F:\Wpdocs\WZOK\Kleine Reeks\Bundel Bergema\BundelBergema ...

160www.cgfdejong.nl
Intermezzo: De delegatie naar Yogyakarta
Wat eraan voorafging: de strijd om de federatie
Op 29 april 1947, een week na de opening van het parlement, werd voor de
eerste maal via een motie voorgesteld een goodwill missie van Oost-Indonesië
naar Yogyakarta te zenden. Bij zijn bezoek aan Makassar gaf Schermerhorn
hieraan zijn goedkeuring en drong er bij Nadjamoedin op aan een zo
sterk mogelijke delegatie samen te stellen. 92 Hierop liet men het onderwerp
rusten, doch op 2 december van dat jaar kwam het opnieuw aan de orde
middels een motie van de Balinees Made Mendra van de progressieve
fractie. De achtergrond van de missie was dat het parlement in meerderheid
van oordeel was dat de deelname van Oost-Indonesië aan een federale
republiek diende af te hangen van de vraag of Soekarno’s Republiek meedeed.
En zo ja, dan wilde men weten hoe de Republiek de eigen positie en
die der overige deelstaten binnen de federatie bezag. En of de Republiek de
overige deelstaten eigenlijk wel erkende. 93 Een toekomst van Oost-Indonesië
buiten de federatieve staat vereiste een ander regeringsbeleid dan een toekomst
erbinnen. Het was derhalve zaak op de kortst mogelijke termijn met
de Republiek in verbinding te treden.
Minister-president Anak Agung steunde het voorstel van een missie, en
verraste bij een bezoek aan Jakarta in december 1947 vriend en vijand door
Van Mook te laten weten dat als Yogyakarta niet meedeed met de federatie,
Oost-Indonesië ook niet mee zou doen. Anak Agung betoogde bij die gelegenheid
eerder te denken in termen van een Indonesische bondsstaat met een
sterk gecentraliseerd gezag dan aan een federale statenbond. Mononutu en
enkele anderen steunden dit en betoogden dat de “persatoean bangsa Indonesia”
(“eenheid van het volk van Indonesië”) voorop diende te staan: geen
toekomst zonder de Republiek. Mononutu benadrukte dat eventuele staatsrechtelijke
verschillen tussen de deelstaten zijns inziens niets afdeden aan de
dieper liggende eenheid van de “kemanoesiaan Indonesia” (Indonesische
menselijkheid of menswaardigheid), die “sedarah” (één van bloed) en “setanahair”
(één van vaderland) was, waarmee hij het tot hun recht laten komen
van de minderheden – een der dragende ideeën der federatiegedachte – naar
het tweede plan schoof, iets dat hem regelmatig werd verweten. 94 Dat de
92 Het dagboek van Schermerhorn, II, 467.
93 Nog in het januarinummer van 1948 van Kesatuan, een bekend republikeins blad in die
dagen, werd geen rekening gehouden met de erkenning van de overige deelstaten door de
Republiek.
94 Zie bv. Journaal Bergema, 18 febr. 1948.