F:\Wpdocs\WZOK\Kleine Reeks\Bundel Bergema\BundelBergema ...

www.cgfdejong.nl
Na een onrustige periode in de maanden na de landing der eerste (Australische)
NICA-troepen 26 in september 1945, wier aanwezigheid overigens veel
verzet opriep, stelde de bevolking zich gaandeweg wat afwachtender op ten
aanzien van de politieke ontwikkelingen, wat niet wegnam dat sommige
streken in de Grote Oost onrustig en onveilig bleven. Dat was soms het
gevolg van infiltraties van vrijheidsstrijders van Java en tegenacties van de
Nederlanders, zoals in Midden- en Zuid-Celebes 27 en in de buurt van Palopo,
Kolaka en Malili aan de noordoever van de Golf van Bone, waar weliswaar
geen landingen vanuit Java plaatsvonden maar wel vrijheidsstrijders actief
waren, waartegen de NICA-troepen niet optraden. 28 Hier en daar, zoals in
Gorontalo (Noord-Celebes), een der Indonesische provincies met het geringste
aantal inheemse christenen, wenste men zonder meer als onderdeel
van de Republiek beschouwd te worden. In de Molukken en de Minahasa
was het tegenovergestelde het geval: daar bestond een sterke pro-Nederlandse
stemming, die nauwelijks ruimte liet voor de federatie-gedachte. 29 Het
godeneiland Bali was van alle Oost-Indonesische daerah het gebied dat het
langste wenste door te vechten tegen een door de Republiek gedomineerde
eenheidsstaat. In het regeringscentrum Makassar zelf was eind 1947 volgens
ingewijden een meerderheid van het christelijk deel der stadsbevolking, zo’n
80%, op de hand van de Republiek. De jaarlijkse vieringen in de Fortkerk
van de stichting van de Deelstaat Oost-Indonesië op 24 december werden
volledig genegeerd. 30
In het algemeen stonden termen als “republikeins”, “links” en “progressief”
in Oost-Indonesië voor het standpunt dat op nationaal-politiek niveau niet
buiten de Republiek op Midden-Java om mocht worden gehandeld, zonder
dat men evenwel een door Yogyakarta gedomineerde eenheidsstaat wenste
26 NICA – Netherlands Indies Civil Administration.
27 Berucht was het optreden in Zuid-Celebes, van december 1946 tot febr. 1947, van kapitein
R.P.P. Westerling en zijn Depot Speciale Troepen. In de volksmond heette het dat daarbij
40.000 slachtoffers waren gevallen. Een Nederlands-Indonesische onderzoekscommissie
kwam in 1948 echter tot een aantal van 7.000 à 8.000 doden als gevolg van het optreden
van Westerling, terwijl de vrijheidsstrijders in dezelfde tijd ruim 10.000 slachtoffers
maakten, voornamelijk onder niet-islamieten. Zie W. IJzereef, De Zuid-Celebes Affaire.
Kapitein Westerling en de standrechtelijke executies. Dieren, 1984; en [C. Fasseur], De
Excessennota, (Den Haag: Sdu-Uitgeverij, 1995) 41-59.
28 NICA, A short survey of the political situation in South-Celebes. S.l., [1946], Nationaal
Archief Ujung Pandang (NAUP), Archief NIT 103/22.
29 Chauvel, Nationalists, hfdst xii.
30 Journaal Bergema, 24, 27 dec. 1947; Residentie Zuid, Politiek Verslag (1-16 October
1946), Makassar, 16/10/1946, NAUP, Archief NIT 102/21.
137