F:\Wpdocs\WZOK\Kleine Reeks\Bundel Bergema\BundelBergema ...

168www.cgfdejong.nl
de Republiek i.v.m. onze bevindingen, tezamen met Mononutu. ... Over het
algemeen was ons oordeel gunstig, op enkele uitzonderingen na. Er stond ’s
avonds een kort verslag van wat op deze conferentie was opgemerkt in de
krant”. Die uitzonderingen hadden voornamelijk betrekking op de positie
van de etnische minderheden, doch hij liet tevens doorschemeren dat hij de
broze betrekkingen van de deelstaat met de Republiek hiervoor niet op het
spel wilde zetten. Daarvoor waren de belangen te groot. 114
Als gevolg van de goodwill missie veranderde het politieke landschap in
Oost-Indonesië aanzienlijk. Door de pro-federatieverklaring van de Republiek
van 8 januari 1948, die mede bedoeld was om het – vanuit propagandistisch
oogpunt door de Republiek gewenste – delegatiebezoek niet in
gevaar te brengen, kreeg de federatiegedachte in Oost-Indonesië een krachtige
stimulans. De progressieve en nationalistische fracties in het parlement
verloren veel aanhang. Een deel daarvan sloot zich aan bij de Federalistische
Democratische Fractie van Bergema, een ander deel een op het federalisme
gebaseerde nieuwe fractie oprichtte. Anderzijds speelde de federatiegedachte
op Java nauwelijks een serieuze rol in het politieke denken. Dankzij de
“meesterlijke zet” van Anak Agung was het verschil in politieke oriëntatie
tussen Republiek en de Deelstaat Oost-Indonesië groter dan ooit te voren.
Het kabinet-Anak Agung (dec. 1947-dec. 1949). Vervolg
Dankzij de verschuiving in het parlement ten gunste van het federalisme
verliep het parlementaire jaar 1948 aanzienlijk rustiger dan het voorafgaande
jaar. Als een der voorzitters van de Federalistische Democratische Fractie
behoorde Bergema in 1948 tot de invloedrijkste leden van het parlement. Hij
had zitting in de meeste secties en bepaalde zo mede de koers van de Oost-
Indonesische politiek. Nu door de verschoven machtsverhoudingen binnen
het parlement de kabinetscrises voorbij waren, gaven de parlementariërs hun
tijd en energie aan wetgeving. Die betrof de meest uiteenlopende zaken, van
begrotingzaken en belastingkwesties tot aan allerlei bestuurlijke aangelegenheden
en de nieuwe grondwet, waarbij de zeer gevoeligliggende godsdienstparagraaf
de meeste tijd vergde. 115 Daarnaast had men de handen vol aan het
114 Journaal Bergema, 17 mrt 1948.
115 Zie hierover: Chr.G.F. de Jong, “Godsdienst en staat in de Negara Indonesia Timur. De
godsdienstkwestie in het Voorlopige Parlement van de Deelstaat Oost-Indonesië (1949),
nader toegelicht aan de situatie op Bali”, in Documentatieblad voor de Geschiedenis van
de Nederlandse Zending en Overzeese Kerken, 1/2 (1994) 44-82.