F:\Wpdocs\WZOK\Kleine Reeks\Bundel Bergema\BundelBergema ...

142www.cgfdejong.nl
Bij de vraag naar het conflict tussen de Republiek en Nederland speelde voor
Bergema Romeinen 13 een belangrijke rol. Zich beroepend op F.W. Grosheide
betoogde hij dat de overheid weliswaar het zwaard hanteerde ter
bestrijding van het kwaad, maar dat christenen primair de taak hadden het
kwaad door de liefde te bestrijden. De oorzaken die tot het kwaad leidden,
dienden door de liefde te worden overwonnen en weggenomen. Bij gezagskwesties
moest altijd rekening gehouden worden met hun historische achtergronden.
Hedendaagse vragen waren zijns inziens niet zonder meer op te
lossen door woorden uit bijbel, die immers een totaal andere historische en
culturele achtergrond hadden. De ARP maakte in zijn ogen de cruciale fout
Nederlandse gezagsverhoudingen als vanzelfsprekend uitgangspunt te
nemen voor haar stellingname ten opzichte van Soekarno, “gezag” te abstraheren
en de concrete uitoefening van dat gezag te verabsoluteren, los te
maken uit haar historische omgeving. De ARP zag de verhouding tussen de
volkeren niet in termen van naasten maar in termen van ouders en kinderen,
en men zag daarom niet in dat wat er op Java gaande was, voortgekomen
was uit niet geheel onrechtmatig wantrouwen, gevoed door een verleden van
gebroken beloftes aan Nederlandse zijde. Een hard oordeel.
In Nederland hadden de Tweede Kamerfracties van zowel de ARP als de
CHU zich tegen Linggajati gekeerd. 44 Vanuit deze positie spraken de Anti-
Revolutionaire kamerleden J. Schouten, de fractieleider, en J.A.H.J.S. Bruins
Slot die ook journalist (Trouw) was, tijdens een bezoek aan Makassar eind
mei 1947, met Bergema en twee christelijke leden van de “progressieve
fractie” in het parlement: de fractievoorzitter A. Mononutu 45 en J.E. Tatengkeng
46 . Voor beide partijen liep deze ontmoeting op een teleurstelling uit: de
beide laatsten ontmoetten bij hun Nederlandse collega’s nauwelijks begrip
voor de bijzondere situatie waarin Indonesië en de jonge kerken op dat
moment verkeerden. Volgens Schouten en Bruins Slot bestonden er slechts
twee soorten Indonesiërs, goede en slechte. Ze hielden onverkort vast aan
hun “gezagsprincipe”, dat de handhaving inhield van de Nederlandse soe-
44 J. Bank, Katholieken en de Indonesische Revolutie (Baarn, 1983) 228.
45 Arnold Mononutu (lid namens Ternate, N.-Molukken) had in Leiden rechten gestudeerd;
hij was 1 e wnd. voorz. van het NIT-parlement en voorzitter van de in de loop van 1947
gevormde progressieve fractie. Hij was vervolgens minister van Voorlichting, en na 1950
lid van de Konstituante en de eerste rector magnificus van de Universitas Hasanuddin te
Makassar.
46 J.E. Tatengkeng, afkomstig van Sangir (N.-Celebes); abituriënt van de Hollands-Indische
Kweekschool in Solo en voormalig adjunct-schoolbeheerder van de Gereformeerde
zending op Sumba. Zie over hem ook doc. 208 in Van den End, Gereformeerde Zending
op Sumba.