F:\Wpdocs\WZOK\Kleine Reeks\Bundel Bergema\BundelBergema ...

www.cgfdejong.nl
sen, die later ook zijn proefschrift aan de figuur van de “heilbrenger” met
name bij de Indianen van Noord-Amerika gewijd heeft.
Wij noemen deze bewegingen “messianistisch”, omdat het gewoonlijk gaat
om de verwachting van de doorbraak van een nieuwe tijd van vrede en
welvaart, waarbij dikwijls de leider optreedt met pretenties die Messiaanse
trekken vertonen.
Een klassiek voorbeeld uit de vorige eeuw is de Taiping-beweging in China,
geleid door Hoeng Sjioe-tsj’wan, die zich uitgaf voor de derde persoon in de
Goddelijke Drieëenheid, en die door de Vader en door Jezus, die hij zijn
“oudere broeder” noemde, geroepen meende te zijn om met hen de wereld te
beheersen door de stichting van het Tai-ping t’ienkwo, het hemelse rijk van
de grote vrede. De opstand van Hoeng, die bloedig werd onderdrukt, heeft
naar schatting meer dan 20 miljoen mensenlevens gekost.
Een overeenkomstig lot trof de Xhosa-stam in Zuid-Afrika omstreeks diezelfde
tijd, beschreven door Kropf in zijn boek “Die Lügenpropheten des
Kaffernlandes”. Hier riep een profeet, die beweerde van de doden te zijn
opgestaan, zijn volgelingen op al hun maïs en kaffer-koren te vernietigen en
hun vee af te slachten en grote schuren en kralen te bouwen, die in de komende
heilstaat tienvoudig gevuld zouden worden. Toen de gehele voorraad
voedsel was vernietigd en de gehele veestapel van 400.000 stuks vee was
afgeslacht, brak een hongersnood uit, waardoor naar schatting 40.000 mensen
omkwamen.
Al spoedig werden deze bewegingen ook door zendelingen en missionarissen
bestudeerd, omdat ze dikwijls hun ideologisch uitgangspunt bleken te
hebben in christelijke voorstellingen van de wederkomst van Christus en in
de prediking van het Koninkrijk der hemelen.
Dr. Kamma beschrijft in zijn dissertatie over de Messiaanse Koreri-bewegingen
op Nieuw-Guinea hoe de mythen van wederkerende heilbrengers
door de Papoea’s duidelijk met de prediking van het Evangelie in verband
werden gebracht. Jezus is voor hen dezelfde als hun voorvader Manggundi.
De naam Jezus werd door hen volksmythologisch vertaald als: groot door de
moederborst, de borst van de moeder namelijk die volgens hun mythen door
de machtige vrucht Manarmakeris getroffen werd.
Vaak worden zulke bewegingen ook beheerst door wantrouwen jegens de
zendelingen of de blanken in het algemeen, die, volgens de inheemsen, het
geheim van het verkrijgen van grote rijkdommen voor zichzelf willen behouden.
Sundkler beschrijft in zijn publicaties over de Bantu-profeten van Zuid-
Afrika, dat de Bantu’s zich bedrogen gevoelden toen de door de zendelingen
213