F:\Wpdocs\WZOK\Kleine Reeks\Bundel Bergema\BundelBergema ...

14www.cgfdejong.nl
Java: 1929-1936
Henny en Jits zijn ontroerd als ze Javaanse bodem betreden. Hierop hebben
ze zich jaren voorbereid. De ontvangst is bijzonder hartelijk. Wanneer
Henny en Jitske in Kebumen arriveren is er een hele delegatie van zendingsarbeiders,
die hen ontvangt. De opvang van ‘nieuwelingen’ is goed geregeld,
want de cultuurschok is vaak groot.
In het eerste jaar worden ze door vele ziektes getroffen. “Zwaar beproefd”
worden ze volgens dr. Vonk, die er verslag van doet aan de ouders van
Henny in Nederland. Henny’s ouders durven het telegram dat vermeldt dat
het beter met hen gaat, niet te openen, zozeer vrezen ze het ergste.
Een tweede teleurstelling voor dit idealistische echtpaar zijn de vele conflicten.
En dat in zendingskringen! Tijdens zijn herstel van de tyfus ordent
Henny de correspondentie en officiële stukken van de gereformeerde zending
op Java. Uit die stukken komen heel wat geschillen aan het licht, waarbij
de emoties hoog oplopen.
Gelukkig kan hij na een rustperiode in de koele bergen weer met het gemeentewerk
beginnen. Uit de verslagen blijkt dat de Gereformeerde Kerken,
ook die in Indië, uitstekend zijn georganiseerd. Het doel van de gereformeerde
zending was op de zendingsterreinen via gereformeerd kerkrecht tot
zelfstandige kerkvorming te komen. Een mooi voorbeeld daarvan is te zien
op een foto uit 1931. Op deze foto ziet men de eerste synodevergadering in
Kebumen met een volledig Javaans moderamen. Deze zelfstandigheid van de
kerken wordt in Nederland echter niet door iedereen gewaardeerd. Over de
zelfstandigheid, nu van Indonesië, zal na de oorlog ook een verschil in visie
blijken tussen zending en achterban.
Javaanse cultuur
“De zendeling moet op de hoogte zijn van de Javaanse levensbeschouwing”.
Deze uitspraak was typerend voor Henny. Zijn culturele belangstelling was
groot en daarbij kwam dat hij vond dat de zendeling aansluiting moest
hebben bij de levenssfeer van de Javaan. Tijdens de zes jaar die Henny op
Java doorbracht, had hij zich enorm ingewerkt in de cultuur en levensvisie
van de Javaan. Hij vond deze levensvisie prachtig naar voren komen in de
woorden Sangkan Paran (vanwaar en waarheen). Dit wordt vooral in de
wajang gesymboliseerd: “In de wereld van gevoelens en gedachten die
worden omvat door deze woorden sangkan paran vindt de Javaan zijn eigen
gevoelens en gedachten beter weergegeven dan in de helder uitgesproken
formuleringen der Westerse literatuur ooit mogelijk is”. Ook van het hoofd-