F:\Wpdocs\WZOK\Kleine Reeks\Bundel Bergema\BundelBergema ...

198www.cgfdejong.nl
bepaalde interpretatie van het akkoord (het “aangeklede Linggajati”), die
Indonesië echter niet erkende. De Republiek wenste zich als soevereine staat
te gedragen. Voorlopig berustte de Nederlandse regering daarin; in maart
1947 werd “Linggajati” geratificeerd (het “naakte Linggajati”). De uitvoering
ervan gaf echter opnieuw problemen ten gevolge waarvan de Nederlandse
overheid in juli 1947 de onderhandelingen afbrak. Een en ander
leidde op 20 juli tot de eerste politionele actie. Aanvankelijk leek die een
succes te worden, maar op 4 augustus 1947 werd de actie onder internationale
druk beëindigd.
Opnieuw ‘ongehoorzaamheid’ van zendingswerkers
Hoewel de generale synode van de GKN te Zwolle van 1946/1947 opgeroepen
had geen politieke uitspraken te doen, gaf op 1 augustus 1947 – de
eerste politionele actie was nog gaande! – een aantal zendingsmensen opnieuw
een verklaring uit. Zij spraken hun diepe bezorgdheid uit over de
gebeurtenissen in Indonesië. Onder meer vroegen zij het Nederlandse volk
begrip te hebben voor de aarzelingen van de Republiek om de Linggajatiovereenkomst
te aanvaarden en uit te voeren. Met name verweten ze de
christenen in Nederland te weinig oog te hebben voor de gewijzigde verhoudingen
tussen Oost en West. Het manifest riep de Nederlandse overheid op
de onderhandelingen te hervatten. 10
Een stroom van reacties barstte los! Trouw nam de verklaring in haar geheel
over, gevolgd door een zeer afkeurend commentaar (o.m.: “... Deze mensen
steunen de revolutie en ondermijnen het gezag”. 11 Vooral F.L. Bakker en A.
Pos, beiden lid van het Zendingsdeputaatschap, werd het kwalijk genomen
dat zij instemden met deze verklaring.
Een andere belangrijke verklaring, opgesteld door dr. H. Bergema (rector
van de Theologische School te Makassar), F. de Boer en A. Oskamp (beiden
predikant van de Protestantse Kerk in Makassar), volgde op 25 augustus
1947: “Critiek en verantwoording”. Dit stuk werd echter niet gepubliceerd,
maar rechtstreeks naar het Zendingscentrum in Baarn gestuurd; de auteurs
wilden namelijk de verwarring in gereformeerde en hervormde kring niet
nog groter maken dan ze al was. Hoewel zij zich in grote lijnen achter de
verklaring van de zendingsmensen stelden, hadden zij deze niet ondertekend,
10 “Het gewapend conflict in Indonesië; een verklaring en een oproep”, Jakarta: Zendingsconsulaat,
1 augustus 1947; in Nederland verschenen in In de Waagschaal, aug. 1947.
11 Trouw, 21/8/1947.