geloofspraktijk kwam een spontane
reactie tot stand op de meer kritische relatie tot de lokale cultuur die in
‘zendingskerken’ doorgaans aan de orde was. Daarnaast waren er wereldwijd
klachten te horen over de houding en het handelen van kerk en zending
in het verleden vis-à-vis inheemse volken, inheemse culturen, inheemse
religies, zoals b.v. in het geval van de aboriginals in Australië of van de
Indianen in Amerika. Moest daar niet iets worden rechtgezet? De zendingsafdeling
van de Wereldraad van Kerken onderkende deze vragen en organiseerde
er een wereldzendingsconferentie over. 10 Bergema had gelijk met te
wijzen op het grote belang van cultuurstudie. Hij kon niet voorzien dat de
context ervan een andere was dan die van de messianistische bewegingen.
Een tweede punt van aandacht voor de toekomst van de zending was volgens
Bergema de futurologie. Deze werd als wetenschappelijke discipline in de
jaren zestig ontwikkeld. Dit alleen geeft al aan in welk denk- en leefklimaat
de Westerse wereld in de jaren zestig en zeventig terecht zou komen. Het
was het klimaat van de ‘maakbaarheid’: de wereld en de samenleving konden
geanalyseerd worden, de effecten van beslissingen van nu voor later
konden worden berekend en zo kon de toekomst worden geconstrueerd.
Uiteindelijk bleek deze manier van denken vaak meer te maken te hebben
8 G.J. van Butselaar, “The Gospel and Culture Study”, in: Exchange XXVII, 3 (1998) 236-
247.
9 Diangienda Kuntima, L’Histoire du Kimbanguisme. Kinshasa, 1984.
10 Y. Schaaf, red., Geroepen tot een hoop. Het evangelie op de markt der mogelijkheden.
Wereldzendingsconferentie van de Wereldraad van Kerken gehouden in Salvador, Bahia,
Brazilië van 24 november tot 3 december 1996 (= Allerwegen Plus). Kampen, 1997.