F:\Wpdocs\WZOK\Kleine Reeks\Bundel Bergema\BundelBergema ...

144www.cgfdejong.nl
van ieders historische achtergrond en de plicht een politieke visie te ontwikkelen.
Verder wees hij op het gevaar van een “halve beschaving” die werd
veroorzaakt door gebrekkig onderwijs en oppervlakkige kennis van zaken.
Thema’s die hij in zijn lezingen en tijdens de parlementaire debatten aan de
orde stelde, waren opvoeding tot ootmoed, volksontwikkeling, burgerschapskunde,
historisch besef teneinde valse profeten geen kans te geven, wijsgerige
bezinning op de eigen waarden en normen, en culturele samenwerking
der verschillende bevolkingsgroepen. Hij wees de Indonesiërs onder zijn
gehoor, hindoe’s, christenen, islamieten en anderen, op het belang van hun
besef van eigenwaarde en hield hen voor dat ze niet allerlei Westerse zaken
en ideeën zomaar moesten overnemen of superieur achten boven die van
henzelf, maar ze ook niet moesten minachten en van de hand wijzen alleen
vanwege hun herkomst – een opmerkelijk standpunt voor iemand wiens eigenlijke
missie de verbreiding van het gereformeerde christendom was.
Bergema over de onafhankelijkheid
Bergema was van meet af aan een warm pleitbezorger van de federale
staatsvorm voor het toekomstige Indonesië. Een eenheidsstaat onder leiding
van Java zou overwegend islamitisch zijn en godsdienstige en etnische
minderheden zouden niet of nauwelijks erkenning vinden, zo vreesde hij en
met hem vele anderen in de buitengewesten. Oost-Indonesië, dat rijk was aan
minderheden (en grondstoffen), diende daarom binnen de federale staat een
aparte staatkundige entiteit te vormen, met eigen wetten, een eigen regering,
een eigen begroting en een eigen parlement. Alleen zaken als buitenlands
beleid en defensie konden (grotendeels) in nationaal verband geregeld
worden. Godsdienst en staat dienden strikt gescheiden te zijn. Alleen zo kon
een min of meer harmonieus samenleven der verschillende bevolkingsgroepen
worden verkregen en waren godsdienstvrijheid, vrijheid van onderwijs
en van vereniging gewaarborgd. Zo immers had de “Denpasar-regeling” het
bedoeld, zo had de Madjelis Keristen het vastgelegd, zo had ook de ministerpresident
het gezegd in zijn Politiek Manifest, uitgesproken bij de opening
van het parlement op 22 april 1947, en zo zei Bergema het in zijn speech
tijdens de algemene beschouwingen op 8 mei van dat jaar. De beoogde
Nederlands-Indonesische Unie garandeerde voor Bergema de geruststellende
aanwezigheid van Nederland op de achtergrond. De onzekere situatie waarin
de christenen in Indonesië zich bevonden zal bij hem herinneringen hebben
opgeroepen aan de strijd die het Gereformeerde volksdeel in Nederland, ook