F:\Wpdocs\WZOK\Kleine Reeks\Bundel Bergema\BundelBergema ...

www.cgfdejong.nl
van deze missiologen heb ik verleden jaar in mijn overzichtscollege in het
kader van de postakademiale cursussen van onze Hogeschool reeds besproken.
In hun werken stuit men vrijwel op elke bladzijde op termen zoals
“eschatologisch”, “eschaton” en “Blick aufs Ende”. P. Wiedenmann, die de
protestantse missiologie tussen 1910 en 1960 nauwkeurig heeft bestudeerd
juist in verband met hetgeen gezegd wordt over zending en missiologie,
komt zelfs tot de conclusie: “Die Eschatologie war tatsächlich der Motor
aller missionstheologischen Denkarbeit der evangelischen Missionswissenschaft
nach Warneck.”
Inderdaad is het niet overdreven wanneer P. Wiedenmann de Evangelische
Missionslehre van Warneck als een “uneschatologisch System” karakteriseert.
Van de wereldzendingsconferentie van Edinburg in 1910 geldt trouwens
hetzelfde. Maar na de Eerste en meer nog na de Tweede Wereldoorlog
begint er in dit opzicht een grote verandering te komen. Gaan theologie en
missiologie exegetisch terug naar de bronnen en daarmee begint ook de
bezinning op de eschatologische vragen, die gekenmerkt wordt door termen
als “Nah-erwartung”, “Parusie- verzögerung” “realized eschatology” en
dergelijke. Op Warneck’s oneschatologisch systeem, dat in het begin van
deze eeuw nog zulk een grote invloed had uitgeoefend op de missiologie
zelfs van de katholieken, wordt een radicale kritiek uitgebracht, waaraan o.a.
ten onzent Prof. Hoekendijk een belangrijk aandeel heeft gehad. De eschatologie
begint bij de zo even genoemde theologen en missiologen een belangrijke
rol te spelen. Men komt steeds meer tot de overtuiging, dat wat de
bijbel zegt over wat wij van de toekomst te verwachten hebben, geen mythische
inkleding is, maar behoort tot de kern van het evangelie, al is er veel
verschil in de interpretatie daarvan. Voor Bultmann is het eschaton de akte
van ons existeren, en dus het heden. Voor Moltmann gaat het om wat gehoopt
wordt en dus om de toekomst, al is ook het heden daarbij ten nauwste
betrokken. (Berkhof, Gegronde verwachting, blz. 13.)
Het is niet mijn bedoeling in dit uur een herhaling te geven van hetgeen ik
daarover verleden jaar in mijn overzichtscollege in het kader van de postakademiale
cursus heb gezegd. Ik wil hier alleen nog met nadruk verwijzen naar
een boek, dat daarna is verschenen, “Dynamik der Hoffnung”, geschreven
door de oud-zendeling, thans voorzitter van het Bestuur der Baseler Mission,
Jacques Rossel, en voorts enkele thans actuele aspecten van de missionaire
eschatologie in het kort bespreken.
In de eschatologie gaat het om de eschata, de laatste dingen, het einde,
zowel met betrekking tot de mens als tot de wereld, maar dan niet om een
221