F:\Wpdocs\WZOK\Kleine Reeks\Bundel Bergema\BundelBergema ...
F:\Wpdocs\WZOK\Kleine Reeks\Bundel Bergema\BundelBergema ... F:\Wpdocs\WZOK\Kleine Reeks\Bundel Bergema\BundelBergema ...
16www.cgfdejong.nl Meteen na aankomst pakte Henny zijn doctoraalstudie op en nog in hetzelfde jaar 1936 deed hij cum laude het doctoraal examen. Daarna richtte hij zich op zijn promotie. Het was een enorme inspanning zijn proefschrift De boom des levens in Schrift en Historie op tijd af te krijgen. Henny moest de promotie een paar keer uitstellen, vanwege zijn oude maagkwaal. Gelukkig hielpen twee van zijn neven, Gerben en Piet Visser, hem bij het correctiewerk. Een precisiewerk, want het aantal voetnoten was groot. Beiden waren paranimf en één van hen viel tijdens de promotie, vanwege vermoeidheid, prompt flauw. De belangstelling voor de promotie was groot. De kosten waren voor deze promotie niet alleen figuurlijk, maar ook letterlijk hoog. Op Sumba moesten de drukkosten nog worden afbetaald. Maar dat ging vrij vlot, want zoals Jitske zei: op Sumba was toch nauwelijks wat te koop, dus je kon goed sparen. Henny beëindigde vervolgens zijn dienstverband met de zendende kerken van Friesland en hield een afscheidspreek in Heeg. Daarna deed hij zijn intredepreek in Nijverdal, de zendende kerk voor Sumba. Hij dankte de kerken dat hij had mogen promoveren. Vijf dagen na de promotie vertrokken Henny, Jitske en hun vier kinderen – Jitske had in de verlofperiode hun vierde kind (de vertelster van deze levensgeschiedenis) gekregen – weer met de Johan van Oldenbarnevelt naar Batavia om vandaar uit naar Sumba te gaan. Sumba: 1938-1942 Van de aankomst op Sumba bestaat een leuk verslag van Jitske, dat aangeeft hoe primitief het in die tijd nog was. Omdat er geen haven was, moesten de schepen van de KPM op de rede blijven liggen. Je moest om aan land te komen via een wiebelige trap in een bootje stappen. Bij slecht weer was dat een heel karwei. Daarna moest je op het goede moment, als de prauw de grond raakte, eruit springen – het strand op. Jitske raadde de zendingsvrouwen aan om bij aankomst oude schoenen aan te doen. Voor de kinderen was Sumba een paradijs. Ze konden naar hartelust buiten spelen. Er waren weinig blanke kinderen op Sumba; ze werden met veel aandacht en liefde omringd. Als er bijvoorbeeld één jarig was, kwamen alle studenten de jarige toezingen. De stoel van de jarige werd versierd en je mocht een eigen programma kiezen voor die dag. De vrijheid was groot. Wel leerden ze veel dingen die onmogelijk in Nederland toepasbaar waren. Bijvoorbeeld via achterwerk en staart op een karbouw klimmen; of sprinkhanen vangen, aan een rietje rijgen en dan op een houtskoolvuurtje bakken.
www.cgfdejong.nl Voor Jitske was de Sumba-tijd zwaar. Ze kreeg haar vijfde kind: Betty. Ze gaf de kinderen les en had ook nog de leiding over de huishouding – een enorm werk. Het eerste jaar waren er 21 theologiestudenten. Zij woonden in een internaat verbonden aan de Theologische School. Verder waren er gemiddeld steeds tien anak piara. Dit waren meisjes die een opleiding volgden en intern waren, evenals de studenten. Deze opleiding verzorgde Jits: hygiëne, kinderverzorging, huishouding, naaien, borduren en koken. De zendingspost in Karuni was min of meer een autarkische gemeenschap. Er waren paarden, varkens, kippen en een groentetuin. Dat gaf veel werk. Henny en Jits hadden bovendien veel last van malaria en andere tropische ziekten en Henny kreeg op Sumba weer last van zijn hart. Voor Jitske was het een moeilijke en eenzame tijd. Ze raakte overspannen, maar na een paar maanden op Java doorgebracht te hebben, knapte ze gelukkig op. Er zouden echter zwaardere tijden volgen. Henny schreef in 1940 een verslag over de lectuurdienst als zendingsmiddel in Indië. In dit verslag stonden door de oorlogsdreiging opvallend eschatologische verwachtingen. Hij schreef: “Hoe meer wij het einde der wereldgeschiedenis naderen, hoe meer deze grondtegenstelling [d.w.z. tussen degenen die Jezus aanvaarden en degenen die dat niet doen] zich zal toespitsen en verdiepen. Vele teekenen wijzen er op, dat wij leven in dit laatste stadium der wereldgeschiedenis. Hoe lang dit stadium zal duren, weten wij niet”. Oorlog Sumba was wel in een uithoek van de wereld, maar Henny en Jits hielden zich goed op de hoogte. Ze bereidden zich op de oorlog voor door rijstvoorraden aan te leggen. Per slot was Sumba een arm eiland en met al deze studenten waren er heel wat monden te vullen. Op Sumba had het Binnenlands Bestuur een klein vliegveld aan laten leggen, ook al dacht men niet dat de Japanners naar deze afgelegen eilanden zouden komen. Enige voorboden van oorlogshandelingen waren er al geweest. Vanaf de zendingspost Karuni, gelegen op een heuvel, kon men de oorlogsbodems zien varen die naar Australië uitweken. Bij een schermutseling met de Japanners werden twee (of drie) Nederlandse schepen in Straat Sumba door torpedo’s getroffen en in de grond geboord. Dit was alles goed te zien – de strepen in het water van de torpedo’s en het zinken van de schepen. Al eerder waren twee vliegtuigen op Sumba verongelukt. Eén in zee, een Australisch toestel, en één op het land, een Amerikaans toestel. De Australiers waren gruwelijk verbrand door de zon en het zoute water en spoelden 17
- Page 1 and 2: www.cgfdejong.nl Een rechtvaardig m
- Page 3 and 4: www.cgfdejong.nl Inhoud Verantwoord
- Page 5 and 6: Verantwoording Als lerares in ruste
- Page 7 and 8: Woord vooraf D.C. Mulder Het doet m
- Page 9 and 10: Introductie Hendrik Bergema, 1902-1
- Page 11 and 12: www.cgfdejong.nl open en gemakkelij
- Page 13 and 14: www.cgfdejong.nl pelen met name van
- Page 15: www.cgfdejong.nl thema van de wajan
- Page 19 and 20: www.cgfdejong.nl Jitske en de kinde
- Page 21 and 22: www.cgfdejong.nl In Makassar liepen
- Page 23 and 24: www.cgfdejong.nl Henny ging meteen
- Page 25 and 26: www.cgfdejong.nl over: “de weerba
- Page 27 and 28: www.cgfdejong.nl Het was weer goed
- Page 29 and 30: www.cgfdejong.nl resultaat was dat
- Page 31 and 32: www.cgfdejong.nl gedacht over deze
- Page 33 and 34: www.cgfdejong.nl Verder bleef hij z
- Page 35 and 36: Dansen om de levensboom. Hendrik Be
- Page 37 and 38: www.cgfdejong.nl schap” daarenteg
- Page 39 and 40: www.cgfdejong.nl ren: de koers staa
- Page 41 and 42: www.cgfdejong.nl materiaal over de
- Page 43 and 44: www.cgfdejong.nl naar de letter cor
- Page 45 and 46: www.cgfdejong.nl dacht te vragen vo
- Page 47 and 48: www.cgfdejong.nl Aan het eind van z
- Page 49 and 50: www.cgfdejong.nl nam om aan dit com
- Page 51 and 52: www.cgfdejong.nl meerde Kerken in N
- Page 53 and 54: www.cgfdejong.nl meegemaakt, maar n
- Page 55 and 56: www.cgfdejong.nl de spanningen in h
- Page 57 and 58: www.cgfdejong.nl Uit Keboemen, vert
- Page 59 and 60: www.cgfdejong.nl monotheïstische g
- Page 61 and 62: www.cgfdejong.nl wil zeggen dat Jez
- Page 63 and 64: Inleiding Henny Bergema als mission
- Page 65 and 66: www.cgfdejong.nl maar ook toen kond
16www.cgfdejong.nl<br />
Meteen na aankomst pakte Henny zijn doctoraalstudie op en nog in hetzelfde<br />
jaar 1936 deed hij cum laude het doctoraal examen. Daarna richtte hij zich<br />
op zijn promotie. Het was een enorme inspanning zijn proefschrift De boom<br />
des levens in Schrift en Historie op tijd af te krijgen. Henny moest de promotie<br />
een paar keer uitstellen, vanwege zijn oude maagkwaal.<br />
Gelukkig hielpen twee van zijn neven, Gerben en Piet Visser, hem bij het<br />
correctiewerk. Een precisiewerk, want het aantal voetnoten was groot.<br />
Beiden waren paranimf en één van hen viel tijdens de promotie, vanwege<br />
vermoeidheid, prompt flauw. De belangstelling voor de promotie was groot.<br />
De kosten waren voor deze promotie niet alleen figuurlijk, maar ook letterlijk<br />
hoog. Op Sumba moesten de drukkosten nog worden afbetaald. Maar dat<br />
ging vrij vlot, want zoals Jitske zei: op Sumba was toch nauwelijks wat te<br />
koop, dus je kon goed sparen.<br />
Henny beëindigde vervolgens zijn dienstverband met de zendende kerken<br />
van Friesland en hield een afscheidspreek in Heeg. Daarna deed hij zijn<br />
intredepreek in Nijverdal, de zendende kerk voor Sumba. Hij dankte de<br />
kerken dat hij had mogen promoveren.<br />
Vijf dagen na de promotie vertrokken Henny, Jitske en hun vier kinderen –<br />
Jitske had in de verlofperiode hun vierde kind (de vertelster van deze levensgeschiedenis)<br />
gekregen – weer met de Johan van Oldenbarnevelt naar Batavia<br />
om vandaar uit naar Sumba te gaan.<br />
Sumba: 1938-1942<br />
Van de aankomst op Sumba bestaat een leuk verslag van Jitske, dat aangeeft<br />
hoe primitief het in die tijd nog was. Omdat er geen haven was, moesten de<br />
schepen van de KPM op de rede blijven liggen. Je moest om aan land te<br />
komen via een wiebelige trap in een bootje stappen. Bij slecht weer was dat<br />
een heel karwei. Daarna moest je op het goede moment, als de prauw de<br />
grond raakte, eruit springen – het strand op. Jitske raadde de zendingsvrouwen<br />
aan om bij aankomst oude schoenen aan te doen.<br />
Voor de kinderen was Sumba een paradijs. Ze konden naar hartelust buiten<br />
spelen. Er waren weinig blanke kinderen op Sumba; ze werden met veel<br />
aandacht en liefde omringd. Als er bijvoorbeeld één jarig was, kwamen alle<br />
studenten de jarige toezingen. De stoel van de jarige werd versierd en je<br />
mocht een eigen programma kiezen voor die dag. De vrijheid was groot. Wel<br />
leerden ze veel dingen die onmogelijk in Nederland toepasbaar waren.<br />
Bijvoorbeeld via achterwerk en staart op een karbouw klimmen; of sprinkhanen<br />
vangen, aan een rietje rijgen en dan op een houtskoolvuurtje bakken.