F:\Wpdocs\WZOK\Kleine Reeks\Bundel Bergema\BundelBergema ...

www.cgfdejong.nl
doven van allerlei politieke brandjes die door parlementsleden als Mononutu
en Mochtar Luthfi werden gesticht en door de pers gretig werden aangewakkerd.
Op nationaal vlak gingen de voorbereidingen voor de vorming van een
federatie gestaag door. De vraag was alleen wat voor soort federatie er
komen moest. Oost-Indonesië benoemde een aantal afgevaardigden voor de
door de Voorlopige Federale Regering belegde “grote” Bandung-conferentie
(geopend 27 mei 1948), die zowel vertrouwensmannen van hun gebied
waren als geschikt om aan staatsvormend werk te kunnen deelnemen. Ten
aanzien van de internationale (i.e. Australische en Amerikaanse) initiatieven
ten aanzien van het conflict tussen Nederland en Indonesië, genomen via de
VN-Commissie van Goede Diensten, nam Oost-Indonesië een neutrale en
afwachtende houding aan, ondanks Mononutu’s aandringen een actievere rol
te spelen en mee te werken met het Cochran-plan. Dat plan behelsde de
snelle vorming van een overgangsregering voor de federale staat-in-wording
als tegenwicht tegen de door de Nederlanders op 9 maart 1948 gevormde
Voorlopige Federale Regering. 116
Anak Agung had andere plannen. Hij ging met de door hem (en door de
minister-president van de Deelstaat Pasundan) geïnitieerde “kleine” Bandung-conferentie
(8-17 juli 1948), waar dertien daerah en negara bijeenwaren,
vooreerst door op het federale pad, zij het op een manier die niet de lijn-
Van Mook volgde, doch een derde, Indonesische weg zocht tussen het
Nederlandse model van een federale staat enerzijds en de republikeinse
eenheidsstaat anderzijds. 117
Het vervolg valt buiten het bestek van dit artikel. Anders dan Mononutu was
Bergema, toch een der leiders van de grootste fractie, niet betrokken bij de
Bandung-conferenties, al zal hij met de uitkomst niet ontevreden geweest
zijn. Dat hij er niet bij betrokken was, zal ongetwijfeld te maken hebben
gehad met het feit dat Anak Agung het initiatief van Van Mook trachtte over
te nemen en buiten hem om een federale regering trachtte te vormen, waarbij
hij de idee van een unie met Nederland over boord zette. Daarbij kon hij
Bergema, nog steeds een voorstander van de Unie, niet gebruiken. Wat
116 Journaal Bergema, 14 juli 1948. Anak Agung, Twenty years, 43-44. Ook op dit belangrijke
punt werkte Oost-Indonesië niet samen met de Republiek, zie noot 31. Bank, Katholieken,
358.
117 De tekst van de hier aangenomen resolutie (gedat. 15 juli 1948), die de onmiddellijke
vorming van een voorlopige federale regering als voorloper van een federale regering van
de vrije en onafhankelijke Verenigde Staten van Indonesië voorstelde, in: Anak Agung,
Negara Indonesia Timur, Bijlage III. Deze resolutie, die aan Van Mook werd aangeboden
en hem zeer ontstemde, was grotendeels van Anak Agung afkomstig.
169