F:\Wpdocs\WZOK\Kleine Reeks\Bundel Bergema\BundelBergema ...

152www.cgfdejong.nl
politieke achterban, en de CHU in de Tweede Kamer in Den Haag zeker niet
ongegrond was. 74
Nog afwijzender op Bergema’s voorstellen reageerden I.H. Doko, 75 Tatengkeng,
Mononutu, de jurist mr. S.S. Pelengkahu 76 en de benoemde afgevaardigde
namens Ambon R.J. Metekohy. Deze parlementsleden, en anderen met
hen, waren van oordeel dat lang niet alle politieke vragen vanuit het christelijke
beginsel bezien moesten of konden worden. Bovendien vonden ook zij
dat een politiek van de soort die Bergema voorstond tot onnodige polarisatie
zou leiden. Godsdienst moest buiten de dagelijkse politiek blijven. Dat
islamieten beide niet uit elkaar wisten te houden, was hun zaak, voor christenen
was dat geen reden om dezelfde fout te maken. Ze waren bang dat
“anderen zouden denken dat het christendom opium voor het nationalisme”
was, dat, behalve een bewijs dat men de ontwikkelingen in Europa goed
volgde, een verwijzing was naar de in brede kring levende visie op het
christendom als “agama Belanda”. 77 Eind april 1947 moest Bergema erkennen
dat op dat moment slechts over enkele zaken, en dan nog zaken van
overwegend technische aard, een gezamenlijk standpunt mogelijk was.
Met de bovenstaande schets, waaraan nog vele andere voorbeelden toegevoegd
zouden kunnen worden, is getracht een impressie te geven van de
gecompliceerde positie van Bergema in het parlement. Enerzijds realiseerde
hij zich dat er een aantal zaken was, waarin hij zich als Nederlander beter
niet kon mengen, zoals het wegstemmen van parlementsvoorzitter Tadjoedin
Noor (dat overigens tegen zijn zin gebeurde). Anderzijds had hij te maken
met de bij tijd en wijle diepe verdeeldheid binnen het protestants-christelijke
kamp, waarvan (afgezien van de Nederlanders en de leden van het IEV) zes
of zeven leden tot de “oppositie” behoorden en twaalf of dertien tot de
“regeringspartij”. Dit was voor hem een moeilijke situatie, want “op deze
74 Op 15 november 1946 kwamen Nederland en de Republiek te Linggajati de vorming
overeen van een Nederlands-Indonesische Unie als samenwerkingsverband tussen het
Koninkrijk der Nederlanden en de Verenigde Staten van Indonesië. De Tweede Kamer
aanvaardde deze overeenkomst in gewijzigde vorm op 20 december 1946. Onder meer de
ARP en de CHU stemden tegen. Bank, Katholieken, 228.
75 I.H. Doko; onderwijzer te Kupang; parlementslid namens Timor en Onderhorigheden;
1947-1948 secr. van het Ministerie van Voorlichting; 1948-1949 minister van Voorlichting.
Zie doc. 208 in Van den End, Gereformeerde Zending op Sumba. Vgl. I.H. Doko, Nusa
Tenggara Timur dalam kancah perjuangan kemerdekaan Indonesia. Bandung, 1975.
76 Pelengkahu (of Pelenkahu) was een Minahaser. Hij was ambtenaar van het Ministerie van
Onderwijs te Makassar en actief binnen de Raad van Kerken van Oost-Indonesië. Journaal
Bergema, 24 mei 1947.
77 Journaal Bergema, 1 mei 1947.