F:\Wpdocs\WZOK\Kleine Reeks\Bundel Bergema\BundelBergema ...

www.cgfdejong.nl
gereformeerd theoloog wist hij van de onvolkomenheid van alle menselijk
handelen, “... dat ook onze beste werken in dit leven alle onvolkomen en met
zonden bevlekt zijn.” 6 Als man met rijke zendingservaring zal hij het zelf in
zijn werk en in dat van anderen zijn tegengekomen, dat het positieve resultaat
van het zendingswerk niet alleen dankzij, maar vaak ook ondanks het
menselijk handelen tot stand komt. Maar wel was de waardering en de
balans van de zending voor hem positief. De indringende kritiek die na 1968
losbarstte op alle zendingsactiviteit en de mensen van de zending behalve
nederig en bescheiden ook onzeker en zelfs ontredderd achterliet, 7 stempelde
niet zijn beeld van de zending. Deze (latere) kritiek kon dus evenmin zijn
toekomstvisie op de zending zoals die in zijn afscheidscollege naar voren
komt, toonzetten. Dat is een belangrijk punt bij het analyseren van die rede
om te zien wat de waarde ervan is voor de huidige stand van zaken in zending
en missiologie.
Bergema geeft in dit college getiteld “De toekomst is zijn rijk” drie punten
aan die zijns inziens van groot belang zijn voor de toekomst van de missionaire
opdracht: de confrontatie met de messianistische bewegingen, de
futurologie en de bezinning op het eigen eschatologisch karakter van de
zending. Met de eerste, de messianistische bewegingen, bedoelt hij die
bewegingen die op grond van de prediking van het evangelie een uitgesproken
heilsverwachting hebben ontwikkeld voor de nabije toekomst. Hij wijst
op de Taiping-beweging in China, op de “Vailala-razernij” onder de Papoea’s,
op messianistische bewegingen onder de Xhosa in Zuid-Afrika. Ook
lijkt hij de onafhankelijke kerken in Afrika, zoals de Kimbanguïsten, in deze
categorie te plaatsen. Terugkijkend moet gezegd worden dat verschillende
van deze bewegingen uiteindelijk weinig historische continuïteit hebben
gekend en vandaag nauwelijks meer van belang zijn, anders dan uit historisch
of cultureel-antropologisch oogpunt. Er zijn sindsdien andere ‘messianistische’
bewegingen ontstaan en ten onder gegaan, die een heilsverwachting
in de nabije toekomst plaatsten. Het waren sektarische groepen, die vaak
aanhangers opriepen zich te isoleren van de andere mensen (zoals de groep
rond Jones in Guyana, 1978) en uiteindelijk zelfs om collectief zelfmoord te
plegen. Zij werden als gevaarlijk gezien; instanties als het Europese Parlement
vonden in hun optreden een aanleiding om een anti-sektenwetgeving
te ontwikkelen. Maar over het algemeen waren het incidenten en hebben
eschatologische motieven niet dat stempel op zending en missiologie gezet
6 Heidelbergse catechismus, antw. 62.
7 L. Newbigin, Unfinished Agenda. An autobiography (Geneva, 1985) 168 e.v.
229