F:\Wpdocs\WZOK\Kleine Reeks\Bundel Bergema\BundelBergema ...

www.cgfdejong.nl
standpunt in. Met enkele geestverwanten, onder wie A. Rotti, 64 Th.M.H.
Janssens, 65 J. Raats 66 en R. Claproth, 67 vormde hij toen de “Nederlandse fractie”,
zoals men zichzelf noemde. De naam gaf zowel aan dat deze groep
geheel uit Nederlanders bestond als dat ze een typisch westers-democratisch
standpunt innam, namelijk dat het voldoende was wanneer een kabinet op
een meerderheid in het parlement kon rekenen. Dat standpunt stond tegenover
het principe van de musyawarah, dat wilde dat, zoals het parlement
zelf, het kabinet in zijn samenstelling alle stromingen in het volk moest
weerspiegelen; want pas dàn kon de regering besluiten nemen waar vrijwel
iedereen het mee eens was. Volgens de “Nederlandse fractie” echter was het
voldoende wanneer er tussen parlementsmeerderheid en kabinet een zekere
mate van “homogeniteit” en bereidheid tot het sluiten van compromissen
bestond. Ging het parlement met dit beginsel akkoord, dan wenste de “Nederlandse
fractie”, zoals men zelf zei, op zakelijke en staatsrechtelijk verantwoorde
gronden weerwerk te bieden – zeker in het begin, toen het kabinet-
Nadjamoedin nog maar net was aangetreden; later, als een stabiele staat
gegrondvest was, kon men wel weer zien. Volgens Bergema en zijn fractiegenoten
had de staat in dit tijdsgewricht van oplopende spanningen op Java
Nadjamoedin en diens goede relaties met het gematigde islamitische volksdeel
hard nodig. Want “wat ons behoort te leiden is niet of we gelijk krijgen
of als fractie de overwinning behalen, maar het heil van land en volk” – het
heil dan zoals Bergema en de zijnen dat zagen. 68
Hoe dit zij, dit pragmatische standpunt werd de “Nederlandse fractie” niet
altijd in dank afgenomen en leverde soms het verwijt op een stel jaknikkers
te zijn ten opzichte van de zittende regering. Geheel ongegrond was die
beschuldiging niet. Bergema en de zijnen bevonden zich gewoonlijk in het
kamp van de regering, niet in dat van de “oppositie”. In deze eerste maanden
noemde men hen de “regeringspartij”: dat deel van het parlement waarop het
kabinet-Nadjamoedin steunde en dat als “rechts” werd beschouwd – maar
dat naar Nederlandse maatstaven zeker niet was. Deze “regeringspartij”,
waarbij (meestal) ook de “middengroep” zich aansloot, telde omstreeks 38
64 A. Rotti; geb. 1908; zendingsopleiding te Oegstgeest; 1935 hulpprediker der Indische Kerk
te Kupang; 1942-1945 geïnterneerd; 1946-1948 lid parlement NIT; 1950 dir. YMCA te
Jakarta.
65 Controleur In- en Uitvoerrechten en Accijnzen te Manado.
66 Pater J. Raats behoorde tot de Congregatie van het Goddelijke Woord (SVD) en was professor
in de theologie aan het Groot-Seminarie te Ledalero op Flores.
67 President van de Weeskamer te Makassar en voorzitter van de Commissie voor Rechtsherstel.
68 Journaal Bergema, 18, 27 en 29 mei 1947.
149