F:\Wpdocs\WZOK\Kleine Reeks\Bundel Bergema\BundelBergema ...

www.cgfdejong.nl
De Federalistische Democratische Fractie
In mei 1948 slaagde Bergema erin zijn fractie, de Democratische Coalitie,
een programma te geven waarin de federatiegedachte stevig verankerd lag.
Hij stelde dat zelf op, mede aan de hand van het ARP-programma, wat onder
meer betekende dat termen als “natuurrechtelijk” en “zelfbeschikkingsrecht”
er niet in voorkwamen, doch de federale staatsvorm en de nauwe band van
Indonesië met Nederland een prominente plaats hadden. 90 Het ging hem niet
zozeer om de vorming van een nieuwe politieke partij, maar om het creëren
van een hechte basis van samenwerking voor de fractie in het parlement.
Tevens werd de naam van de Coalitie veranderd in Federalistische Democratische
Fractie. Dat er thans, in tegenstelling tot een jaar eerder, wel voldoende
steun te vinden was voor een specifiek programma, had als belangrijkste
oorzaak de plotselinge opbloei van de federatiegedachte en de groei van de
fractie. Ten gevolge van de verklaring van de Republiek van 8 januari 1948,
die een koerswijziging van de Republiek ten gunste van de federatiegedachte
en de toekomstige samenwerking met Nederland leek in te houden, won het
federalisme in Oost-Indonesië sterk aan populariteit. Een tiental leden van de
nationalistische en progressieve fracties in het parlement, onder wie Abdoel
Hamid, verlieten hun fracties. Van hen richtten sommigen een nieuwe,
federalistische fractie op, terwijl de meesten zich aansloten bij Bergema’s
Federalistische Democratische Fractie. Deze werd daarmee veruit de grootste
fractie in het parlement. 91
Deze plotselinge aardverschuiving in de politieke verhoudingen in Oost-
Indonesië werd veroorzaakt door zowel ontwikkelingen op nationaal niveau
als het bezoek van een delegatie van het parlement te Makassar aan de
Republiek.
90 Bergema’s programma had vier grondslagen: 1. nationalisme (zoals uiteengezet op p. 134
van dit artikel), 2. democratie volgens het one-man-one-vote-beginsel (waarbij ook de
positie van de zelfbestuurders werd erkend en vastgelegd), 3. samenwerking tussen de
verschillende bevolkingsgroepen op basis van gelijkwaardigheid, en 4. federalisme. Intern
betekende dit autonomie èn eenheid, als staatsvorm de Negara Indonesia Serikat, terwijl
de betrekkingen met Nederland vorm kregen binnen de Ned.-Indon. Unie. Het grootste
bezwaar van veel Indonesische leden van de Federalistische Democratische Fractie was de
voorgenomen Unie met Nederland, doch uiteindelijk gingen zij ook hiermee akkoord.
Journaal Bergema, 9-12 mei 1948.
91 Voor een aantal andere Indonesische parlementsleden, dat de progressieve en nationalistische
fracties verliet, was de door de Federalistische Democratische Fractie beoogde
samenwerking met de Nederlanders binnen een Unie een onoverkomelijk bezwaar om zich
daarbij aan te sluiten. Ze richtten een nieuwe federalistische fractie op, waarvan het
lidmaatschap niet openstond voor Nederlanders en IEV’ers. Bergema betreurde dit laatste
maar had er wel begrip voor. Journaal Bergema, 7, 10-13 mei 1948.
159