F:\Wpdocs\WZOK\Kleine Reeks\Bundel Bergema\BundelBergema ...

108www.cgfdejong.nl
kend aan hem het opstellen van het curriculum en de leiding van deze theologische
school werden toevertrouwd. 160
Besluit
Wat is mij in de ontwikkeling van het leven en werk van Bergema gedurende
de boven beschreven periode 1925-1945 opgevallen?
In de eerste plaats zijn voortdurende bereidheid om nieuwe wegen in te
slaan. Tijdens zijn theologiestudie liet hij het plan om predikant te worden
varen en besloot in zendingsdienst te gaan. Toen hij in Kebumen goed en
wel was ingewerkt en veel kennis van de Javaanse cultuur had verworven,
besloot hij de benoeming tot docent aan de theologische opleiding op Sumba
aan te nemen. In de Japanse gevangenschap bracht de omgang met hervormde
collega’s hem ertoe de theologische opleidingsschool van Karuni los te
laten en zich in te zetten voor een gezamenlijke opleiding voor heel Oost-
Indonesië in Makassar. Deze wendbaarheid kwam niet voort uit een wispelturig
karakter, maar uit het stellen van wat hij beschouwde als het belang van
het koninkrijk Gods boven zijn eigen belang.
Het tweede dat mij trof, is zijn enorme weetgierigheid, gepaard met de
behoefte om de verworven wetenschap met anderen te delen. Bergema stelde
zich niet tevreden met de gangbare opleiding van de missionair predikant in
zijn tijd, maar hij wilde meer weten over taal en cultuur van Java. Deze
leergierigheid werd nog groter in Kebumen. Hij verdiepte zich met zoveel
ijver en studiezin in de Javaanse cultuur, dat hij er fysiek bijna onderdoor
ging. Op Sumba bestudeerde hij met eenzelfde weetgierigheid de cultuur van
zijn nieuwe standplaats. Hierbij ging het hem nooit om kennis zonder meer,
maar om kennis in dienst van de praktijk van de zending. Hij wilde niet
alleen zichzelf maar ook anderen toerusten voor het werk van de zending.
Vandaar zijn publicaties en zijn keuze voor het docentschap in Karuni.
In de derde plaats valt op, dat Bergema niet alleen trouw was aan de traditie
van zijn kerk – tot en met de besluiten van de synode van Assen (1926) –
maar ook als een vernieuwer optrad, met name in zijn aandacht voor de
context en de oecumene. Een missionair predikant moest volgens hem niet
160 Ds. P.J. Luijendijk zei tijdens de bespreking van ‘het rapport Bergema’ in een vergadering
van Sumba-deputaten: “Hij (Bergema) is de persoon, die acceptabel is voor andere groepen
en hen, die gereserveerd staan, kan winnen”. Zie: Notulen Sumba-deputaten, 27 juni 1946,
ADS 10. Hoekema schrijft, dat de samenwerking tussen gereformeerden en hervormden
aan de theol. opleiding in Oost-Indonesië voorbeeldig zou verlopen, “vooral die tussen H.
Bergema en I.H. Enklaar”. Zie: Hoekema, Denken, 193.