F:\Wpdocs\WZOK\Kleine Reeks\Bundel Bergema\BundelBergema ...

208www.cgfdejong.nl
vele antirevolutionairen dat er sprake was van opportunisme. Bergema
benadrukte dat de koerswijziging juist voortvloeide uit de antirevolutionaire
beginselen. Hij noemde in dit verband het “Beginselprogramma” van 1961
en het “Program van Actie” van 1963. Beide zijn een voorbeeld van een
voortgaan op de oude antirevolutionaire lijn.
Opmerkelijk was ook dat Bergema betoogde dat het begrip “revolutie” op
zich niet iets verkeerds is. “Het hangt er vanaf waartegen. Revolutie is de
weg die we moeten gaan tegen bepaalde situaties die in strijd zijn met Gods
woord”. Het begrip “revolutie”, zoals dit later in de bevrijdingstheologie
gebruikt werd, zou in ARP-kring dan ook weerklank krijgen.
Zoals al eerder gezegd werd, is Bergema loyaal gebleven aan de ARP; het
zal hem dan ook zeker goed hebben gedaan dat hij in de kring van het Partij-
Convent vrijuit over zijn visie kon spreken. Een visie die consistent was, al
heeft Bergema zelf ook een bepaalde ontwikkeling doorgemaakt.
Mede door zijn visie op ras en nationalisme in Indonesië, op zin en bedoeling
van de koloniale politiek, heeft hij in gereformeerde zendingskringen in
Nederland een basis gelegd voor nieuwe inzichten. In een later stadium heeft
hij samen met Bruins Slot, Berghuis en anderen een wezenlijke bijdrage
geleverd aan een evangelisch geïnspireerde AR-politiek.
Bergema nam in het najaar van 1968 afscheid van de Theologische Hogeschool
in Kampen. Berghuis was verhinderd daarbij aanwezig te zijn; hij
schreef Bergema een brief, waarin hij zijn waardering uitsprak voor wat hij
had gedaan voor de ARP. Tot slot een citaat uit die brief:
Voor mij – en ik denk ook voor jou – is het hoogtepunt in onze contacten
geweest de bespreking in 1961 met geestverwante Indonesiërs. Die
bespreking heeft, mede gelet op mijn bezoek van ’61 aan N. Guinea, de
doorslag gegeven voor de koerswijziging van de ARP in deze zo dramatische
affaire. ... Een maand geleden ben ik met de Nederlandse parlementaire
delegatie naar Indonesië geweest. Dit bezoek heeft mij zeer
geboeid. De politieke koerswijziging is voor mij toen bevestigd. Wij zijn
als Nederlanders hartelijk welkom in Indonesië en West-Irian heeft geen
alternatief. ... Dat jij ondanks alle officiële meningsverschillen – en dat
raakt dus niet mijn persoonlijke inzichten sinds vele jaren – de ARP
trouw bent gebleven en niet alleen passief, maar ook actief bent blijven
meedoen heb ik in hoge mate gewaardeerd. 25
25 W.P. Berghuis aan H. Bergema, 3/10/1968. Geschreven ter gelegenheid van Bergema’s afscheid
als hoogleraar in Kampen; in particuliere collectie mevr. I. Bergema.