F:\Wpdocs\WZOK\Kleine Reeks\Bundel Bergema\BundelBergema ...

www.cgfdejong.nl
namen van veertien zendingsmensen die adhesie betuigden. De auteur
vergeleek het onafhankelijkheidsstreven van de Indonesiërs met de Amerikaanse
Vrijheidsoorlog; de antirevolutionairen erkenden deze oorlog als
legitiem. Het Generale Zendingsdeputaatschap betreurde de uitspraken van
Van den Brink. De gereformeerde synode durfde zich niet bij het zendingsstandpunt
aan te sluiten, bevreesd voor een botsing met de ARP (het conflict
rond de Vrijmaking had ook al zo veel commotie teweeg gebracht!). De
synode schreef de Indonesische Gereformeerde Kerken wel een brief, waarin
zij in algemene bewoordingen haar verbondenheid met deze kerken uitsprak.
De kerken in Nederland werden gemaand zich te onthouden van politieke
uitspraken. Het Zendingsdeputaatschap stelde zich in het vervolg dan ook
terughoudender op.
J. Verkuyl (1908-2001) – die Van den Brinks zienswijze deelde – kreeg van
luitenant gouverneur-generaal dr. H.J. van Mook de opdracht naar Nederland
te gaan om te trachten de ARP en CHU te bewegen hun oppositie tegen zijn
beleid op te geven (mei 1946). De onderhandelingen op de Hoge Veluwe
(april 1946) tussen vertegenwoordigers van de Nederlandse overheid en de
Republik Indonesia waren vlak daarvoor mislukt. Vooral het standpunt van
Jan Schouten: “gezag is gezag en rebel is rebel” vond Verkuyl te simplistisch.
Verder schreef Verkuyl tijdens zijn “verzoeningsreis” onder meer de
brochure: De achtergrond van het Indonesische vraagstuk; had hij een
diepgaand gesprek met Koningin Wilhelmina en voerde hij overleg met
kerkelijke en politieke leiders.
Bruins Slot schreef in Trouw als reactie op Verkuyls activiteiten dat men
“het tafelkleed met de denkbeelden als die van Verkuyl radicaal moest doorsnijden”.
9 Het was duidelijk: de verzoeningsreis was niet gelukt. De leiding
van de ARP bleef het principieel oneens met het standpunt dat de zendingsmensen
ten opzichte van de koloniale politiek innamen.
Linggajati-overeenkomst november 1946
Inmiddels werd op 15 november 1946 een eerste politieke overeenkomst
tussen de Nederlandse regering en Soekarno’s Republiek gesloten. Nederland
erkende de facto het gezag van de Republiek over Java, Madura en
Sumatra. De Republiek zou een deelstaat zijn van de op te richten Verenigde
Staten van Indonesië, die met Nederland een unie zouden vormen met
Koningin Wilhelmina – in symbolische zin – als staats-hoofd. De Tweede
Kamer gaf via een motie van Romme en Van der Goes van Naters een
9 Trouw, 14/10/1946.
197