F:\Wpdocs\WZOK\Kleine Reeks\Bundel Bergema\BundelBergema ...

100www.cgfdejong.nl
De meeste leerlingen waren afgestudeerd aan de normaalschool in Payeti en
hadden enige tijd als onderwijzer voor de klas gestaan. Er werden echter ook
anderen toegelaten, die de mulo of de standaardschool hadden doorlopen en
daarna op kantoor of in de verpleging hadden gewerkt. Hierdoor liepen de
leerlingen ook in leeftijd uiteen: er waren erbij van nauwelijks 20 jaar, maar
ook van ver in de 30. Gelukkig waren allen ijverig en zeer gemotiveerd.
Toen aan het eind van het eerste halfjaar ten overstaan van de algemene
vergadering van zendingsarbeiders een overgangsexamen werd gehouden
slaagden alle 21 leerlingen. 141 Dankzij de reeds genoemde steun van de
Gereformeerde Kerken in Nederlands-Indië, kon de cursus medio 1941
worden afgesloten. Bergema is daarna nog begonnen aan een tweede cursus
in 1941, die echter door zijn internering in mei 1942 moest worden afgebroken.
142 Kort hierna werd zijn huis door het Japanse leger geconfisqueerd en
als hoofdkwartier gebruikt. In 1944 brandde het samen met het TOS-gebouw
af als gevolg van een padang-brand. 143 Bergema’s gedurende een periode
van meer dan 20 jaar verzamelde wetenschappelijke aantekeningen en het
materiaal voor de theologische opleiding gingen verloren, evenals het huisarchief,
waaronder de brieven van zijn vader. 144
Meedenken met het zendingswerk op Sumba
In de jaren 1930 werd de zending op Sumba ernstig getroffen door concurrentie
van de missie en door een schisma in eigen gelederen. Omstreeks
1930 vestigden zich op het dunbevolkte eiland, dat vrijwel geheel door de
zending was bezet, een pastoor en een broeder. Toen Bergema in Karuni
arriveerde, waren reeds drie pastoors op het eiland werkzaam, niet alleen in
het landschap Laura maar ook in Kodi. Bovendien was sprake van de vestiging
van drie nonnen te Waikabubak om daar een meisjesschool te openen.
Bergema was zeer bedroefd over deze ‘dubbele zending’, die hij op Sumba
een veel grotere bedreiging vond dan in Midden-Java. Of hij desalniettemin
ook op Sumba geprobeerd heeft contacten met de missie te leggen, is mij
niet bekend. Wel besteedde hij veel aandacht aan het rooms-katholicisme bij
het onderwijs in het vak polemiek. 145
141 Bergema aan Sumba-deputaten, Karuni 19 aug. 1939, ADS 131; Bergema, “De theologische
opleidingsschool op Soemba”, 137-138.
142 Yewangoe, “Het theologisch onderwijs”, 103.
143 D.K. Wielenga, De Zending op Soemba, herzien en bijgewerkt door T. van Dijk en ds. P.J.
Luijendijk (Hoenderloo, 1949) 297; Luinstra, “Oorlog en zelfstandigwording”, 45.
144 Bergema aan Sumba-deputaten, Makassar 23 november 1945, ADS 131.
145 Reenders, “Zending voor de oorlog”, 21; Bergema aan GDZ, 8 nov. 1938, AGDZ 536;
Bergema aan Sumba-deputaten, 7 okt. 1938 en 19 aug. 1939, ADS 131.