F:\Wpdocs\WZOK\Kleine Reeks\Bundel Bergema\BundelBergema ...

10www.cgfdejong.nl
de Dolerenden waren, wisten ze al snel dat ze voor elkaar bestemd waren.
Op de lagere school kreeg Henny het advies naar het gymnasium te gaan. Hij
zakte echter voor het toelatingsexamen, wat later aanleiding gaf tot veel
plagerij in de familiekring. Maar daarna doorliep hij verder zonder problemen
het Willem-Lodewijk Gymnasium. In deze jaren had zijn aardrijkskunde
leraar, dr. A. van Deursen, grote invloed op hem. Van Deursen stond
bekend als ‘De Heilige Landloper’ omdat hij er nogal slordig uitzag en
onverdroten reizen naar het Heilige Land organiseerde. Henny memoreerde
hem later in zijn dissertatie. Misschien heeft hij Henny gestimuleerd tot
bewustzijn van ‘universaliteit’?
Want al jong bewoog hij zich buiten zijn milieu van ‘kleine luyden’ en keek
over grenzen heen, letterlijk en figuurlijk.
Als gymnasiast liep hij namelijk eens weg van huis, hij wilde in Hamburg
aanmonsteren op een schip. Nadat hij bij de grens was tegengehouden en
weer met hangende pootjes thuis was gekomen, stroomden nog steeds zijn
briefkaarten, ondertekend met “Uw dierbare zoon”, naar huis. Hij had daartoe
een vriendje geïnstrueerd, met wie hij zogenaamd op vakantie was. Deze
verstuurde de kaarten vanuit de Veluwe, terwijl Henny volgens zijn berekening
al lang op weg was naar een exotisch land.
Van Deursen heeft hem in elk geval voedsel gegeven voor zijn leeshonger.
Henny mocht van zijn uitgebreide bibliotheek gebruikmaken en heel zijn
leven heeft hij ontzaglijk veel gelezen. Zelfs op het afgelegen Sumba had hij
later een bibliotheek van duizenden boeken. Deze honger naar kennis kenmerkte
hem van jongs af aan. Henny bezat zelfs ‘bruggenboekjes’. Wanneer
er een brug openstond, had hij altijd een boekje bij zich om te kunnen lezen.
Het was niet alleen honger naar kennis. Hij verzamelde in deze tijd al gegevens
die hij in latere publicaties zou verwerken, bijvoorbeeld over Der
Ursprung der Gottes-Idee. Maar ook schreef hij voor familiekring reisverslagen,
toneelstukken en een soort detective: ‘Photographie Instantanée’.
Tijdens zijn gymnasiumperiode besloot Henny theologie te gaan studeren.
Als kleinzoon van een actief man van de Doleantie ging hij daartoe naar de
Vrije Universiteit.
Studententijd in Amsterdam en Leiden: 1922-1929
In 1922 vertrok Henny uit Groningen en schreef zich in bij de theologische
faculteit van de VU. Het afscheid van Jitske viel hem zwaar, maar ze hadden
afgesproken elke dag om zes uur ’s avonds aan elkaar te denken, liefst naar
een sterrenhemel kijkend. In de correspondentie met zijn ouders frappeert de