F:\Wpdocs\WZOK\Kleine Reeks\Bundel Bergema\BundelBergema ...

www.cgfdejong.nl
Meer nog dan de concurrentie van de missie vroeg de scheuring in eigen gelederen
zijn aandacht. De problemen met ds. S.J.P. Goossens (1902-1983),
missionair predikant van Appingedam te Melolo (Oost-Sumba), kwamen
eind 1934 tijdens een kerkvisitatie aan het licht. Op diens aandrang waren
tientallen gedoopte christenen geëxcommuniceerd zonder het voorgeschreven
overleg met de collega’s en de zendende kerk. Deze excommunicatie
was een gevolg van de opvatting van Goossens dat Sumbanese christenen
moesten breken met ‘heidense gebruiken’ als ongehuwd samenwonen, eten
van offervlees, betalen van een bruidsprijs e.d. Als zij deze gebruiken voortzetten,
moesten zij onder tucht worden gesteld. De andere missionair predikanten
waren het niet eens met deze tuchtoefening. Nu had dit meningsverschil
op zichzelf nog niet tot een conflict hoeven leiden, ware het niet dat
Goossens zijn eigen mening als de enig schriftuurlijke beschouwde en zijn
collega’s in een kwaad daglicht stelde door de bewering dat zij zich lieten
leiden door wereldse motieven. Toen de vergadering van missionair predikanten
in 1937 de klacht van enkele leden van de gemeente Melolo over de
tuchtoefening aan de Sumba-deputaten in Nederland voorlegde, kwam het
tot een breuk tussen hen en Goossens. Een door de kerk van Appingedam
benoemde commissie, bestaande uit de missionair predikanten F.L. Bakker
en J.H. Bavinck van Yogya, slaagde er niet in de partijen met elkaar te
verzoenen. Op 29 april 1938 verzocht de zendende kerk aan Goossens zijn
werkzaamheden tijdelijk te staken. Toen hij weigerde aan dit verzoek te voldoen
en de gemeenten van Oost-Sumba hem hierin steunden, werd hij per 1
juni geschorst en naar Nederland teruggeroepen om zich te verantwoorden.
Pas op 9 januari 1939 vertrok Goossens van het eiland. Niet lang na aankomst
in Nederland werd hij afgezet. 146
Bergema werd op Sumba vrijwel onmiddellijk met de kwestie geconfronteerd.
“De toestand in Oost-Soemba is zeer droevig. Ds. Goossens begint op
allerlei wijze op Midden- en West-Soemba de menschen tegen de zending op
te zetten”, schreef hij een paar dagen na aankomst. 147 Het was veel erger dan
hij in Nederland had gedacht, vooral omdat Goossens in de tweede helft van
1938 na zijn schorsing doorging met allerlei beschuldigingen tegen zijn
collega’s, met name tegen ds. Lambooy van Payeti. Toch voelde Bergema er
niets voor als consulent van de gemeenten in Oost-Sumba op te treden en de
opleidingsschool in verband hiermee naar Melolo te verplaatsen. Sommigen
in Nederland, zoals de kerkenraad van Appingedam en de zendingssynode
146 Reenders, “Zending voor de oorlog”, 21-22.
147 Bergema aan Sumba-deputaten, 7 okt. 1938, ADS 131.
101