F:\Wpdocs\WZOK\Kleine Reeks\Bundel Bergema\BundelBergema ...

www.cgfdejong.nl
dictatoriale neigingen ten toon spreidde als de Republiek te Yogyakarta op
politiek en staatkundig terrein deed. Het wantrouwen tegen Java zat diep. 42
Wat de Europeanen in Zuid-Celebes betrof, die ontmoetten elkaar maandelijks
op bijeenkomsten van de Rotary, een niet-politieke club wier leden
niettemin in meerderheid gematigd-progressief waren, in die zin dat ze wel
tegen de door de Republiek voorgestane en gedomineerde eenheidsstaat
waren doch niet a priori onwelwillend stonden tegenover het Indonesische
streven naar onafhankelijkheid. Ook vooraanstaande Indonesiërs als deelstaatpresident
Soekawati en leden van parlement en kabinet bezochten de
bijeenkomsten. Bergema sprak er regelmatig over actuele onderwerpen en
ook anderen, parlementsleden, ministers en hoge ambtenaren spraken er over
de meest uiteenlopende zaken.
Bergema in 1947
Bergema’s “politieke theologie”
De laatste componenten van het politieke en kerkelijke spanningsveld waarin
Bergema zich bewoog, waren zijn eigen “politieke theologie” enerzijds en
anderzijds zijn achterban, de Gereformeerde Kerken in Nederland en hun
politieke spreekbuis, de Anti-Revolutionaire Partij. Na in Jakarta uitvoerig
over de verhouding van kerk en politiek met geestverwanten als dr. J. Verkuyl
en dr. F.L. Bakker van gedachten te hebben gewisseld, omschreef
Bergema in zijn dagboek zijn standpunt als volgt:
Wij kunnen als zendelingen nooit te veel op [de] voorgrond [treden] in
[de] politiek. In ieder geval niet aansluiten bij een partij. Toch [kunnen
we] wel politieke voorlichting [geven]. Ik ben bang dat als wij niet
aanpakken, dat Rome ons voor zal zijn of het Barthianisme. We moeten
eigenlijk een flink jurist hebben, buiten [de] zending, die politiek leiding
kan geven, 43
waarbij “Barthianisme” stond voor de afwijzing van het gebruik van de
geloofsbelijdenis als grondslag voor aparte christelijke organisaties, scholen
en politieke partijen.
42 Opvallend is hoezeer de Commissaris van de Kroon voor Oost-Indonesië dr. M. Brouwer
aandrong op versterking van de positie van de Madjelis Keristen, o.m. door het aanvragen
van rechtspersoonlijkheid. Journaal Bergema, 9 okt., 15, 18 nov. 1947.
43 Journaal Bergema, 12 april 1947.
141