F:\Wpdocs\WZOK\Kleine Reeks\Bundel Bergema\BundelBergema ...

154www.cgfdejong.nl
Immers, de banden tussen de Grote Oost en Nederland waren sinds J.P.
Coen’s inname van Banda, bijna drieëneenhalve eeuw eerder, altijd zeer
nauw geweest, zo betoogde Pupella. 81 Hun voorkeur ging daarom uit naar
een afspiegelingskabinet.
Bergema weigerde evenwel een al snel ingediende motie van wantrouwen –
een gebruik dat zich voltrok bij het aantreden van elk nieuw kabinet – tegen
het eerste kabinet te steunen, waarbij het grootste deel der “regeringspartij”
hem volgde. Oost-Indonesië had volgens hem nauwelijks geschikte
gematigd-islamitische kandidaten voor de post van minister, laat staan voor
die van minister-president. Bovendien, vroeg Hamelink zich af, wie had
tijdens de bezetting niet gecollaboreerd of voor de Japanners gewerkt? Wie
was niet corrupt? En wie had niets te verbergen? Werd er niet op leven en
dood gevochten om hoge functies? 82 Zelfs de door velen hooggeachte Kiyai
Hadji Mochtar Luthfi, regeringsadviseur voor islamitische zaken te Makassar
en invloedrijk parlementslid, onthulde in mei 1947 plotseling dat hij van
1934 tot 1943 in Boven-Digoel, een berucht strafkamp op Nieuw-Guinea,
had gezeten. Er waren begin mei 1947 welbeschouwd slechts twee kandidaten
voor de functie van minister-president die Nadjamoedin zouden
kunnen vervangen: Tadjoedin Noor en Binol. 83 Maar Tadjoedin Noor verbleef
regelmatig in Yogyakarta en een door hem geleid kabinet zouden
vrijwel zeker een sterk republikeins accent krijgen, terwijl Binol, hoewel op
dat moment eerste plaatsvervangend parlementsvoorzitter, als bestuurder
ongeschikt was – Bergema vond hem een “dazer”. 84
In samenwerking met parlementsvoorzitter Tadjoedin Noor, die de stemming
over een motie van wantrouwen tegen de regering op de lange baan schoof,
wist men, afgezien van een door een motie van Rotti van 22 mei afgedwongen
verbreding van het kabinet met enkele leden van de “oppositie” (waarbij
nota bene aan Bergema werd gedacht), het (tweede) kabinet-Nadjamoedin
tot 20 september 1947 in het zadel te houden. Een onverwacht slachtoffer
hierbij was de parlementsvoorzitter zelf. Die werd vervangen door Moeham-
81 Journaal Bergema, 1 mei 1947. Over E.U. Pupella (geb. 1910 te Ambon), voor de oorlog
lid van de Sarekat Ambon, zie Chauvel, Nationalists, s.v.
82 Zie bijv. de pogingen die gedaan werden om het kamervoorzitterschap te verwerven of
anderen de weg daarheen te blokkeren, Journaal Bergema, 31 mei 1947.
83 Een naam die genoemd werd als mogelijke kabinetsformateur was die van de Manadonees
L.N. Palar (volgens Bergema een communist). Palar was Tweede Kamerlid voor de Partij
van de Arbeid en voorstander van zo spoedig mogelijke onafhankelijkheid van Indonesië.
Journaal Bergema, 14 mei 1947. L. de Jong, Het Koninkrijk der Nederlanden in de Tweede
Wereldoorlog, 11a (‘s-Gravenhage: SDU, 1984) 401.
84 Journaal Bergema, 2 mei 1947.