F:\Wpdocs\WZOK\Kleine Reeks\Bundel Bergema\BundelBergema ...

224www.cgfdejong.nl
Ook al heeft het tweede Vaticaans Concilie de kerk, behalve als lichaam van
Christus, zoals vroeger bijna uitsluitend gedaan werd, nu ook als het pelgrimerende
volk van God getypeerd – trekken van het vroegere triomfalisme
vinden we toch ook nu nog in Wiedermann’s beschouwingen terug.
De reformatie heeft inderdaad door haar sola gratia en haar soli Deo gloria
er de nadruk op gelegd, dat de komst van het Koninkrijk louter en alleen aan
de genade van God te danken is. Wij bouwen niet het Rijk van God in de
wereld op. Het is alles Gods werk. Vandaar de volle nadruk op de “missio
Dei” in de zending. Maar dit wil daarom niet zeggen, dat wij geen actief
aandeel zouden hebben als medewerkers Gods in de komst van dat Rijk. En
daarom zijn de verwijten van Wiedenmann en Congar ook niet billijk en
getuigen zij van een misverstaan van het karakter der protestantse eschatologie.
Door de krachten, die wij als burgers van het Koninkrijk Gods ontvangen
werken wij wel degelijk mede vanuit dat Rijk aan de doorwerking daarvan.
In dit verband spreekt Cullmann over een “Weltveränderndes Geschehen”
en schreef Rosenkranz in 1951 in zijn “Weltmission und Weltende”
over de zending als een activiteit van de Kerk, die “Bewährung fordert im
Gegenwärtigen mit dem Blick auf das Zukünftige” en die zich daarover nog
sterker uitspreekt in zijn “Religionswissenschaft und Theologie” van 1964.
Ik behoef trouwens maar te wijzen op de nauwe verbinding tussen de activiteit
van de protestantse wereldzending en die van het protestantse werelddiakonaat
om het verwijt van Wiedenmann, dat het “Element des gegenwärtigen
Dienstes an der Welt” in de protestantse missiologie te kort zou komen,
te ontzenuwen.
Het is zelfs zó, dat men zich in protestantse kringen zelf vaak ongerust
maakt over wat men het horizontalisme van de zending noemt. In plaats van
de “Entweltlichung”, die Wiedenmann ons verwijt, menen sommigen juist
een verwereldlijking te constateren waardoor de verticaliteit van de woordverkondiging
dreigt verloren te gaan door de te grote belangstelling voor het
menselijke leven in al zijn wereldse relaties.
Wij, die in de twintiger en dertiger jaren vaak uit dezelfde hoek de waarschuwingen
tegen het verticalisme van de Dialectische theologie met haar
exclusieve nadruk op het handelen Gods hebben aangehoord, maken ons
over deze verontrusting over het huidige horizontalisme niet zulke grote
zorgen, temeer omdat wij van oordeel zijn, dat we boven het dilemma van
horizontalisme en verticalisme moeten uitkomen door beide vast te houden,
omdat ze beide, in verband met elkaar, bijbels zijn. In onze tijd van onvoorstelbare
materiële nood in tweederde van de wereld, juist in die gebieden