F:\Wpdocs\WZOK\Kleine Reeks\Bundel Bergema\BundelBergema ...

www.cgfdejong.nl
Madjelis Keristen
Voorgeschiedenis
De geschiedenis van het ontwaken van de oecumenische gedachte in Indonesië
is genoegzaam bekend, 162 haar wortels reiken tot in de negentiende eeuw.
Het bezoek van John Mott, voorzitter van de International Missionary
Council (IMC), aan Sumatra en Java in 1926, in verband met het zendingswerk
en het jeugdwerk, en de Wereldzendingsconferentie te Jeruzalem in
1928, waar voor het eerst een Indonesische afgevaardigde aanwezig was,
gaven echter nieuwe inspiratie: het denken over en het streven naar zelfstandigheid
binnen de wordende kerken in Indonesië werd verdiept en verrijkt
door de bewustwording van de missionaire roeping van de kerken en door
een besef van de noodzaak tot samenwerking en eenheid. Zowel binnen de
kring van Europese zendingsarbeiders als onder de jonge Indonesische
christenen groeide in de jaren dertig het verlangen naar kerkelijke eenheid in
Indonesië.
De Europese zendingsarbeiders waren voor 1942 verenigd in de
Nederlandsch-Indische Zendingsbond (NIZB), opgericht in 1881. Deze bond
organiseerde eens in de 3 à 4 jaren een conferentie van zendingsarbeiders
waarbij een actueel onderwerp centraal gesteld werd. De verslagen daarvan
in het orgaan van de NIZB, De Opwekker, weerspiegelden de toenemende
belangstelling voor het vraagstuk van zelfstandigheid en eenheid van de
Indonesische kerken. 163
Ook onder de jongeren die betrokken waren bij het jeugdwerk of studentenwerk
164 leefde oecumenische belangstelling. Van grote betekenis in dat
de geschiedenis van de kerken in Oost-Indonesië (ISGIT) in de STT INTIM te Makassar.
Omdat die studies in het Indonesisch geschreven maar niet vertaald zijn, ben ik genoodzaakt
in deze bijdrage bepaalde zaken wat breder toe te lichten. Ik koos er ook voor om
Bergema’s betekenis voor de oecumene in Indonesië te benaderen niet vanuit zijn persoon,
maar vanuit de twee instituties. Zie voor Bergema’s arbeid in Indonesië voorts: H. Reenders,
De Gereformeerde zending in Midden-Java 1859-1931. Een bronnenpublicatie.
Zoetermeer, 2001, en Chr.G.F. de Jong, De Gereformeerde zending in Midden-Java 1931-
1975. Een bronnenpublicatie. Zoetermeer, 1997; dez., Geschiedenis van de Nederlandse
zending op Zuid-Sulawesi 1852-1966. Een bronnenpublicatie. z.p., 1995, en zijn bijdrage
in dit boek. In het archief van de Theologische Universiteit te Kampen bevindt zich sinds
kort correspondentie van en aan Bergema uit de periode 1947-1956. De correspondentie
is nog niet geordend, zodat nog niet duidelijk is, in hoeverre zij volledig aanwezig is.
162 Zie voor literatuur Holtrop, Selaku perintis jalan, 7, aant. 1
163 Zie Holtrop, Selaku perintis jalan, 9, aant. 4.
164 Zie mijn “De NCSV op de serambi. De Vereeniging Indische Oud-leden der NCSV 1920-
1940”, in Documentatieblad voor de Geschiedenis van de Nederlandse Zending en Overzeese
Kerken, 1/1 (1994) 25-61.
111