F:\Wpdocs\WZOK\Kleine Reeks\Bundel Bergema\BundelBergema ...

134www.cgfdejong.nl
(d.w.z. gevormd door Soekarno), de kabinetten in Oost-Indonesië waren
volgens Bergema “vrij aardig” 13 parlementaire kabinetten. 14 Gaandeweg
werd dat steeds beter geregeld naarmate de rechten en bevoegdheden van
regering en parlement door voortgaande wet- en regelgeving duidelijker
werden afgebakend. Dat heeft niet in de laatste plaats aan Bergema gelegen.
Want hoewel hij als een der invloedrijkste leden van de “regeringspartij”
soms niet ontkwam aan de noodzaak het parlement tijdelijk buitenspel te
zetten – met name wanneer de “linkse oppositie” te veel invloed kreeg –
heeft hij gedurende zijn gehele periode als parlementariër getracht het
parlement een eigen rol tegenover de regering te doen spelen. Hij schroomde
niet het initiatief te nemen om bewindslieden ter verantwoording te roepen
wanneer dat nodig geoordeeld werd of wanneer die zich schuldig maakten
aan “verlicht despotisme”, waartoe bijvoorbeeld Soekawati nogal eens
neigde. Daarbij wist Bergema zich gesteund door de Gereformeerde dr. M.
Brouwer, die als Commissaris van de Kroon voor Oost-Indonesië namens de
Nederlandse regering toezicht hield op het functioneren van regering en
parlement in Makassar.
Het parlement vergaderde in 1947 in twee zittingsrondes, gedurende de
maanden april-mei en november-december. In 1948 waren de zittingen in de
maanden mei-juli en september-december. De opening in 1947 vond plaats
op 22 en 23 april in aanwezigheid van luitenant-gouverneur-generaal dr. H.J.
van Mook, alsmede dr. W. Schermerhorn en mr. M.J.M. van Poll, respectievelijk
voorzitter en lid van de Commissie-Generaal voor Nederlands-Indië,
die (sinds okt. 1946) namens Nederland de onderhandelingen met de Republiek
voerde. 15 Bergema werd tijdens de openingszitting van het parlement
op 22 april als lid beëdigd. 16 Hij had niet zitting namens de Nederlandse
13 Journaal Bergema, 9 jan. 1948.
14 De regeringen van de Deelstaat Oost-Indonesië waren achtereenvolgens: kabinet-Nadjamoedin
Daeng Malewa I, 13 jan. 1947-2 juni 1947; kabinet-Nadjamoedin Daeng Malewa
II, 2 juni 1947-15 okt. 1947 (20 sept. 1947); kabinet-S.J. Warouw, 15 okt. 1947-9 dec.
1947; kabinet-Ide Anak Agung Gde Agung I, 9 dec. 1947-12 jan. 1949; kabinet-Ide Anak
Agung Gde Agung II, 12 jan. 1949-27 dec. 1949; kabinet-J.E. Tatengkeng, 27 dec. 1949-14
maart 1950; kabinet-D.P. Diapari, 14 maart 1950-10 mei 1950; kabinet-J. Poetoehena, 10
mei 1950-16 aug. 1950.
15 Het dagboek van Schermerhorn, uitgegeven door mr. dr. C. Smit. (2 dln; Utrecht, 1970)
II, 461-468.
16 Bergema nam de plaats in van dr. L. Onvlee, taalgeleerde van het Nederlands Bijbelgenootschap
op Sumba, die was benoemd als een der vijftien vertegenwoordigers van
bepaalde bevolkingsgroepen en minderheden of stromingen. Onvlee had de vergadering
van Denpasar bijgewoond. Voor zijn verslag, zie documenten 206 en 208 in: Th. van den
End, Gereformeerde Zending op Sumba, 1859-1972. Een Bronnenpublicatie. s.l., 1987.